Athetose: Neurologisch symptoom met bewegingsproblemen

Athetose (athetosis) is een neurologisch symptoom gekenmerkt door langzame, onwillekeurige en kronkelige bewegingen van de vingers, handen, tenen, voeten, en soms ook de armen, benen, nek en tong. Deze bewegingen zijn vaak ingewikkeld en kunnen variëren van milde tot ernstige vormen. Athetoïde bewegingen zijn het gevolg van schade aan specifieke gebieden in de hersenen, met name de basale ganglia. De behandeling richt zich voornamelijk op het beheersen van deze onwillekeurige bewegingen, aangezien de onderliggende oorzaken vaak moeilijk of niet volledig behandelbaar zijn. De therapie omvat meestal medicatie, chirurgie en gerichte ondersteuning.

• Mechanisme
• Neurologische oorsprong
• Invloed op de dopaminerge systemen
• Genetische factoren
• Oorzaken van athetose: Schade aan basale ganglia
• Risicofactoren
• Neurologische aandoeningen
• Traumatisch hersenletsel
• Ontwikkelingsstoornissen
• Risicogroepen
• Patiënten met neurologische aandoeningen
• Kinderen met cerebrale parese
• Patiënten met traumatisch hersenletsel
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Langzame, draaiende bewegingen
• Verlies van motorische controle
• Spierstijfheid en vermoeidheid
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van athetosis
• Prognose van athetose
• Complicaties
• Preventie
• Praktische tips voor het omgaan met athetose
• Raadpleeg een arts voor diagnose en behandeling
• Oefeningen om de controle over bewegingen te verbeteren
• Gebruik hulpmiddelen voor dagelijkse activiteiten
• Medicijnen om bewegingen te beheersen
• Creëer een veilige omgeving
• Volg een gezond voedingspatroon om je algehele gezondheid te ondersteunen
• Overweeg therapie voor psychische ondersteuning
• Werk samen met een multidisciplinair team
• Misvattingen rond athetose
• Athetose is hetzelfde als dystonie
• Athetose is een aandoening die alleen bij kinderen voorkomt
• Athetose kan altijd genezen worden
• Athetose heeft alleen invloed op de spieren
• Athetose is altijd het gevolg van een hersenletsel
• Athetose is een milde aandoening die geen grote invloed heeft op het dagelijks leven
• Er is maar één behandeling voor athetose

Mechanisme

Athetose is een neurologische aandoening die wordt gekarakteriseerd door langzame, roterende bewegingen van de ledematen en andere delen van het lichaam. Het mechanisme van athetose heeft te maken met verstoringen in de basale ganglia, een groep structuren in de hersenen die betrokken zijn bij de controle van bewegingen.

Neurologische oorsprong

basale ganglia zijn cruciaal voor het plannen en coördineren van bewegingen. Athetose ontstaat vaak wanneer er een disfunctie is in deze gebieden, met name in de globus pallidus en de putamen. Deze delen van de basale ganglia zijn betrokken bij de afstemming van motorische commando’s en het regelen van onwillekeurige bewegingen.

Invloed op de dopaminerge systemen

De dopaminevoorziening naar de basale ganglia speelt een belangrijke rol in het reguleren van bewegingen. Wanneer er een tekort aan dopamine is, zoals bij aandoeningen als de ziekte van Parkinson, kan dit leiden tot oncontroleerbare, langzame bewegingen die vergelijkbaar zijn met de symptomen van athetose.

Genetische factoren

Hoewel athetose vaak wordt geassocieerd met verworven neurologische aandoeningen, kunnen genetische factoren ook een rol spelen. Erfelijke aandoeningen zoals de ziekte van Huntington kunnen athetose veroorzaken, waarbij genetische mutaties leiden tot degeneratie van de hersencellen die verantwoordelijk zijn voor motorische controle.

Oorzaken van athetose: Schade aan basale ganglia

Athetose ontstaat door schade aan de basale ganglia in de hersenen. Deze hersenstructuren zijn cruciaal voor het reguleren van bewegingen en houding. Schade aan de basale ganglia kan leiden tot de karakteristieke atetoïde bewegingen.

Beroerte of trauma
Een beroerte of hersentrauma kan resulteren in atetoïde bewegingen. De schade aan de hersenen door een beroerte of trauma kan de neurale netwerken die bewegingen coördineren verstoren.

