Otomycose (oorschimmel): Schimmelinfectie aan oor of oren

Otomycose is een schimmelinfectie die het uitwendige deel van het oor treft. Diverse soorten schimmels veroorzaken mogelijk deze infectie. Vooral patiënten met een zwak immuunsysteem of een andere ziekte krijgen te maken met de oorschimmel. Oorpijn, een oorafscheiding en gehoorverlies zijn de belangrijkste tekenen van deze infectie in het oor of de oren. Het verwijderen van de schimmel is de eerste stap in de behandeling van otomycose. Na een goede reiniging zijn diverse op de huid aangebrachte of via de mond ingenomen medicijnen inzetbaar. De vooruitzichten zijn meestal goed bij de oorschimmelinfectie, al ontstaan af en toe toch complicaties.

• Synoniemen van otomycose
• Oorzaken van oorschimmel
• Risicofactoren van schimmelinfectie in oor of oren
• Symptomen: Oorpijn, oorafscheiding en gehoorverlies
• Diagnose en onderzoeken
• Huismiddeltjes en zelfzorg bij oorschimmelinfectie
• Professionele medische behandeling
• Oor reinigen
• Aluminiumacetaat
• Antischimmelmiddelen
• Waterstofperoxide
• Preventie van otomycosis
• Prognose van oorschimmelinfectie
• Complicaties

Synoniemen van otomycose

Otomycose kent een aantal synoniemen zoals:

• mycotische otitis externa
• oorschimmel
• otomycosis
• Singapore-oor

Oorzaken van oorschimmel

Rond de zestig schimmels veroorzaken oorschimmel, zoals onder andere Aspergillus of Candida. De meeste schimmels komen overal in de omgeving voor. Contact met de schimmel betekent echter niet dat mensen de schimmelinfectie aan het oor oplopen. Wel vermengen bacteriën zich soms met de schimmels waardoor de infectie verergert. Schimmels gedijen in warme, vochtige gebieden, waardoor deze het vaakst aanwezig zijn in tropische gebieden. De oorschimmel komt dan ook het vaakst tot uiting in de zomermaanden.

Risicofactoren van schimmelinfectie in oor of oren

Volgende patiënten lopen meer kans op het ontwikkelen van oorschimmel:

• beoefenaars van watersporten
• het langdurig gebruik van actuele antibacteriële middelen
• patiënten met diabetes mellitus (suikerziekte)
• patiënten met eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeukende huid)
• patiënten met een trauma of letsel aan het oor
• patiënten met een zwak immuunsysteem (zij hebben bovendien een langere behandelingsduur nodig en bij hen komt de ziekte ook vaker terug)
• zwemmers die zwemmen in vervuild water (maar ook in schoon water komt de schimmel voor)

Ongeveer één op de acht patiënten met een infectie aan de buitenkant van het oor (otitis externa) heeft ook een schimmelinfectie.

Symptomen: Oorpijn, oorafscheiding en gehoorverlies

Otomycose treft meestal de buitenkant van één oor al zijn soms ook beide oren aangetast. Volgende symptomen komen voor:

• een gevoel van volheid in het oor
• een ontsteking
• een oorafscheiding (wit, geel, zwart, grijs of groen)
• een oorprop
• een schilferende huid
• een vernauwde uitwendige gehoorgang
• een zwelling (gezwollen oren)
• gehoorverlies (door de dikke vloeistofafscheiding en de zwelling van het oor)
• jeukende oren
• oorpijn
• oorsuizen (tinnitus aurium)
• roodheid in het uitwendige gedeelte van de gehoorgang

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek
De patiënt gaat onmiddellijk naar de arts bij pijn, een vochtafscheiding of gehoorproblemen. Hoe sneller hij een juiste diagnose krijgt, hoe sneller de behandeling kan starten en de patiënt zich beter begint te voelen. De arts doorloopt de medische geschiedenis en voert een grondig lichamelijk onderzoek uit. Hij gebruikt hierbij een speciaal toestelletje (otoscoop) om in de oren te kijken (otoscopie). Soms neemt de arts een uitstrijkje van het oor en stuurt hij dit naar een laboratorium voor verder microscopisch onderzoek. Zo detecteert een laborant de aanwezigheid van de schimmels. De behandeling is meestal gebaseerd op het type schimmel dat aanwezig is bij een patiënt.

Differentiële diagnose
Otomycose diagnosticeert de arts in het beginstadium meestal als een bacteriële infectie in plaats van een schimmelinfectie. De patiënt neemt hierdoor antibiotische oordruppels die niet effectief zijn.

