Athetose: Neurologisch symptoom met bewegingsproblemen

Athetose (athetosis) is een neurologisch symptoom gekenmerkt door langzame, onwillekeurige en kronkelige bewegingen van de vingers, handen, tenen, voeten, en soms ook de armen, benen, nek en tong. Deze bewegingen zijn vaak ingewikkeld en kunnen variëren van milde tot ernstige vormen. Athetoïde bewegingen zijn het gevolg van schade aan specifieke gebieden in de hersenen, met name de basale ganglia. De behandeling richt zich voornamelijk op het beheersen van deze onwillekeurige bewegingen, aangezien de onderliggende oorzaken vaak moeilijk of niet volledig behandelbaar zijn. De therapie omvat meestal medicatie, chirurgie en gerichte ondersteuning.

• Oorzaken van athetose: Schade aan basale ganglia
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van athetosis
• Prognose van athetose
• Complicaties
• Preventie

Oorzaken van athetose: Schade aan basale ganglia

Athetose ontstaat door schade aan de basale ganglia in de hersenen. Deze hersenstructuren zijn cruciaal voor het reguleren van bewegingen en houding. Schade aan de basale ganglia kan leiden tot de karakteristieke atetoïde bewegingen.

Beroerte of trauma

Een beroerte of hersentrauma kan resulteren in atetoïde bewegingen. De schade aan de hersenen door een beroerte of trauma kan de neurale netwerken die bewegingen coördineren verstoren.

Hersenverlamming

Bij hersenverlamming kan athetose optreden, vooral als de basale ganglia zijn aangetast. Dit type hersenverlamming kan ontstaan door zuurstofgebrek (asfyxie) bij de geboorte of door hoge bilirubinespiegels. Deze schade aan de basale ganglia verstoort de controle over de spierbewegingen.

Medicatie
Bepaalde medicijnen kunnen athetose veroorzaken door de dopaminebalans in de hersenen te verstoren. Dit kan leiden tot schade aan de basale ganglia en de ontwikkeling van atetoïde bewegingen.

Neonatale geelzucht

Neonatale icterus (geelzucht bij baby's) kan schade aan de basale ganglia veroorzaken door hyperbilirubinemie (verhoogde bilirubine-niveaus in het bloed), wat kan leiden tot athetose.

Zuurstofgebrek (asfyxie)

Een tekort aan zuurstof bij de geboorte kan leiden tot schade aan de hersenen en verhoogde dopaminewaarden, wat het risico op schade aan de basale ganglia en de ontwikkeling van athetose verhoogt.

Andere oorzaken

Andere mogelijke oorzaken van athetose zijn:

• Encefalitis (hersenontsteking)
• Hersentumor
• Het Fahr-syndroom
• Rett-syndroom
• Thalliumvergiftiging
• Ziekte van Huntington
• Ziekte van Wilson (koperstapeling in lever en hersenen)

Symptomen

Beweging

Athetose kan zichtbaar worden vanaf de leeftijd van achttien maanden. De eerste symptomen omvatten voedingsproblemen, een verlaagde spierspanning en spasmen. Kenmerkend zijn de langzame, onwillekeurige kronkelige bewegingen van de handen, voeten en het gezicht. De vingers kunnen overstrekken, en de nekspieren kunnen samengetrokken worden, waardoor het hoofd draait. Deze bewegingen kunnen verergeren tijdens de adolescentie en bij emotionele stress. De motorische disfunctie kan beperkt zijn tot één lichaamsdeel of het hele lichaam beïnvloeden.

Andere symptomen

Naast motorische problemen kunnen kinderen met athetose tijdens de ontwikkeling ernstige communicatieproblemen ervaren, zoals spraakstoornissen, gehoorverlies, en een vertraagde of afwezigheid van balans. Ondanks deze uitdagingen heeft de meerderheid van de patiënten met athetose een normale of bijna normale intelligentie, hoewel sommige patiënten cognitieve beperkingen kunnen ervaren.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek

Om athetose te diagnosticeren, zal de arts een gedetailleerde medische geschiedenis verzamelen en een lichamelijk onderzoek uitvoeren. Diagnostische tests zoals een bloedonderzoek, CT-scan of MRI-scan van de hersenen kunnen worden uitgevoerd om de oorzaak van de symptomen te identificeren. Ook evaluatie van de grove motoriek kan nuttig zijn.