Hersenverlamming
Bij hersenverlamming kan athetose optreden, vooral als de basale ganglia zijn aangetast. Dit type hersenverlamming kan ontstaan door zuurstofgebrek (asfyxie) bij de geboorte of door hoge bilirubinespiegels. Deze schade aan de basale ganglia verstoort de controle over de spierbewegingen.

Medicatie
Bepaalde medicijnen kunnen athetose veroorzaken door de dopaminebalans in de hersenen te verstoren. Dit kan leiden tot schade aan de basale ganglia en de ontwikkeling van atetoïde bewegingen.

Neonatale geelzucht
Neonatale icterus (geelzucht bij baby's) kan schade aan de basale ganglia veroorzaken door hyperbilirubinemie (verhoogde bilirubine-niveaus in het bloed), wat kan leiden tot athetose.

Zuurstofgebrek (asfyxie)
Een tekort aan zuurstof bij de geboorte kan leiden tot schade aan de hersenen en verhoogde dopaminewaarden, wat het risico op schade aan de basale ganglia en de ontwikkeling van athetose verhoogt.

Andere oorzaken
Andere mogelijke oorzaken van athetose zijn:

• Encefalitis (hersenontsteking)
• Hersentumor
• Het Fahr-syndroom
• Rett-syndroom
• Thalliumvergiftiging
• Ziekte van Huntington
• Ziekte van Wilson (koperstapeling in lever en hersenen)

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op het ontwikkelen van athetose kunnen vergroten. Deze omvatten zowel genetische als omgevingsfactoren.

Neurologische aandoeningen

Patiënten met neurologische aandoeningen zoals de ziekte van Parkinson, cerebrale parese of de ziekte van Huntington lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van athetose. Deze aandoeningen veroorzaken vaak schade aan de basale ganglia, wat kan leiden tot onwillekeurige bewegingen zoals athetose.

Traumatisch hersenletsel

Hersenletsel door trauma, zoals een hersenschudding of een ernstige val, kan ook schade toebrengen aan de structuren die betrokken zijn bij motorische controle, wat het risico op athetose verhoogt. Traumatisch hersenletsel kan leiden tot ontstekingen of littekens in de hersenen, wat de normale functie van de basale ganglia verstoort.

Ontwikkelingsstoornissen

Bij kinderen kunnen bepaalde ontwikkelingsstoornissen, zoals cerebrale parese, leiden tot athetose. Deze aandoeningen ontstaan vaak als gevolg van beschadiging van de hersenen tijdens de prenatale fase, de geboorte of de vroege kinderjaren.

Risicogroepen

Patiënten die behoren tot bepaalde risicogroepen hebben een verhoogde kans op het ontwikkelen van athetose, afhankelijk van genetische, neurologische of omgevingsfactoren.

Patiënten met neurologische aandoeningen

Patiënten met neurologische aandoeningen zoals de ziekte van Parkinson, de ziekte van Huntington of cerebrale parese lopen een groter risico op het ontwikkelen van athetose. Deze aandoeningen zijn vaak geassocieerd met degeneratie of schade aan de basale ganglia, waardoor de motorische controle verstoord raakt.

Kinderen met cerebrale parese

Cerebrale parese, een aandoening die vaak ontstaat als gevolg van hersenbeschadiging tijdens de geboorte of de vroege kinderjaren, kan leiden tot athetose. Deze patiënten vertonen vaak onwillekeurige bewegingen van de ledematen, een van de belangrijkste symptomen van athetose.

Patiënten met traumatisch hersenletsel

Mensen die trauma aan hun hersenen hebben opgelopen, zoals door een ongeluk of val, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van athetose. Hersenbeschadiging kan leiden tot verstoringen in de basale ganglia en het motorisch systeem, wat athetose kan veroorzaken.

Symptomen

Beweging
Athetose kan zichtbaar worden vanaf de leeftijd van achttien maanden. De eerste symptomen omvatten voedingsproblemen, een verlaagde spierspanning en spasmen. Kenmerkend zijn de langzame, onwillekeurige kronkelige bewegingen van de handen, voeten en het gezicht. De vingers kunnen overstrekken, en de nekspieren kunnen samengetrokken worden, waardoor het hoofd draait. Deze bewegingen kunnen verergeren tijdens de adolescentie en bij emotionele stress. De motorische disfunctie kan beperkt zijn tot één lichaamsdeel of het hele lichaam beïnvloeden.