Huismiddeltjes en zelfzorg bij oorschimmelinfectie

Aangezien vochtige omgevingen schimmelinfecties bevorderen, is het belangrijk om het oor droog te houden. Het gebruik van een haardroger is aanbevolen maar de patiënt moet er wel op toezien dat hij zich niet verbrandt. Het gebruik van wattenstaafjes is verder uit den boze omdat ze de gehoorgang beschadigen en de kans op oorinfecties vergroten. Azijn en alcohol zijn tevens inzetbaar om een oorschimmel te behandelen. De alcohol verdampt het vocht en desinfecteert de huid. De zuurgraad in de azijn belemmert de groei van de schimmel in het oor. Een zelfgemaakte oplossing van alcohol en azijn (in gelijke mate) verlicht de symptomen van otomycose in een vroeg stadium.

Professionele medische behandeling

Volgende behandelingen zijn inzetbaar bij otomycosis.

Oor reinigen

Het reinigen van het oor (auditief toilet) is veelal de eerste behandelingsoptie bij een oorschimmel. Door het reinigen van het oor is het mogelijk om andere medicijnen (zoals oordruppels) makkelijker te laten binnendringen. Het reinigen van de schimmel uit het oor is niet zo eenvoudig voor de arts en veroorzaakt af en toe een perforatie van het trommelvlies (gescheurd trommelvlies) en andere problemen. Een arts gebruikt een speciale zuignap om het opgebouwde materiaal te verwijderen. Vaak zijn meerdere sessies per week en dit gedurende meerdere weken nodig voor het verwijderen van de schimmel.

Aluminiumacetaat

Aluminiumacetaat is een vloeistof die effectief is bij de behandeling van oorschimmel wanneer de patiënt dit minstens drie keer per dag gedurende ten minste een week.

Antischimmelmiddelen

Sommige antischimmelmiddelen (antimycotica) zijn topisch (op de huid aan te brengen) en verkrijgbaar als oordruppels, terwijl andere antimycotica (zoals itraconazol) in de vorm van tabletten verkrijgbaar zijn. De arts schrijft tabletten meestal voor bij patiënten met ernstige klachten. Niet altijd zijn alle medicijnen voor iedereen geschikt. Patiënten met een leveraandoeningen mogen bijvoorbeeld niet alle antimycotica nemen.

Waterstofperoxide

Waterstofperoxide verzacht de harde korst die zich als gevolg van de infectie opstapelt. Door de korst te verwijderen, dringen plaatselijke behandelingen beter het oor binnen.

Preventie van otomycosis

Hoewel een schimmelinfectie in het oor veelal niet levensbedreigend is, is dit wel een oncomfortabele en vervelende aandoening. Het is preventief aanwezen om steeds een kleine hoeveelheid oorsmeer achter te laten in de gehoorgang, omdat dit een natuurlijke schimmelwerende werking heeft. Bij het douchen of zwemmen is het verstandig om de oren heel goed af te drogen met een handdoek. Door het hoofd naar elke kant te draaien en de oorlel in verschillende richtingen te trekken, is het mogelijk om het water naar buiten te trekken. Voor het drogen van het oor is ook een haardroger bruikbaar, maar om brandwonden te voorkomen, is het nodig om deze enkele centimeters van het oor weg te houden. Het gebruik van oordopjes tijdens het zwemmen heeft ook een schimmelwerende werking. Het is tot slot aanbevolen om niet te krabben aan de oren omdat hierdoor schade ontstaat aan de huid en hierdoor sneller schimmels (of andere ziekteverwekkers) binnendringen.

Prognose van oorschimmelinfectie

In de meeste gevallen is de behandeling met antischimmelmiddelen voldoende effectief in de behandeling van de oorschimmel. Sommige patiënten reageren niet goed op behandelingen en ervaren chronische oorinfecties met schimmelinfecties. Wanneer de arts de oorzaak van de infectie niet aanpakt en de fysiologische omgeving van de uitwendige gehoorgang verstoord blijft, is de kans op een terugkeer van de infectie verder groot. De patiënt moet in ieder geval steeds proberen te voorkomen dat schimmels het oor binnendringen, vooral wanneer hij ook andere gezondheidsproblemen ervaart.

Complicaties

Vooral voor patiënten met diabetes mellitus is het verstandig om zo snel mogelijk een professionele behandeling in te laten zetten, en ook om niet zelf het oor te reinigen. Hierdoor lopen ze namelijk meer kans op een ernstige infectie. Deze infectie verspreidt zich dan namelijk van het buitenoor naar de schedelbasis. Een intraveneuze (via een ader) behandeling met medicatie in het ziekenhuis is dan nodig.

Lees verder

• Zwemmersoor: Ooraandoening met afscheiding uit oor & oorpijn
• Oorpijn: Pijn in oor door probleem in oren of lichaam
• Otorree: Oorafscheiding door probleem met oor of hersenen