Thalliumvergiftiging: Overmatige blootstelling aan thallium

Thallium is een van nature voorkomend spoorelement dat wijd verspreid is in de bodem, maar in zeer lage concentraties. Bovendien is thallium is een kleurloos, geurloos en smaakloos zwaar metaal dat vaak zeer giftig is. De effecten van een overmatige blootstelling aan thallium zijn het meest ernstig in het zenuwstelsel. Maar vrijwel alle mogelijke lichaamssystemen zijn mogelijk aangetast door een thalliumvergiftiging. Diverse medicijnen zijn inzetbaar om thalliumvergiftiging te behandelen, maar desondanks komen nog veel patiënten hieraan te overlijden.

• Oorzaken van thalliumvergiftiging
• Inademen
• Inname en contact via huid
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van thalliumtoxiciteit
• Prognose van overmatige blootstelling aan thallium
• Complicaties door vergiftiging

Oorzaken van thalliumvergiftiging

Thallium is een zwaar metaal dat wordt gebruikt voor de productie van elektronische componenten, optische lenzen, halfgeleidermaterialen, legeringen, gammastralingsdetectieapparatuur, namaakjuwelen, verf van kunstenaars, thermometers op lage temperatuur, pesticiden, insecticiden en groen vuurwerk.

Af en toe gebeurt een thalliumvergiftiging als gevolg van een poging tot zelfmoord of moord of door een ongeluk. Thalliumvergiftiging vindt zowel plaats door de huid, door de mond als door inhalatie.

Inademen

Een beroepsmatige blootstelling vindt plaats door het onderhoud en de reiniging van leidingen en rookgasafvoeren bij smeltfabrieken waar patiënten mogelijk thalliumdeeltjes inademen. Leven in de buurt van plaatsen met gevaarlijk afval die thallium bevatten, verhoogt de kans op een hogere blootstelling aan thallium omdat de lucht en grond verontreinigd zijn. Thallium is tot slot ook aanwezig in sigaretten.

Inname en contact via huid

Thallium is in water oplosbaar en smaakloos, zodat alle resten door het aanraken van rattengif mogelijk kunnen worden ingenomen of geabsorbeerd door de huid. Cocaïne, heroïne en plantaardige producten zijn mogelijk ook besmet zijn met thallium. Ook vissen en schelpdieren zijn soms besmet met thallium. Ook gebeurt soms een inname van voedsel (voornamelijk groenten) die op vervuilde grond gekweekt is.

Symptomen

De klinische presentatie van thalliumtoxiciteit is afhankelijk van het type, de ernst en de tijdsduur van de blootstelling. Acute thalliumvergiftiging kenmerkt zich vooral door symptomen aan de huid, maag, darmen en hersenen. Neurologische tekenen hebben de overhand bij een chronische blootstelling aan thallium. Deze neurologische symptomen verergeren vaak nog, ondanks dalende bloedthalliumspiegels. Thalliumvergiftiging is geassocieerd met volgende tekenen:

