Parosmie: Reukstoornis - Geuren onaangenaam waarnemen

Parosmie is de medische term voor een reukstoornis waarbij een patiënt wel geuren kan detecteren maar de geur anders en vaak onaangenaam is. Meestal ligt een infectie of een neurologisch probleem aan de basis van de aandoening. Parosmie is een lastige en irriterende aandoening, waarbij de patiënt niet alleen last heeft van een verstoorde geur, maar vaak ook moeilijk kan genieten van eten. Het is belangrijk om de onderliggende oorzaken van parosmie te diagnosticeren en behandelen. Vaak verdwijnen de symptomen van anosmie geleidelijk na verloop van tijd, al zijn ook enkele behandelingen beschikbaar voor het verlichten van de klachten.

• Terminologie: Parosmie versus fantosmie
• Epidemiologie
• Oorzaken van reukstoornis
• Risicofactoren van vervormde of onaangename geuren waarnemen
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van verstoord reukvermogen
• Prognose van onaangenaam waarnemen van geuren
• Complicaties
• Preventie
• Praktische omgangstips voor parosmie
• Behandeling en copingstrategieën voor parosmie
• Psychologische ondersteuning voor parosmie
• Misvattingen rond parosmie
• Parosmie komt altijd door een infectie of ziekte
• Parosmie kan worden genezen met medicatie
• Parosmie is altijd permanent
• Mensen met parosmie ruiken altijd onaangename geuren
• Parosmie heeft geen invloed op de smaak
• Er zijn geen diagnostische tests voor parosmie
• Parosmie is geen ernstig medisch probleem

Terminologie: Parosmie versus fantosmie

Parosmie is niet hetzelfde als fantosmie. Bij fantosmie krijgt een patiënt olfactorische hallucinaties. Hij neemt hierbij fantoomgeuren waar die verschijnen in de afwezigheid van een geur. Deze manifiseren zich als 'normale' geuren, zoals het ruiken van knoflook dat niet aanwezig is, maar de meeste patiënten melden onaangename geuren bij fantosmie. Bij parosmie neemt de patiënt wel geuren waar maar deze zijn anders.

Epidemiologie

Parosmie is een reukstoornis waarbij de waarneming van geur vervormd of onaangenaam is. Deze aandoening kan invloed hebben op mensen van alle leeftijden, maar komt vaker voor bij volwassenen. Parosmie kan worden veroorzaakt door een verscheidenheid aan aandoeningen, waaronder infecties van de bovenste luchtwegen en neurologische aandoeningen.

Oorzaken van reukstoornis

Parosmie kan worden veroorzaakt door verschillende factoren, waaronder virale infecties zoals verkoudheid of COVID-19, trauma aan het hoofd, neurologische aandoeningen zoals de ziekte van Parkinson, en blootstelling aan bepaalde chemicaliën of toxines. In sommige gevallen kan parosmie optreden na een olfactorische zenuwschade of bij een verstoorde neus- of bijholtefunctie.

Risicofactoren van vervormde of onaangename geuren waarnemen

Volgende risicofactoren zijn bekend voor parosmie:

• bijwerkingen van chemotherapie en radiotherapie voor de behandeling van kanker
• de veroudering: Het vermogen om te kunnen proeven en ruiken neemt af naarmate mensen verouderen, hetgeen na verloop van tijd leidt tot de reukstoornis.
• een hoofdwonde
• een virale infectie zoals een verkoudheid of een bacteriële infectie waardoor de reukzin verloren is gegaan
• het langdurig gebruik van antibiotica
• neurologische aandoeningen (ziekten van het zenuwstelsel) zoals:
• de ziekte van Alzheimer (vorm van dementie)
• de ziekte van Huntington (progressieve neurologische aandoening)
• de ziekte van Parkinson (neurologische aandoening met bevingen)
• epileptische aanvallen
• Lewy-body-dementie (aandoening met problemen met denken, slapen en humeur)
• roken en de blootstelling aan toxines (gifstoffen) en chemicaliën
• sinusproblemen zoals sinus- of hersentumoren, neuspoliepen of sinuspoliepen (goedaardige gezwelletjes in de sinussen)

