Erytrocytenindices: Waarden (parameters) rode bloedcellen

Rode bloedcellen (erytrocyten) leveren zuurstof door het lichaam en zijn tevens nodig om koolstofdioxide uit het lichaam te verwijderen. Erytrocytenindices zijn waarden (indices) met betrekking tot erytrocyten (rode bloedcellen). Deze waarden maken deel uit van een volledig bloedonderzoek dat de arts inzet voor het controleren van het bloed. Het is dankzij de elektrocytenindices voor de arts gemakkelijker om een diagnose te stellen van bloedarmoede. Enkele veel voorkomende oorzaken van bloedarmoede zijn een tekort aan ijzer in de voeding (ferriprieve anemie), een vitamine B12-tekort, bloedverlies of maagdarmproblemen. Het helpt dan meestal om meer ijzer op te nemen of om de onderliggende oorzaak van het ijzergebrek aan te pakken zodat het aantal rode bloedcellen weer genormaliseerd wordt.

• MCV (mean corpuscular volume)
• Hoog MCV
• Laag MCV
• MCH (mean corpuscular hemoglobin)
• Hoog MCH
• Laag MCH
• MCHC (mean corpuscular hemoglobin concentration)
• RDW (red-cell distribution width)

De waarden van rode bloedcellen zijn samengesteld uit vier hoofdcomponenten met name ‘gemiddeld corpusculair volume (MCV)’ van de bloedcellen, gemiddeld corpusculair hemoglobine (MCH), gemiddelde corpusculaire hemoglobineconcentratie (MCHC) en een spreiding van de grootte van de rode bloedcellen (RDV).

MCV (mean corpuscular volume)

MCV staat voor ‘mean corpuscular (cell) volume’. Deze Engelse term duidt op het gemiddeld volume per erytrocyt (Ht/aantal erytrocyten). Normaal gezien bedraagt dit 80–100 fl (femtoliter). Een femtoliter is een inhoudsmaat ter grootte van 0,000.000.000.000.001 liter. Bij microcytose is het MCV te laag, bij normocytose is het MCV normaal en bij macrocytose is het MCV te hoog.

Hoog MCV

Hypothyreoïdie (trage schildklier)
Vermoeidheid, een gewichtstoename en een gezwollen gezicht zijn tekenen van een vertraagde schildklierwerking (hypothyreoïdie). De MCV-waarden zijn hierbij gewoonlijk hoger dan 100 fl, de schildklierfunctie heeft namelijk invloed op de productie van rode bloedcellen.

Leverziekte
Hoge MCV-waarden duiden soms op een leverziekte. Een slecht werkende lever zorgt namelijk voor een groter MCV van de rode bloedcellen. Een chronische leverziekte put de voorraad van vitamine B12 uit. Hierdoor verhoogt het gemiddelde corpusculaire volume van de rode bloedcellen hetgeen leidt tot macrocytose (vergrote rode bloedcellen) en een vorm van megaloblastische anemie (bloedarmoede met vergrote moedercellen in de rode bloedlichaampjes).

Medicatie
Het gebruik van bepaalde medicijnen leidt tot een verhoogd gemiddeld corpusculair volume rode bloedcellen. Hierbij is mogelijk maar zeker niet altijd bloedarmoede aanwezig.

Overmatig alcoholgebruik
Overmatig alcoholgebruik schaadt de leverfunctie. Verhoogde MCV-niveaus komen dan ook vaak voor bij alcoholisten. Grote hoeveelheden alcohol tasten namelijk de productie van rode bloedcellen door de lever aan.

Vitaminetekorten
Door een tekort aan vitamine B9 (foliumzuur) of een vitamine B12-tekort, ontstaat sneller een verhoogd MCV. Zowel foliumzuur als vitamine B12 zijn essentieel voor een goede hersenfunctie en een sterk immuunsysteem. Een vitamine B12-tekort kenmerkt zich door constante hoofdpijn of migraine (aura en/of eenzijdige hoofdpijn). Lage niveaus van vitamine B12 en B9 tasten namelijk de DNA-synthese en productie van rode bloedcellen aan.

Laag MCV

Chronische bloeding
Bij ernstige menstruatiebloedingen of maagdarmproblemen ontstaat chronisch bloedverlies. Dit zorgt voor lagere MCV-niveaus. De bloedcellen zijn niet in staat om zich snel genoeg aan te vullen wanneer sprake is van chronische bloedingen.

IJzertekort
IJzertekort in het bloed (ferriprieve anemie) komt vaak voor als oorzaak van bloedarmoede. Dit is het resultaat van onvoldoende ijzeropname via de voeding. Enkele symptomen van bloedarmoede door een tekort aan ijzer zijn constante vermoeidheid, concentratieproblemen, moeilijk om ziektes te bestrijden en scheuren in de mondhoeken.