Andere symptomen
Naast motorische problemen kunnen kinderen met athetose tijdens de ontwikkeling ernstige communicatieproblemen ervaren, zoals spraakstoornissen, gehoorverlies, en een vertraagde of afwezigheid van balans. Ondanks deze uitdagingen heeft de meerderheid van de patiënten met athetose een normale of bijna normale intelligentie, hoewel sommige patiënten cognitieve beperkingen kunnen ervaren.

Alarmsymptomen

Athetose gaat vaak gepaard met kenmerkende symptomen die kunnen wijzen op de aanwezigheid van deze aandoening. Het herkennen van deze symptomen kan helpen bij het stellen van een vroege diagnose.

Langzame, draaiende bewegingen

Een van de belangrijkste symptomen van athetose is het optreden van langzame, onwillekeurige bewegingen, meestal van de armen en benen. Deze bewegingen kunnen ronddraaien of slingeren, en kunnen moeilijk te beheersen zijn voor de patiënt.

Verlies van motorische controle

Patiënten met athetose ervaren vaak een verlies van controle over hun motoriek. Dit kan leiden tot moeite met het uitvoeren van dagelijkse activiteiten, zoals het grijpen van objecten of het lopen, vanwege de ongecontroleerde bewegingen.

Spierstijfheid en vermoeidheid

Naast de onwillekeurige bewegingen kunnen patiënten ook last hebben van spierstijfheid, wat het moeilijk maakt om te bewegen. Deze stijfheid kan gepaard gaan met vermoeidheid door de voortdurende spierspanning.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek
Om athetose te diagnosticeren, zal de arts een gedetailleerde medische geschiedenis verzamelen en een lichamelijk onderzoek uitvoeren. Diagnostische tests zoals een bloedonderzoek, CT-scan of MRI-scan van de hersenen kunnen worden uitgevoerd om de oorzaak van de symptomen te identificeren. Ook evaluatie van de grove motoriek kan nuttig zijn.

Differentiële diagnose
Athetose kan worden verward met andere bewegingsstoornissen zoals chorea en dystonie. In tegenstelling tot dystonie, zijn de bewegingen bij athetose niet constant, gestructureerd, repetitief of pijnlijk.

Behandeling van athetosis

Medische behandelingen
Er is geen standaard medicijn voor de behandeling van athetose. De behandeling omvat vaak medicatie om de symptomen te beheersen en chirurgische ingrepen om de bewegingen te verlichten. Hoewel medicatie effectief kan zijn bij mildere gevallen, hebben chirurgische ingrepen vaak een significante kortetermijnverbetering van de symptomen, hoewel de langetermijneffecten variabel kunnen zijn.

Hulpmiddelen en revalidatietraining
Patiënten met athetose kunnen moeite hebben met communicatie en sociale interactie vanwege de verminderde controle over de tong- en mondspieren. Ondersteuning, ergotherapie, revalidatietraining, communicatiehulpmiddelen en aanpassingen zijn essentieel om de kwaliteit van leven te verbeteren.

Prognose van athetose

De prognose voor patiënten met athetose varieert afhankelijk van de ernst van de symptomen en de onderliggende oorzaak. Vaak hebben patiënten moeite met dagelijkse activiteiten zoals eten, wandelen, aankleden en het uitvoeren van alledaagse taken. Deze beperkingen kunnen het zelfstandig leven bemoeilijken en leiden tot een verminderd sociaal leven en zelfbeeld. Hoewel sommige patiënten aanzienlijke verbeteringen kunnen ervaren met behandelingen, blijven de fysieke en cognitieve uitdagingen vaak een belangrijk aspect van hun dagelijks leven.

Complicaties

De complicaties van athetose kunnen variëren, afhankelijk van de ernst en de oorzaak. Mogelijke complicaties zijn:

• Hersenontsteking: kan leiden tot ernstige neurologische schade en verergering van athetose.
• Hersentumor: kan de symptomen van athetose verergeren en andere neurologische problemen veroorzaken.
• Rett-syndroom: kan gepaard gaan met ernstige motorische en cognitieve beperkingen.
• Thalliumvergiftiging: kan ernstige neurologische schade veroorzaken en de symptomen van athetose verergeren.
• Ziekte van Huntington: kan leiden tot progressieve motorische en cognitieve achteruitgang.
• Ziekte van Wilson: kan invloed hebben op de neurologische functie en de symptomen van athetose verergeren.