Symptomen

De meeste patiënten ervaren de klachten nadat ze hersteld zijn van een infectie. Een patiënt neemt geuren waar maar vaak zijn deze vervormd, erg sterk en/of onaangenaam. Een versgebakken brood ruikt voor de patiënt bijvoorbeeld niet zoet en subtiel maar eerder verrot en overweldigend. De patiënt ruikt bijvoorbeeld ook chemische stoffen, verbranding, uitwerpselen, braaksel, rottend vlees of schimmel bij het ruiken van een bepaald voorwerp, meestal voedsel. Deze geuren verschijnen bij sommige patiënten als reactie op specifieke geuren, terwijl anderen bij vrijwel elke geur een vieze of vervormde geur waarnemen. Parosmie varieert van mild tot ernstig en is mogelijk voor patiënten erg slopende en deprimerend. Sommige patiënten vinden deze aandoening erger dan het reukvermogen volledig verliezen (anosmie). Sommige patiënten voelen zich tot slot misselijk en fysiek ziek terwijl ze voedsel eten dat voor hen ondraaglijk ruikt.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van parosmie kunnen onder andere een plotselinge verandering in de waarneming van geur, het ervaren van onaangename of vervormde geuren, en een verlies van eetlust of plezier in voedsel omvatten. Als deze symptomen gepaard gaan met andere neurologische symptomen zoals hoofdpijn of verstoord evenwicht, kan verder onderzoek noodzakelijk zijn.

Diagnose en onderzoeken

Een KNO-arts diagnosticeert parosmie. De patiënt krijgt diverse geurstoffen aangeboden die hij moet beschrijven. Verder is een medische geschiedenis van de patiënt belangrijk. De arts stelt bijvoorbeeld vragen in verband met de familiale geschiedenis van kanker en neurologische aandoeningen, de recente infecties, leefstijlfactoren zoals roken en het medicatiegebruik. Zijn er aanwijzingen dat parosmie te wijten is aan een neurologisch probleem of kanker, dan zijn verdere onderzoeken nodig zoals een röntgenfoto van de sinussen, een biopsie van het sinusgebied of een MRI-scan.

Behandeling van verstoord reukvermogen

Parosmie treedt meestal op na een verlies van de reukzin, dus elke behandeling voor de oorzaak hiervan verhelpt meestal de reukstoornis. Bij een bacteriële infectie die parosmie veroorzaakt, schrijft de arts antibiotica voor. Tumoren of poliepen moet de arts mogelijk verwijderen via een operatie. Sommige patiënten zijn verder gebaat met een neusklem (zodat de geuren niet in de neus binnenkomen). Vitamine A en zink zijn mogelijk ook effectief. Voorts ruiken sommige patiënten bewust aan geuren die voor hen onaangenaam zijn om de hersenen te trainen zodat ze de geuren op de juiste manier gaan indelen.

Prognose van onaangenaam waarnemen van geuren

De prognose voor parosmie hangt af van de onderliggende oorzaak en de effectiviteit van de behandeling. Veel mensen ervaren een verbetering van de symptomen met de juiste behandeling, hoewel in sommige gevallen parosmie een chronisch probleem kan blijven.

Complicaties

Complicaties van parosmie kunnen onder andere een verminderd eetlust en gewichtsverlies omvatten, evenals de psychologische impact van een verstoorde reukzin. In ernstige gevallen kunnen langdurige veranderingen in smaak en geur optreden.

Preventie

Preventie van parosmie omvat het vermijden van risicofactoren zoals blootstelling aan schadelijke stoffen en het tijdig behandelen van luchtweginfecties. Het handhaven van een goede neusgezondheid en het beschermen van de neus bij blootstelling aan irriterende stoffen kunnen ook helpen om het risico op parosmie te verminderen.

Praktische omgangstips voor parosmie

Parosmie is een aandoening waarbij de geurperceptie wordt verstoord, en geuren die normaal als aangenaam worden ervaren, als onaangenaam of zelfs walging oproepend kunnen worden ervaren.

Behandeling en copingstrategieën voor parosmie

Patiënten met parosmie kunnen baat hebben bij geurtraining, waarbij ze regelmatig worden blootgesteld aan verschillende geuren om hun reukvermogen te hertrainen. Dit kan helpen om de hersenen opnieuw te leren hoe ze geurwaarnemingen correct moeten interpreteren. Geuroefeningen kunnen thuis eenvoudig worden uitgevoerd met behulp van geurpotjes of essentiële oliën.

Het vermijden van sterke, onaangename geuren, zoals bepaalde schoonmaakmiddelen, parfums of voedsel, kan het dagelijks leven makkelijker maken. Daarnaast kunnen geurverspreiders of luchtzuiveraars in de woning helpen om ongewenste geuren te neutraliseren.

Psychologische ondersteuning voor parosmie

Aangezien parosmie kan leiden tot sociale isolatie of emotionele stress, is het belangrijk om psychologische ondersteuning te overwegen. Het kan nuttig zijn om te praten met een therapeut of om deel te nemen aan een steungroep, zodat patiënten zich begrepen voelen en handvatten krijgen om met de aandoening om te gaan.