• haar: een verlies van de meeste of alle hoofdhaar (alopecia) (sommige patiënten), haarverkleuring
• hart: hartfalen (slecht rondpompen van bloed door het hart), tachycardie (versnelde hartslag), hypertensie (verhoogde bloeddruk), pijn op de borst, een beklemmend gevoel
• hersenen: convulsies (stuipen: oncontroleerbare fysieke bewegingen en veranderingen in het bewustzijn), een verminderde capaciteit om vrijwillige bewegingen te coördineren (cerebellaire ataxie), een verstandelijke handicap, extreme slaperigheid, een coma, een gevoel van lopen op hete kolen, pijn en paresthesieën (tintelingen) van de handen en de onderste ledematen, vooral de voetzolen, ataxie (evenwichts- en coördinatiestoornissen), tremoren (bevingen), athetose (overbeweeglijkheid), hoofdpijn
• huid: een schilfering van de handpalmen en voetzolen, acnevormige of pustuleuze uitbarstingen van het gezicht, korstige, eczemateuze letsels, hypohidrose (weinig zweten), anhidrose (niet zweten), palma-erytheem (roodheid aan de handpalm)
• maag en darmen: misselijkheid, braken, buikpijn, constipatie of diarree, bloed braken (hematemese), stomatitis (mondslijmvliesontsteking) en pijnlijke glossitis (tongontsteking) met roodheid van de tongpunt (deze symptomen zijn soms mild of zelfs afwezig bij een overmatige blootstelling aan thallium, en dan vooral bij een chronische blootstelling)
• nagels: Mees-lijnen (witte dwarslijnen op de nagels) in de nagelplaat
• nieren: nierfalen
• ogen: optische atrofie (afsterven van de oogzenuw), een ontsteking van de oogzenuw (retrobulbaire neuritis) en een verminderde werking van de oogspieren (oftalmoplegie), diplopie (dubbelzien), abnormaal kleurenzien, een verminderde gezichtsscherpte, huidletsels op de oogleden, nystagmus (oogwiebelen)
• psychisch: verwardheid, angst, delirium (acute verwardheid met wijzigingen in de hersenfunctie), hallucinaties (waanvoorstellingen en onechte percepties), een psychose (verlies van realiteit met wanen en hallucinaties), agitatie (rusteloosheid), agressie, persoonlijkheidsveranderingen, een depressie, apathie (gebrek aan motivatie in het leven) en confabulatie (fantaseren)

Diagnose en onderzoeken

Via een bloedonderzoek of urineonderzoek bekomt de arts informatie over de thalliumwaarden in het bloed. Wel zijn deze onderzoeken geen goede indicatie voor de blootstelling omdat thallium slechts kortstondig in het bloed aanwezig blijft.

Behandeling van thalliumtoxiciteit

De arts stabiliseert eerst de patiënt (luchtwegen, ademhaling, hart en bloedvaten) en voorziet de patiënt indien nodig van zuurstof. Hij verwijdert bovendien eventueel aangetaste kledij en wast de eventueel blootgestelde huidgebieden grondig met water en zeep. Patiënten met thalliumvergiftiging krijgen een maagspoeling met Pruisischblauw en (meerdere doses) houtskool om thallium te absorberen. Hemodialyse en hemoperfusie zijn eveneens inzetbaar om thallium uit het bloedserum te verwijderen. In een later stadium van de behandeling krijgt de patiënt extra kalium om thallium uit het weefsel te mobiliseren. Bij ernstige toxiciteit werkt geen enkel tegengif of geen enkele andere behandeling.

Prognose van overmatige blootstelling aan thallium

Een vroegtijdige diagnose en behandeling van de vergiftiging met thallium vormen de sleutel tot een gunstig herstel. Een vertraagde behandeling verhoogt het risico op aanhoudende symptomen van perifere neuropathie (schade aan perifere zenuwen met pijn, zwakte, gevoelloosheid en tintelingen aan vooral de handen en voeten), neurologische stoornissen en visuele problemen. Het herstel duurt mogelijk vele jaren en in sommige gevallen herstelt de patiënt nooit volledig.

Complicaties door vergiftiging

Het sterftecijfer voor acute thalliumtoxiciteit bedraagt 6-15%. Circa 33-50% van de overlevenden heeft neurologische restschade of permanente oogproblemen. De dodelijke dosis voor mensen is 10-15 mg / kg (ongeveer 1 g voor een persoon van 70 kg). De dood treedt echter mogelijk nog steeds op bij lagere doses (minimaal gemelde dosis was 8 mg / kg). Sommige behandelde patiënten hebben een blootstelling tot 28 mg / kg overleefd.

Lees verder

• Vergiftiging: Oorzaken, symptomen, behandeling en preventie
• Tegengif (antidotum): Werking & lijst tegengiffen (antidota)