Differentiële diagnose

Athetose kan worden verward met andere bewegingsstoornissen zoals chorea en dystonie. In tegenstelling tot dystonie, zijn de bewegingen bij athetose niet constant, gestructureerd, repetitief of pijnlijk.

Behandeling van athetosis

Medische behandelingen

Er is geen standaard medicijn voor de behandeling van athetose. De behandeling omvat vaak medicatie om de symptomen te beheersen en chirurgische ingrepen om de bewegingen te verlichten. Hoewel medicatie effectief kan zijn bij mildere gevallen, hebben chirurgische ingrepen vaak een significante kortetermijnverbetering van de symptomen, hoewel de langetermijneffecten variabel kunnen zijn.

Hulpmiddelen en revalidatietraining

Patiënten met athetose kunnen moeite hebben met communicatie en sociale interactie vanwege de verminderde controle over de tong- en mondspieren. Ondersteuning, ergotherapie, revalidatietraining, communicatiehulpmiddelen en aanpassingen zijn essentieel om de kwaliteit van leven te verbeteren.

Prognose van athetose

De prognose voor patiënten met athetose varieert afhankelijk van de ernst van de symptomen en de onderliggende oorzaak. Vaak hebben patiënten moeite met dagelijkse activiteiten zoals eten, wandelen, aankleden en het uitvoeren van alledaagse taken. Deze beperkingen kunnen het zelfstandig leven bemoeilijken en leiden tot een verminderd sociaal leven en zelfbeeld. Hoewel sommige patiënten aanzienlijke verbeteringen kunnen ervaren met behandelingen, blijven de fysieke en cognitieve uitdagingen vaak een belangrijk aspect van hun dagelijks leven.

Complicaties

De complicaties van athetose kunnen variëren, afhankelijk van de ernst en de oorzaak. Mogelijke complicaties zijn:

• Hersenontsteking: kan leiden tot ernstige neurologische schade en verergering van athetose.
• Hersentumor: kan de symptomen van athetose verergeren en andere neurologische problemen veroorzaken.
• Rett-syndroom: kan gepaard gaan met ernstige motorische en cognitieve beperkingen.
• Thalliumvergiftiging: kan ernstige neurologische schade veroorzaken en de symptomen van athetose verergeren.
• Ziekte van Huntington: kan leiden tot progressieve motorische en cognitieve achteruitgang.
• Ziekte van Wilson: kan invloed hebben op de neurologische functie en de symptomen van athetose verergeren.

Preventie

Preventie van athetose richt zich voornamelijk op het vermijden van de oorzaken en risicofactoren. Enkele preventieve maatregelen zijn:

• Voorkomen van hersenverlamming: Zorg voor adequate medische zorg tijdens de zwangerschap en de bevalling om zuurstofgebrek te voorkomen.
• Preventie van neonatale geelzucht: Regelmatige controle van bilirubine-niveaus bij pasgeborenen om ernstige geelzucht te voorkomen.
• Preventie van infecties: Tijdige vaccinatie en behandeling van infecties om encefalitis en andere infectieuze oorzaken van athetose te voorkomen.
• Beheer van hersentumoren: Regelmatige medische controles en tijdige behandeling van hersentumoren om complicaties te vermijden.

Lees verder

• Dystonie: Bewegingsstoornis met spierspasmen en contracties
• Hersenverlamming: Symptomen aan spieren en bewegingen
• Neonatale icterus: Behandeling van geelzucht bij baby’s
• Ziekte van Huntington: Progressieve neurologische aandoening
• Hersentrauma: Hoofdletsel door trauma met veel symptomen