Andere oorzaken voor lage MCV
Lage MCV-waarden wijzen mogelijk op thalassemie (erfelijke bloedaandoening met een tekort aan hemoglobine), toxische loodvergiftiging, zeldzame enzymdeficiënties of sideroblastische bloedarmoede.

MCH (mean corpuscular hemoglobin)

Mean corpuscular hemoglobin (MCH) is de Engelse term die duidt op de gemiddelde hoeveelheid hemoglobine per erytrocyt (Hb/aantal erytrocyten). De normale waarde is 1,7–2,1 fmol (femtomol). Hb is de afkorting van hemoglobine (bloedkleurstof), de ijzerhoudende kleurstof van de rode bloedcellen. Hemoglobine maakt een verbinding met zuurstof (oxyhemoglobine (HbO2)), die via de bloedstroom de verschillende weefsels bereikt. MCH meet de gemiddelde hoeveelheid hemoglobine per rode bloedcel.

Hoog MCH

Leverstoornissen
Een goede leverfunctie is essentieel voor het lichaam om hemoglobine in de juiste hoeveelheden te produceren. Hoge MCH-niveaus zijn vaak geassocieerd met macrocytaire anemie (bloedarmoede met grote rode bloedcellen) wanneer de lever niet goed functioneert. Een andere reden voor leverproblemen met hoge MCH-waarden is chronisch alcoholmisbruik. Stoppen met het drinken van alcohol stabiliseert de MCH-waarden in het bloed.

Vitamine B12-tekort
Een vitamine B12-tekort verhoogt de gemiddelde hemoglobineconcentratie in de rode bloedcellen. Lage niveaus van vitamine B12 en foliumzuur dragen bij tot verhoogde MCH. Naast de tekenen van bloedarmoede ontstaan slaapstoornissen en stemmingswisselingen.

Laag MCH

Coeliakie
Coeliakie is een darmaandoening waarbij patiënten problemen hebben door het eten van gluten. Het lichaam absorbeert hierdoor onvoldoend ijzer waardoor lage MCH-waarden tot stand komen. Het gebruik van ijzersupplementen en een glutenvrij dieet is nodig bij patiënten met coeliakie. Na verloop van tijd neemt het MCH-gehalte in het bloed toe.

IJzergebreksanemie
Indien patiënten onvoldoende hemoglobine hebben in het bloed, ontstaat bloedarmoede door ijzertekort. Hemoglobine vervoert zuurstof door het lichaam. Bloedarmoede door ijzertekort en een laag hemoglobine resulteren bijgevolg in zwakte, hoofdpijn en prikkelbaarheid.

Maagchirurgie
Door malabsorptie (problemen met de opname van voedingsstoffen) veroorzaakt door maagchirurgie, heeft het lichaam problemen met absorberen van ijzer, wat resulteert in een lage MCH. Een maag-bypass-operatie maakt patiënten vatbaar voor infecties, chronische aandoeningen of auto-immuunziekten.

Schildklierafwijkingen
Schildklierafwijkingen leiden mogelijk tot een laag of juist hoog gemiddelde corpusculaire hemoglobine.

MCHC (mean corpuscular hemoglobin concentration)

MCHC is de afkorting van ‘mean corpuscular hemoglobin concentration’. In het Nederlands verwijst dit naar de gemiddelde hemoglobineconcentratie per erytrocyt (Hb/Ht). Een normale waarde bedraagt 19–23 mmol/l.

Lage MCHC-niveaus zijn vaak gerelateerd aan anemie veroorzaakt door:

• een laag ijzergehalte in het bloed
• enorme bloedingen
• foliumzuur (vitamine B9) -deficiëntie
• malabsorptie als gevolg van gastro-intestinale problemen zoals de ziekte van Crohn, coeliakie of een Helicobacter pylori-infectie

RDW (red-cell distribution width)

RDW staat voor ‘red-cell distribution width’. Deze Engelse term duidt op een maat voor de spreiding van de grootte van de erytrocyten. Megaloblastische anemie als gevolg van een tekort aan foliumzuur of B12, leiden tot grote ovale erythrocyten (macroovalocytes) met een normaal hemoglobinegehalte. De MCV en MCH zijn verhoogd, terwijl de MCHC normaal blijft. Dit leidt tot een ongelijke grootte van de rode bloedcellen (anisocytose) en een vaak verhoogd RDW-gehalte. IJzergebreksanemie toont verder ook mogelijk een verhoogde RDW, wat vaak zelfs de eerste afwijkende parameter is, zelfs voordat bloedarmoede en microcytose (kleiner dan normaal rode bloedcellen) aanwezig zijn.