Sesamzaad: gezondheidsvoordelen en voedingswaarde sesam

Sesam is een van de oudste planten die worden gekweekt vanwege de zaden. Sesam was een favoriete smaakmaker voor brood in het oude Egypte en in Babylon, en dit gebruik is tot op de dag van vandaag doorgegaan. Sesamzaadjes worden op veel manieren gebruikt en ze bieden ook allerlei gezondheidsvoordelen. De sesamplant is een kruidachtige eenjarige plant, die een gemiddelde hoogte van 0,5 tot 1 meter kan bereiken. De bloemen zijn aanvankelijk lichtroze en groenblauw en vertonen veel gelijkenis met vingerhoedskruid. Vervolgens ontwikkelen zich ovale vruchtlichamen waaruit de sesamzaadjes worden gehaald. Wanneer de vruchtlichamen opengaan, is de oogsttijd gekomen en vallen de zaden eruit: 'Sesam, open u!'

• Wat is sesam?
• Sesamzaadjes
• De plant
• Voedingswaarde
• Voorkomen en teelt
• Toepassing en effect van sesamzaad
• Zaad, olie en bloem
• Bewaren
• Gezondheidsvoordelen
• Is sesamzaad giftig?
• Sesamzaadallergie (voedselallergie)

Wat is sesam?

Sesamzaadjes

Sesam (Sesamum indicum) is een plant uit de familie Pedaliaceae. Er wordt onderscheid gemaakt tussen witte en zwarte sesam en daartussen nog allerlei tinten beige. Bij de witte variant is er de gepelde en ongepelde variant. Witte sesam heeft een intense nootachtige aromatische smaak. Het is het basisingrediënt van veel oosterse, Indiase en Afrikaanse gerechten en kruidenmixen. Door het te roosteren kan het nootachtige aroma worden geïntensiveerd. Geroosterde sesam wordt ook gebruikt om de donkere kruidenolie te maken voor sauzen, dips, marinades en salades (sesamolie). Zwarte sesam is ongepeld en heeft het vliesje behouden. Zwarte sesamzaadjes hebben een aardse smaak en worden bijvoorbeeld in Japan over noedels en rijstgerechten gestrooid. Gepelde sesam is crèmekleurig. Dit wordt vaak over gebak gestrooid.

De plant

De sesamplant lijkt qua uiterlijk op de inheemse vingerhoed. Het heeft vierkante witte, violette of roze gekleurde klokbloemen. Na ongeveer drie maanden ontwikkelden de omhulsels zich, waarin de zaden zich ontwikkelen.

Voedingswaarde

De sesamzaadjes bestaan ​​uit ongeveer 20 procent eiwit en 50 procent vet, meestal onverzadigde vetzuren en met een laag aantal verzadigde vetzuren. De kleine sesamzaadjes smaken licht nootachtig. Ze kunnen op veel manieren worden gebruikt. Sesam wordt geroosterd en gepeld aangeboden. Het wordt echter aanbevolen om de voorkeur te geven aan de ongepelde variant, omdat deze sesam de hoogste waarde van belangrijke plantaardige vetten en andere waardevolle ingrediënten bevat.

Sesam bevat ook veel vitamines en mineralen. Voor vegetariërs en veganisten zijn sesamzaden bijzonder interessant omdat ze veel ijzer en calcium bevatten. Bovendien bevatten sesamzaadjes meerdere B-vitamines, zoals vitamine B1, B2 en B6, en daarnaast vitamine E en magnesium. Zwarte sesam bevat iets meer voedingsstoffen dan witte sesamzaadjes.

Voorkomen en teelt

Sesam is een van 's werelds oudste olieplanten, oorspronkelijk afkomstig uit delen van Afrika en India. Tegenwoordig wordt sesam vooral in de tropische en subtropische gebieden van de wereld verbouwd. De grootste producenten zijn:

• India
• China
• Myanmar
• Soedan
• Oeganda
• Nigeria
• Pakistan

De sesamplant geeft de voorkeur aan een warm, gematigd vochtig klimaat. Daarom gedijt het bijna overal in Afrika en Azië. India, China en Myanmar behoren tot de toonaangevende producenten van sesamzaad. De conditie van de grond is niet zo belangrijk voor een rijke oogst. Alleen zeer zanderige bodems zijn niet geschikt voor sesam. De plant heeft wel regelmatig water nodig. De sesamplant wordt gemiddeld 0,5 tot 1 meter hoog. De zaden kunnen al na drie maanden na het zaaien worden geoogst. De vruchten zijn moeilijk te openen. Ze barsten pas na de oogst en het rijpen open en geven dan hun zaden vrij.

