Lipkanker: symptomen en behandeling tumor/kanker van de lip

Lipkanker is een kwaadaardige tumor van de lippen. Lipkanker begint als een terugkerend of niet genezend blaartje, een oppervlakkig zweertje, koven of korsten. Het komt zelden bij mensen onder de 40 jaar voor, vaak bij mensen van 60 jaar en ouder. Het komt tweemaal zo vaak voor bij mannen als bij vrouwen. Roken, pruimen, overmatig alcoholgebruik en overmatige blootstelling aan zonlicht zijn evidente risicofactoren. Erfelijkheid speelt geen rol van betekenis. In het algemeen is de prognose gunstig. Een vroege diagnose vergroot de kans op herstel en overleven. Carcinomen van de bovenlip zijn zeldzaam. Lipkanker treedt vooral op aan de onderlip; in slechts 5% van de gevallen treedt lipkanker op aan de bovenlip. Een operatie is nodig om de tumor te verwijderen. Radiotherapie (bestraling) is ook mogelijk bij lipkanker.

• Wat is lipkanker?
• Synoniemen
• Vóórkomen
• Risicofactoren van lipkanker
• Symptomen van lipkanker
• Verschijnselen
• Plaveiselcelcarcinoom
• Stadium-indeling bij lipkanker
• Vier stadia
• Kans op uitzaaiingen
• Onderzoek en diagnose
• Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
• Differentiaaldiagnose
• Behandeling van lipkanker
• Prognose en vooruitzichten
• Follow-up

Wat is lipkanker?

Bij lipkanker is er een kwaadaardige tumor op je lip aanwezig. Het treft bijna altijd je onderlip. Slechts zelden je bovenlip. Het is een vorm van wat hoofd-halskanker wordt genoemd.

Synoniemen

Lipkanker staat ook bekend als lipcarcinoom.

Vóórkomen

Lipkanker heeft een incidentie van 1,3 op 100.000. Onder incidentie wordt verstaan het aantal nieuw optredende ziektegevallen per jaar per 100.000 mensen van een populatie. Onder het veertigste levensjaar zien we nauwelijks lipkanker. Vaak treedt het op bij oudere mensen. Voor het veertigste levensjaar komt lipkanker nauwelijks voor.

Risicofactoren van lipkanker

Net zoals dat bij huidkanker geldt, vergroot langdurige blootstelling aan zonlicht en andere weersinvloeden de kans op het krijgen van lipkanker. Denk aan landbouwers, bouwvakkers en zeevarenden. Lipkanker komt vooral bij oudere blanke mannen voor. Het roken van pijp, sigaretten en sigaren is een wat minder grote risicofactor.

Symptomen van lipkanker

Verschijnselen

De symptomen kunnen zich zowel op de bovenlip als onderlip presenteren. In 95% van de gevallen is de onderlip aangedaan. In het begin treedt er vaak een blaar of blaartje op die steeds terugkeert. Of we zien een oppervlakkig zweertje, kloofje of korstje op de lip die maar niet genezen wil. Ook kan abnormaal epitheel (opperlaag) of een leukoplakie (plekvormige witte verkleuring van slijmvlies door chronische ontsteking) van de lip van structuur veranderen. Allengs kan het zich ontwikkelen in een exofytisch letsel (uitgroeiend) of in een ulcererend (= etteren, zweren) groeiende tumor. Op een gegeven ogenblik zal de kanker metasteren (uitzaaien) naar omringend weefsel en de lymfkleren in de nek en van daaruit naar andere delen in het lichaam.

Plaveiselcelcarcinoom

Een kwaadaardige tumor uitgaande van het lippenrood, is vrijwel in alle gevallen een plaveiselcelcarcinoom. Dit is een tumor die ontstaat vanuit de opperhuid.

Stadium-indeling bij lipkanker

Vier stadia

Bij lipkanker en mondkanker worden er vier stadia onderscheiden:

Kans op uitzaaiingen

Uitzaaiingen naar de lymfeklieren treedt gemiddeld op in 6 tot 10% van de gevallen. Het risico is hoger bij tumoren die groter zijn dan 4 centimeter en als de tumor in mondhoek of bovenlip voorkomt. Carcinomen van de bovenlip zijn zeldzaam.

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek

Indien de huisarts een tumor vermoedt, zal hij de persoon doorverwijzen naar een specialist. Deze zal de gehele lip onderzoeken en bevoelen. Als het kanker blijkt te zijn, dan zal gekeken worden naar de omvang en de eventuele (lokale) verspreiding. De lokale uitbreiding van de tumor en de afmetingen worden genoteerd. Voorts zal de arts in de hals zoeken naar tekenen van uitzaaiingen in de lymfeklieren (vergrote lymfeklieren). Tevens wordt de mondholte uitgebreid onderzocht om na te gaan of elders een leukoplakie (een witte, niet afschraapbare, afwijking van het mondslijmvlies) aanwezig is of een tweede primaire tumor voorkomt. Ook zal de specialist een biopsie nemen, dat is een stukje weefsel uit het lichaam verwijderen voor nader microscopisch onderzoek. Zeker wanneer de tumor groter is dan 3 cm, zal verder beeldvormende onderzoek nodig zijn, in de vorm van röntgenfoto's of een CT van de onderkaak.

Differentiaaldiagnose

Differentiaaldiagnostisch komen in aanmerking:

• leukoplakie (een witte vlek die niet is af te strijken);
• hyperkeratose (abnormale verhoorning van de opperhuid, die vaak droog en schilferend is);
• granuloma pyogenicum (synoniemen: granuloma teleangiectaticum, pyogenic granuloma, lobular capillary hemangioma);
• keratoacanthoom (een goedaardige en snelgroeiende huidtumor dat vrij algemeen voorkomt);
• cheilitis glandularis (een zwelling van de lip door ontsteking van de ectopische speekselkliertjes); en
• (soms) lues of syfilis (een ernstige soa).

Behandeling van lipkanker

Curatieve (= op genezing gerichte) behandeling zal bestaan uit zowel radiotherapie (bestraling) als chirurgie. Een klein gezwel dat vroegtijdig is ontdekt, kan eenvoudig met een operatieve ingreep of een laserbehandeling worden verwijderd. Bij vier op de vijf mensen heeft dit succes. Er is geen recidief, de kanker blijft weg. As de tumor groot is, dan kan alleen een operatie uitkomst bieden. Nadien kan er bestraald worden om alle kankercellen te vernietigen en recidief te voorkomen.

Prognose en vooruitzichten

Door de bank genomen is de prognose gunstig. Na adequate behandeling is er sprake van 90-95% vijfjaarsoverleving, dat is de kans dat een patiënt na vijf jaar nog leeft. Uiteraard is de prognose afhankelijk van de plaats van de tumor, de eventuele infiltratie en de aanwezigheid van lymfkliermetastasen. In geval van uitzaaiingen daalt de vijfjaarsoverleving aanmerkelijk.

Follow-up

Patiënten moeten in principe levenslang onder controle blijven.

Lees verder

• Neuskanker: symptomen, oorzaak en behandeling kanker in neus
• Mondkanker: symptomen, oorzaak, behandeling en prognose
• Plaveiselcelcarcinoom: symptomen, oorzaak en behandeling
• Chronisch kloofje in de lippen: symptomen en behandeling
• Kanker voorkomen: preventie door gezonde leefstijl & voeding