Parosmie: Reukstoornis - Geuren onaangenaam waarnemen

Parosmie is de medische term voor een reukstoornis waarbij een patiënt wel geuren kan detecteren maar de geur anders en vaak onaangenaam is. Meestal ligt een infectie of een neurologisch probleem aan de basis van de aandoening. Parosmie is een lastige en irriterende aandoening, waarbij de patiënt niet alleen last heeft van een verstoorde geur, maar vaak ook moeilijk kan genieten van eten. Het is belangrijk om de onderliggende oorzaken van parosmie te diagnosticeren en behandelen. Vaak verdwijnen de symptomen van anosmie geleidelijk na verloop van tijd, al zijn ook enkele behandelingen beschikbaar voor het verlichten van de klachten.

• Terminologie: Parosmie versus fantosmie
• Epidemiologie
• Oorzaken van reukstoornis
• Risicofactoren van vervormde of onaangename geuren waarnemen
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van verstoord reukvermogen
• Prognose van onaangenaam waarnemen van geuren
• Complicaties
• Preventie

Terminologie: Parosmie versus fantosmie

Parosmie is niet hetzelfde als fantosmie. Bij fantosmie krijgt een patiënt olfactorische hallucinaties. Hij neemt hierbij fantoomgeuren waar die verschijnen in de afwezigheid van een geur. Deze manifiseren zich als 'normale' geuren, zoals het ruiken van knoflook dat niet aanwezig is, maar de meeste patiënten melden onaangename geuren bij fantosmie. Bij parosmie neemt de patiënt wel geuren waar maar deze zijn anders.

Epidemiologie

Parosmie is een reukstoornis waarbij de waarneming van geur vervormd of onaangenaam is. Deze aandoening kan invloed hebben op mensen van alle leeftijden, maar komt vaker voor bij volwassenen. Parosmie kan worden veroorzaakt door een verscheidenheid aan aandoeningen, waaronder infecties van de bovenste luchtwegen en neurologische aandoeningen.

Oorzaken van reukstoornis

Parosmie kan worden veroorzaakt door verschillende factoren, waaronder virale infecties zoals verkoudheid of COVID-19, trauma aan het hoofd, neurologische aandoeningen zoals de ziekte van Parkinson, en blootstelling aan bepaalde chemicaliën of toxines. In sommige gevallen kan parosmie optreden na een olfactorische zenuwschade of bij een verstoorde neus- of bijholtefunctie.

Risicofactoren van vervormde of onaangename geuren waarnemen

Volgende risicofactoren zijn bekend voor parosmie:

• bijwerkingen van chemotherapie en radiotherapie voor de behandeling van kanker
• de veroudering: Het vermogen om te kunnen proeven en ruiken neemt af naarmate mensen verouderen, hetgeen na verloop van tijd leidt tot de reukstoornis.
• een hoofdwonde
• een virale infectie zoals een verkoudheid of een bacteriële infectie waardoor de reukzin verloren is gegaan
• het langdurig gebruik van antibiotica
• neurologische aandoeningen (ziekten van het zenuwstelsel) zoals:
• de ziekte van Alzheimer (vorm van dementie)
• de ziekte van Huntington (progressieve neurologische aandoening)
• de ziekte van Parkinson (neurologische aandoening met bevingen)
• epileptische aanvallen
• Lewy-body-dementie (aandoening met problemen met denken, slapen en humeur)
• roken en de blootstelling aan toxines (gifstoffen) en chemicaliën
• sinusproblemen zoals sinus- of hersentumoren, neuspoliepen of sinuspoliepen (goedaardige gezwelletjes in de sinussen)

Symptomen

De meeste patiënten ervaren de klachten nadat ze hersteld zijn van een infectie. Een patiënt neemt geuren waar maar vaak zijn deze vervormd, erg sterk en/of onaangenaam. Een versgebakken brood ruikt voor de patiënt bijvoorbeeld niet zoet en subtiel maar eerder verrot en overweldigend. De patiënt ruikt bijvoorbeeld ook chemische stoffen, verbranding, uitwerpselen, braaksel, rottend vlees of schimmel bij het ruiken van een bepaald voorwerp, meestal voedsel. Deze geuren verschijnen bij sommige patiënten als reactie op specifieke geuren, terwijl anderen bij vrijwel elke geur een vieze of vervormde geur waarnemen. Parosmie varieert van mild tot ernstig en is mogelijk voor patiënten erg slopende en deprimerend. Sommige patiënten vinden deze aandoening erger dan het reukvermogen volledig verliezen (anosmie). Sommige patiënten voelen zich tot slot misselijk en fysiek ziek terwijl ze voedsel eten dat voor hen ondraaglijk ruikt.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van parosmie kunnen onder andere een plotselinge verandering in de waarneming van geur, het ervaren van onaangename of vervormde geuren, en een verlies van eetlust of plezier in voedsel omvatten. Als deze symptomen gepaard gaan met andere neurologische symptomen zoals hoofdpijn of verstoord evenwicht, kan verder onderzoek noodzakelijk zijn.

Diagnose en onderzoeken

Een KNO-arts diagnosticeert parosmie. De patiënt krijgt diverse geurstoffen aangeboden die hij moet beschrijven. Verder is een medische geschiedenis van de patiënt belangrijk. De arts stelt bijvoorbeeld vragen in verband met de familiale geschiedenis van kanker en neurologische aandoeningen, de recente infecties, leefstijlfactoren zoals roken en het medicatiegebruik. Zijn er aanwijzingen dat parosmie te wijten is aan een neurologisch probleem of kanker, dan zijn verdere onderzoeken nodig zoals een röntgenfoto van de sinussen, een biopsie van het sinusgebied of een MRI-scan.

Behandeling van verstoord reukvermogen

Parosmie treedt meestal op na een verlies van de reukzin, dus elke behandeling voor de oorzaak hiervan verhelpt meestal de reukstoornis. Bij een bacteriële infectie die parosmie veroorzaakt, schrijft de arts antibiotica voor. Tumoren of poliepen moet de arts mogelijk verwijderen via een operatie. Sommige patiënten zijn verder gebaat met een neusklem (zodat de geuren niet in de neus binnenkomen). Vitamine A en zink zijn mogelijk ook effectief. Voorts ruiken sommige patiënten bewust aan geuren die voor hen onaangenaam zijn om de hersenen te trainen zodat ze de geuren op de juiste manier gaan indelen.

Prognose van onaangenaam waarnemen van geuren

De prognose voor parosmie hangt af van de onderliggende oorzaak en de effectiviteit van de behandeling. Veel mensen ervaren een verbetering van de symptomen met de juiste behandeling, hoewel in sommige gevallen parosmie een chronisch probleem kan blijven.

Complicaties

Complicaties van parosmie kunnen onder andere een verminderd eetlust en gewichtsverlies omvatten, evenals de psychologische impact van een verstoorde reukzin. In ernstige gevallen kunnen langdurige veranderingen in smaak en geur optreden.

Preventie

Preventie van parosmie omvat het vermijden van risicofactoren zoals blootstelling aan schadelijke stoffen en het tijdig behandelen van luchtweginfecties. Het handhaven van een goede neusgezondheid en het beschermen van de neus bij blootstelling aan irriterende stoffen kunnen ook helpen om het risico op parosmie te verminderen.

Lees verder

• Hyposmie (verminderde reukzin) & anosmie (geen reukvermogen)
• Fantosmie: Reukstoornis - Onechte geuren waarnemen
• Hyperosmie (verhoogde reukzin): Toegenomen reukvermogen