Preventie

Preventie van athetose richt zich voornamelijk op het vermijden van de oorzaken en risicofactoren. Enkele preventieve maatregelen zijn:

• Voorkomen van hersenverlamming: Zorg voor adequate medische zorg tijdens de zwangerschap en de bevalling om zuurstofgebrek te voorkomen.
• Preventie van neonatale geelzucht: Regelmatige controle van bilirubine-niveaus bij pasgeborenen om ernstige geelzucht te voorkomen.
• Preventie van infecties: Tijdige vaccinatie en behandeling van infecties om encefalitis en andere infectieuze oorzaken van athetose te voorkomen.
• Beheer van hersentumoren: Regelmatige medische controles en tijdige behandeling van hersentumoren om complicaties te vermijden.

Praktische tips voor het omgaan met athetose

Athetose is een aandoening die gekarakteriseerd wordt door onwillekeurige, langzame bewegingen van de handen, voeten, armen of andere delen van het lichaam. Deze bewegingen kunnen verstoord en ongecontroleerd zijn, wat kan leiden tot moeilijkheden bij het uitvoeren van dagelijkse taken. Het is belangrijk om effectieve strategieën toe te passen om de impact van deze aandoening op je dagelijks leven te verminderen.

Raadpleeg een arts voor diagnose en behandeling

Als je merkt dat je last hebt van oncontroleerbare bewegingen, is het belangrijk om een arts te raadplegen voor een juiste diagnose. Athetose kan veroorzaakt worden door verschillende neurologische aandoeningen, zoals hersenproblemen. Je arts zal de oorzaak onderzoeken en een behandelplan opstellen dat kan helpen om de symptomen te verlichten.

Oefeningen om de controle over bewegingen te verbeteren

Fysiotherapie kan een belangrijke rol spelen bij het helpen beheersen van athetose. Door gerichte oefeningen te doen, kun je proberen de controle over je bewegingen te verbeteren en de intensiteit van onwillekeurige bewegingen te verminderen. Werk samen met een fysiotherapeut die gespecialiseerd is in neurologische aandoeningen om oefeningen te ontwikkelen die specifiek gericht zijn op het verbeteren van je motorische vaardigheden.

Gebruik hulpmiddelen voor dagelijkse activiteiten

Voor patiënten met athetose kunnen hulpmiddelen helpen bij het uitvoeren van dagelijkse taken. Denk aan speciale besteksets, schrijfhulpmiddelen of aangepaste kleding die het makkelijker maken om met de onwillekeurige bewegingen om te gaan. Het gebruik van deze hulpmiddelen kan het zelfstandig functioneren verbeteren en frustratie verminderen.

Medicijnen om bewegingen te beheersen

In sommige gevallen kunnen medicijnen helpen om de onwillekeurige bewegingen van athetose te verminderen. Je arts kan medicijnen voorschrijven die de spiercontrole verbeteren of de neurologische activiteit in de hersenen stabiliseren. Dit kan helpen om de frequentie en intensiteit van de bewegingen te verminderen. Overleg met je arts welke medicijnen het meest geschikt voor je zijn.

Creëer een veilige omgeving

Athetose kan leiden tot evenwichtsproblemen en een verhoogd risico op vallen. Het is belangrijk om je omgeving veilig te maken door valgevaar te minimaliseren. Verwijder obstakels van de vloer, installeer handgrepen in de badkamer en gebruik antislipmatten op vloeren. Dit zorgt ervoor dat je jezelf niet onbedoeld verwondt door de onwillekeurige bewegingen.

Volg een gezond voedingspatroon om je algehele gezondheid te ondersteunen

Een gezond voedingspatroon is belangrijk voor je algehele welzijn en kan bijdragen aan het verminderen van ontstekingen in het lichaam, wat invloed kan hebben op de werking van je spieren en zenuwen. Zorg ervoor dat je voldoende voedingsstoffen binnenkrijgt, zoals vitamine B12 en antioxidanten, die belangrijk zijn voor het behouden van gezonde zenuwen en spieren.