Misvattingen rond parosmie

Parosmie is een geurstoornis waarbij de perceptie van geuren verstoord is, en geuren vaak anders of zelfs onaangenaam worden ervaren. Deze aandoening kan het dagelijks leven sterk beïnvloeden, aangezien geuren die ooit normaal waren, nu onaangenaam of vervormd kunnen lijken. Er bestaan verschillende misvattingen over de oorzaken en behandeling van parosmie, wat de weg naar het begrijpen van deze aandoening bemoeilijkt.

Parosmie komt altijd door een infectie of ziekte

Een veelvoorkomende misvatting is dat parosmie altijd het gevolg is van een infectie of ziekte. Hoewel parosmie vaak geassocieerd wordt met een infectie van de luchtwegen, zoals een verkoudheid of ziekenhuisinfecties, kan het ook veroorzaakt worden door andere factoren. Parosmie kan zich bijvoorbeeld ontwikkelen na een hoofdletsel, langdurige blootstelling aan schadelijke stoffen, of door aandoeningen zoals mentale gezondheid stoornissen. Soms is de oorzaak niet direct duidelijk, maar het kan ook zonder voorafgaande ziekte optreden.

Parosmie kan worden genezen met medicatie

Er is een misverstand dat parosmie volledig kan worden genezen met medicatie. Terwijl sommige behandelingen, zoals medicatie die gericht zijn op het verlichten van ontstekingen of het herstellen van de geurzin, verlichting kunnen bieden, is er momenteel geen vaste behandeling die parosmie volledig kan genezen. De aandoening kan chronisch zijn, en de behandeling bestaat meestal uit het verminderen van symptomen en het helpen van patiënten om zich aan te passen aan hun veranderde geurperceptie.

Parosmie is altijd permanent

Een andere misvatting is dat parosmie altijd een permanente aandoening is. In sommige gevallen kan de geurperceptie na verloop van tijd verbeteren, vooral na een infectie of wanneer het probleem gerelateerd is aan tijdelijke factoren. In andere gevallen kan het echter een langdurig probleem zijn dat gepaard gaat met chronische aandoeningen zoals mentale gezondheid problemen of slaapstoornissen. Therapieën en evenwichtig voedingspatroon kunnen helpen om symptomen te verlichten, maar herstel is niet altijd gegarandeerd.

Mensen met parosmie ruiken altijd onaangename geuren

Hoewel parosmie vaak geuren vervormt naar iets onaangenaams, is het niet altijd zo dat alle geuren onaangenaam ruiken. In sommige gevallen kunnen patiënten geuren die voorheen als neutraal of prettig werden ervaren, nu als extreem onaangenaam worden waargenomen. Dit kan leiden tot een verstoord geurbeeld, waarbij zelfs geuren van voedsel of parfums moeilijk te verdragen zijn.

Parosmie heeft geen invloed op de smaak

Er bestaat een misvatting dat parosmie geen invloed heeft op de smaakperceptie, aangezien geuren en smaken nauw met elkaar verbonden zijn. Mensen die lijden aan parosmie, kunnen ook veranderingen in hun smaakervaringen ondervinden, wat hun eetlust en algemene voedingskeuzes beïnvloedt. Het verlies of de vervorming van geur kan leiden tot een verminderd vermogen om smaken goed waar te nemen, wat de eetervaring aanzienlijk kan verstoren.

Er zijn geen diagnostische tests voor parosmie

Sommige mensen denken dat er geen diagnostische tests voor parosmie bestaan, maar dit is niet waar. Artsen kunnen tests uitvoeren om geurstoornissen te beoordelen, vaak met behulp van geurherkenningstests en beeldvormende technieken zoals beeldvormende onderzoeken van de hersenen. Ook kan er bloedonderzoek worden gedaan om te kijken naar onderliggende gezondheidsproblemen die mogelijk bijdragen aan de geurstoornis.

Parosmie is geen ernstig medisch probleem

Een misvatting over parosmie is dat het slechts een onbeduidende aandoening is zonder serieuze medische gevolgen. Hoewel parosmie misschien niet levensbedreigend is, kan het ernstige gevolgen hebben voor de kwaliteit van leven van patiënten. Het kan leiden tot sociale isolatie, depressie, verminderde eetlust, en problemen met zelfzorg. Het is belangrijk om parosmie serieus te nemen en professionele hulp in te schakelen om de symptomen te beheren en de impact op het dagelijks leven te minimaliseren.

Lees verder

• Hyposmie (verminderde reukzin) & anosmie (geen reukvermogen)
• Fantosmie: Reukstoornis - Onechte geuren waarnemen
• Hyperosmie (verhoogde reukzin): Toegenomen reukvermogen