Amandelontsteking: symptomen en oorzaak ontstoken amandelen

Wat is een amandelontsteking en wat te doen bij ontstoken amandelen? Een amandelontsteking is een ontsteking aan de neusamandelen en/of keelamandelen. Het staat ook bekend als angina tonsillaris. In de meeste gevallen wordt amandelontsteking veroorzaakt door een virale infectie, maar bacteriën kunnen ook de boosdoener zijn. Een kind met amandelontsteking voelt zich ziek en grieperig en wil vaak niet meer eten. Veel gevallen van amandelontsteking genezen binnen een paar dagen vanzelf. Met wat zelfhulpmaatregelen kunnen de klachten bestreden worden. Soms treden er complicaties op bij een ontsteking van de amandelen, zoals een peritonsillair abces; een ophoping van pus in het gebied rond de keelamandelen. Dit gebeurt echter zelden.

• Amandelontsteking: kernpunten
• Wat is een amandelontsteking?
• Tonsillitis
• Jonge kinderen
• Keelontsteking
• Oorzaak ontstoken amandelen
• Virussen en bacteriën
• Besmettelijk
• Risicofactoren
• Jonge leeftijd
• Frequente blootstelling aan ziekteverwekkers
• Amandelontsteking symptomen
• Verschijnselen
• Moeite met ademhalen
• Complicaties van een ontsteking van de amandelen
• Abces
• Oorontsteking
• Streptococcus (een strep infectie in de keel)
• Amandelontsteking behandeling
• Gaat vaak vanzelf over
• Verwijderen van de amandelen
• Preventie
• Goede hygiëne
• Verdere besmetting voorkomen

Amandelontsteking: kernpunten

• Een amandelontsteking duidt op een ontsteking aan de neusamandelen en/of keelamandelen.
• Het wordt veroorzaakt door een virus- of een bacteriële infectie.
• Een amandelontsteking komt vooral voor bij kinderen.
• Bij een amandelontsteking kun je je ziek en grieperig voelen en daarbij last hebben van een droge keel, keelpijn en pijn bij het slikken.
• Veelal geneest een amandelontsteking binnen een paar dagen vanzelf.

Wat is een amandelontsteking?

Tonsillitis

De medische benaming van amandelontsteking[is 'tonsillitis'. Een amandelontsteking wordt veroorzaakt door een virus- of een bacteriële infectie. Het komt vooral voor bij kinderen, maar volwassenen kunnen het ook krijgen. De amandelen maken deel uit van het immuunsysteem, die binnendringende ziekteverwekkers zoveel mogelijk opvangt en onschadelijk maakt. Hiermee wordt voorkomen dat er infecties in het lichaam optreden.

Jonge kinderen

Wanneer de amandelen deze ziekteverwekkers niet meer goed de baas kunnen doordat er erg veel ziekteverwekkers aanwezig zijn, raken ze zelf ontstoken. Het afweersysteem leert in de loop der jaren steeds beter de vele ziekteverwekkers te onderscheiden, waardoor ze gemakkelijker kunnen worden bestreden. Op jonge leeftijd kost het de amandelen meer moeite en tijd om virussen en bacteriën adequaat te bestrijden. Bij jonge kinderen tot ongeveer acht jaar, raken ze sneller overbelast en ontstoken. Een amandelontsteking als gevolg van streptokokken komt vooral veel voor bij kinderen op 5 of 6-jarige leeftijd.

Keelontsteking

Zowel de keel- als de neusamandelen kunnen ontstoken raken. Soms zijn ze tegelijk ontstoken. Soms gaat een amandelontsteking gepaard met een keelontsteking.

Oorzaak ontstoken amandelen

Virussen en bacteriën

In de meeste gevallen wordt amandelontsteking veroorzaakt door een virale infectie, zoals bij een verkoudheid of bij de ziekte van Pfeiffer. Een bacterie kan ook de boosdoener zijn. Bacteriële tonsillitis wordt vaak veroorzaakt door streptokokken. Een schimmelinfectie kan ook leiden tot een amandelontsteking.

Besmettelijk

Virussen en streptokokbacteriën verspreiden zich door de lucht via hoesten, niezen of praten. Door rechtstreeks contact met slijm uit neus of keel van een besmet persoon, kan een ander besmet raken. Besmetting vindt vooral plaats wanneer de omstandigheden voor de verspreiding van deze boosdoeners gunstig zijn, bijvoorbeeld op plekken waar grote groepen mensen dicht op elkaar gepakt zijn, met onvoldoende ventilatie.

Risicofactoren

Risicofactoren voor amandelontsteking zijn onder meer:

Jonge leeftijd

Ontstoken amandelen komen het meest voor bij kinderen, maar zelden bij kinderen die jonger zijn dan 2 jaar. Tonsillitis veroorzaakt door bacteriën komt het meest voor bij kinderen van 5 tot 15 jaar, terwijl virale amandelontsteking vaker voorkomt bij jongere kinderen.

Frequente blootstelling aan ziekteverwekkers

Schoolgaande kinderen hebben nauw contact met elkaar en zijn vaak blootgesteld aan virussen of bacteriën die tonsillitis kunnen veroorzaken.