Overweeg therapie voor psychische ondersteuning

Athetose kan mentaal en emotioneel belastend zijn. Het kan frustrerend zijn om je onwillekeurige bewegingen te ervaren, wat kan leiden tot stress, angst of depressie. Overweeg om therapie of psychologische ondersteuning te zoeken, zodat je leert omgaan met de mentale en emotionele aspecten van de aandoening. Psychotherapie kan je helpen om strategieën te ontwikkelen om met de uitdagingen van athetose om te gaan.

Werk samen met een multidisciplinair team

Omdat athetose vaak deel uitmaakt van een breder neurologisch probleem, is het belangrijk om samen te werken met een multidisciplinair team van zorgprofessionals, zoals neurologen, fysiotherapeuten, ergotherapeuten en psychologen. Dit team kan je helpen om zowel de fysieke als mentale aspecten van de aandoening aan te pakken en je ondersteunen in je dagelijkse leven.

Misvattingen rond athetose

Athetose is een neurologische aandoening die zich uit in langzame, oncontroleerbare bewegingen van de ledematen en het gezicht. Er zijn verschillende misvattingen die de diagnose en behandeling van athetose kunnen belemmeren.

Athetose is hetzelfde als dystonie

Een veelvoorkomende misvatting is dat athetose en dystonie hetzelfde zijn. Hoewel beide aandoeningen oncontroleerbare bewegingen veroorzaken, zijn ze verschillend in hun kenmerken. Athetose betreft vooral langzame, wringende bewegingen, terwijl dystonie meestal snelle, spastische bewegingen veroorzaakt. De onderliggende oorzaken van beide aandoeningen kunnen ook variëren.

Athetose is een aandoening die alleen bij kinderen voorkomt

Veel mensen denken dat athetose alleen bij kinderen voorkomt, maar dat is niet waar. Hoewel athetose vaak wordt gezien bij neurologische aandoeningen die vanaf jonge leeftijd beginnen, zoals diabetes mellitus of cerebrale parese, kan het ook bij volwassenen optreden als gevolg van hersenbeschadiging of andere neurologische aandoeningen.

Athetose kan altijd genezen worden

Er wordt vaak gedacht dat athetose volledig te genezen is, maar helaas is dat niet het geval. De aandoening kan wel behandeld worden om de symptomen te verlichten, maar er is momenteel geen genezing voor athetose. Behandelingen richten zich op het verbeteren van de bewegingscontrole en het verminderen van de pijn die gepaard gaat met de aandoening.

Athetose heeft alleen invloed op de spieren

Hoewel athetose de bewegingen van de spieren beïnvloedt, heeft het vaak bredere gevolgen voor het zenuwstelsel. De aandoening kan ook het hersenen en de coördinatie van motorische functies verstoren, wat gevolgen heeft voor dagelijkse activiteiten zoals eten, lopen en zelfs praten.

Athetose is altijd het gevolg van een hersenletsel

Er wordt vaak gedacht dat athetose altijd wordt veroorzaakt door hersenletsel, maar dat is niet het geval. Athetose kan ook optreden door genetische factoren of als complicatie van andere aandoeningen zoals mentale gezondheidstoornissen, kankerbehandelingen of hartproblemen.

Athetose is een milde aandoening die geen grote invloed heeft op het dagelijks leven

Hoewel athetose misschien milder lijkt in sommige gevallen, kan het ernstige gevolgen hebben voor het dagelijks leven. Het kan de mobiliteit sterk beperken, pijn veroorzaken en zelfs leiden tot andere complicaties, zoals alcoholgerelateerde problemen of medicatieverslaving, wanneer de aandoening niet goed wordt beheerd.

Er is maar één behandeling voor athetose

Veel mensen geloven dat er slechts één behandeling bestaat voor athetose, maar in werkelijkheid zijn er verschillende behandelingsopties, waaronder medicatie, fysiotherapie en bloeddrukmanagement. Het is belangrijk om een behandelplan op maat te krijgen, afhankelijk van de onderliggende oorzaak en de ernst van de symptomen.

Lees verder

• Dystonie: Bewegingsstoornis met spierspasmen en contracties
• Hersenverlamming: Symptomen aan spieren en bewegingen
• Neonatale icterus: Behandeling van geelzucht bij baby’s
• Ziekte van Huntington: Progressieve neurologische aandoening
• Hersentrauma: Hoofdletsel door trauma met veel symptomen