Toepassing en effect van sesamzaad

Zaad, olie en bloem

Sesamzaad wordt in verschillende Aziatische en Arabische landen gebruikt als gezond basisvoedsel vanwege het hoge gehalte aan essentiële vetten, essentiële aminozuren, vitamines, mineralen en sporenelementen. Het gewas wordt voornamelijk inwendig gebruikt in de vorm van sesamzaad, sesamolie en sesambloem. Voor uitwendig gebruik is alleen de olie geschikt. Pure sesamolie, uitwendig aangebracht, voorkomt een droge huid en stabiliseert ook de zuurbeschermende laag van de huid die is beschadigd door omgevingsinvloeden. Sesamolie en sesamzaad zijn ook erg populair in de keuken. De nootachtige smaak kan worden versterkt door de zaadjes in de pan te roosteren. Hiervoor is geen vet vereist. De donkere, aromatische, krachtige olie verfijnt bijvoorbeeld salades en wokgerechten.

Sesam kan ook in brood of ​​gebak worden toegepast vanwege zijn nootachtige smaak. In Europa wordt vaak de lichte en minder intense sesamolie gebruikt die wordt geproduceerd uit de niet geroosterde zaden. Deze olie heeft een licht notenaroma en kan goed worden toegepast in een salade. Sesam kan ook worden gebruikt om vlees, vis en tofu te bakken.

Bewaren

De sesamzaadjes en de sesamolie moeten koel en donker worden bewaard. De olie blijft maximaal een half jaar houdbaar indien ze is geopend en kan het beste in de koelkast worden bewaard, omdat deze snel ranzig wordt. Sesamzaadjes moeten in een afsluitbare doos worden bewaard.

Gezondheidsvoordelen

Sesam bevat veel waardevolle ingrediënten die een positief effect hebben op de gezondheid, zoals selenium. Dit essentiële sporenelement moet via voedsel aan het lichaam worden geleverd, omdat je lichaam het niet zelf kan produceren. Selenium ondersteunt het immuunsysteem en de stofwisseling. De speciale mix van belangrijke mineralen in de zaden versterkt bijvoorbeeld de botten en het hart.

De ingrediënten werken het beste in combinatie met vitamine C. Daarom wordt de bereiding van sesam met verse groenten aanbevolen, vooral in de winter. Sesamzaad heeft een antioxiderende werking en kan aldus het lichaam helpen beschermen tegen vrije radicalen. Het relatief hoge calciumgehalte in sesam overtreft dat van volle melk per 100 gram minstens zes keer. Calcium is bijvoorbeeld belangrijk voor bloedstolling, hartactiviteit, opbouw van botten en tanden en voor een goede werking van spieren en zenuwen. Calcium voorkomt de vorming van osteoporose, versterkt het glazuur, voorkomt hartritmestoornissen, etc.

Is sesamzaad giftig?

Sesamzaad is van zichzelf niet giftig, maar in 2021 werden uit supermarkten en voedingsbedrijven in België en Nederland meer dan 150 producten met mogelijk kankerverwekkend Indiaas sesamzaad uit de winkelrekken gehaald. Ze bevatten te veel ethyleenoxide, een pesticide. Het pesticide is verboden in de Europese Unie, want wie geregeld te veel ethyleenoxide eet, loopt meer risico kanker te krijgen.[1]

Sesamzaadallergie (voedselallergie)

Een voedselallergie voor sesamzaad (Sesamum indicum) komt voor bij naar schatting 0,1 tot 0,2% van de algemene bevolking. Meestal treden de symptomen binnen enkele minuten tot uren op, waaronder mogelijk anafylaxie. Symptomen kunnen zijn: uitslag, netelroos, jeuk aan de mond, lippen, tong, keel, ogen, huid of andere gebieden, zwelling van de lippen, tong, oogleden of het hele gezicht, moeite met slikken, loopneus of verstopte neus, schorre stem, piepende ademhaling, kortademigheid, diarree, buikpijn, duizeligheid, flauwvallen, misselijkheid of braken. De symptomen variëren van persoon tot persoon en van incident tot incident.[2]

Noten:

1. De Tijd. Tonnen giftig sesamzaad teruggeroepen uit supermarkt. https://www.tijd.be/ondernemen/voeding-drank/tonnen-giftig-sesamzaad-teruggeroepen-uit-supermarkt/10300094.html (ingezien op 7-4-2023)
2. Wikimedia. Sesame allergy .https://en.wikipedia.org/wiki/Sesame_allergy (ingezien op 7-4-2023)

Lees verder

• Geneeskrachtige planten en kruiden: soorten en toepassingen