Amandelontsteking symptomen

Verschijnselen

Een kind met amandelontsteking voelt zich ziek en grieperig en wil vaak niet meer eten. Het kind heeft keelpijn, vooral bij het slikken. Mogelijke andere symptomen zijn telkens optredende verkoudheid met een loopneus of vieze neus, een zoutige smaak in de mond, rode ogen, hoofdpijn, oorpijn, temperatuurverhoging, moe, slecht slapen, snurken, veel door de mond ademen en een algeheel gevoel van malaise. Buikpijn, braken en diarree kunnen ook voorkomen. Ook kan het kind een slechte adem hebben. De symptomen van een amandelontsteking treden meestal in de loop van 24-36 uur op. De klachten hangen samen met welke amandelen aangedaan zijn. De lymfeklieren in de hals kunnen opgezwollen zijn en pijn doen (gezwollen lymfeklieren). Voorts treedt er een forse zwelling van de betrokken amandelen op. Als je amandelontsteking hebt, kan een ernstige ontsteking ervoor zorgen dat de amandelen tegen de huig duwen. Hierdoor kan je huig geïrriteerd en opgezwollen raken (uvulitis).

Moeite met ademhalen

Bij of aanhoudende (chronische) tonsillitis kan een ontsteking of zwelling van de amandelen complicaties veroorzaken, zoals:
Moeite met ademhalen een verstoorde ademhaling tijdens de slaap (obstructieve slaapapneu).

Complicaties van een ontsteking van de amandelen

Abces

Soms breidt de ontsteking van de keelamandel zich uit tot in het omliggende weefsel (tonsillar cellulitis), waarbij zich een pusophoping vormt (peritonsillair abces). Hevige keelpijn, pijnlijke slikken, moeite met slikken, overmatige slijmvorming (en kwijlen) en zwelling van het aangedane gebied zijn de belangrijkste symptomen. Voorts zijn de lymfklieren in de hals gezwollen en is er vaak sprake van hoge koorts.

Oorontsteking

Een ontstoken amandel kan ook andere ziektes veroorzaken, zoals regelmatige verkoudheid of middenoorontsteking.

Streptococcus (een strep infectie in de keel)

Als tonsillitis wordt veroorzaakt door Groep-A-Streptokok (GAS), of een andere stam van streptokokkenbacteriën en niet wordt behandeld of wanneer antibioticabehandeling niet voldoende is, dan loopt het kind een verhoogd risico op zeldzame aandoeningen zoals:

• Reumatische koorts, een inflammatoire aandoening die het hart, gewrichten en andere weefsels beïnvloedt;
• Post-streptococcal glomerulonefritis, een inflammatoire aandoening van de nieren die resulteert in onvoldoende afvoer van afvalstoffen en overtollig vocht uit het bloed.

Amandelontsteking behandeling

Gaat vaak vanzelf over

Veel gevallen van amandelontsteking genezen binnen een paar dagen vanzelf. Klachten als keelpijn en koorts kunnen verzacht worden met een pijnstiller (paracetamol). Keelpijn kan voorts bestreden worden door veel koude, niet-zuurhoudende dranken te drinken, ijs te eten en te gorgelen met warm water met zout. Hier staan nog meer tips tegen keelpijn. Zorg ervoor dat het kind genoeg drinkt om uitdroging te voorkomen. Bij ernstige keelklachten, als de koorts langer dan drie dagen aanhoudt of als het kind flink ziek is, moet een arts geraadpleegd worden.

Verwijderen van de amandelen

De huisarts kan bij een bacteriële infectie antibiotica voorschrijven om de infectie sneller te bestrijden of om complicaties zoals reumatische hartziekten te voorkomen. Bij steeds terugkerende ontstekingen, kan besloten worden om de amandelen te verwijderen. Dit is afhankelijk van de ernst en de frequentie van de klachten. Bij een peritonsillair abces zal de arts naast het voorschrijven van een antibioticum, de pus via een incisie verwijderen en vervolgens afzuigen.

Preventie

Goede hygiëne

De bacteriën die virale en bacteriële tonsillitis veroorzaken zijn besmettelijk. Daarom is de beste preventie om ontstoken amandelen te voorkomen, het in acht nemen van goede hygiënische praktijken. Leer je kind de volgende maatregelen:

• Was je handen grondig en vaak, vooral na gebruik van het toilet en voor het eten;
• Pas op met het delen van gebruiksvoorwerpen waarop de ziekteverwekker zou kunnen zitten, bijvoorbeeld lippenbalsem, speelgoed, een scheerapparaat of een handdoek;
• Vervang de tandenborstel van je kind na de diagnose amandelontsteking.

Verdere besmetting voorkomen

Voorkom verdere besmetting van een bacteriële of virale infectie aan anderen door:

• Je kind thuis te houden wanneer hij of zij ziek is;
• Je kind te leren hoesten of niezen in een papieren zakdoek die hij of zij na gebruik weggooit, of om te hoesten of niezen in zijn of haar elleboog;
• je kind te leren zijn of haar handen te wassen na niezen of hoesten.

Lees verder

• Keelontsteking: symptomen, oorzaken, behandeling & preventie
• Keelpijn: pijn bij slikken of zere keel, wat te doen? Tips!
• Ontstoken amandelen bij kinderen: symptomen en behandeling
• Rode amandelen met witte vlekken: oorzaken en symptomen
• Natuurlijke middelen tegen keelpijn: kruiden en huismiddelen