Na een hartinfarct – hoe pak je je leven weer op?

Een hartinfarct wil zeggen een verminderde bloedtoevoer naar de hartspier doordat een of meer kransslagaderen geheel of gedeeltelijk zijn afgesloten, onder andere door een bloedstolsel dat zich vormt op plaques of losraakt en een embolie veroorzaakt. Er treedt dan weefselversterf op door zuurstofgebrek. Een hartinfarct heeft grote impact op de betroffene. En het veroorzaakt angst dat het weer gebeurt. Daardoor ontziet men zichzelf op een verkeerde manier. Het beste medicijn na een hartinfarct is het volgen van een geleidelijk, maar resoluut traject om het leven weer op te pakken. Dat versnelt het herstel en vermindert het risico op een nieuw infarct. Daarbij is het belangrijk om de factoren die hebben bijgedragen aan een hartinfarct te verminderen. Is er leven na een zwaar hartinfarct? Jazeker, tien tips en adviezen zijn van groot belang. Na de herstelperiode kan men geleidelijk de normale dagelijkse routine oppakken, natuurlijk met inachtneming van bepaalde gezondheidsregels.

Inhoud

• Zo ontstaat een hartinfarct
• Symptomen van een hartinfarct
• Behandeling
• Angst voor een tweede hartinfarct
• Een andere manier van leven – 10 tips en adviezen
• Stop met roken (en alcohol)
• Lichaamsbeweging
• Stress
• Gewicht en dieet
• Autorijden, deelname aan het verkeer
• Seksualiteit
• Tuinieren, karweitjes, enzovoorts
• Werk
• Psychische spanningen als gevolg van het hartinfarct
• Medicijnen

Zo ontstaat een hartinfarct

In het merendeel van de gevallen is een hartinfarct het gevolg van coronaire hartziekten, ofwel aandoeningen van de kransslagaderen (arteriae coronariae) waarbij de hartspier (myocard) beschadigd raakt. De kransslagaderen voorzien de hartspier bij elke hartslag van zuurstofrijk bloed. Het hart contraheert normaliter elke minuut tussen de 60 en 90 keer. Het spreekt vanzelf dat de continue aanvoer van zuurstof en de afvoer van kooldioxide dan zeer belangrijk is. Bij vernauwde kransslagaderen, of als gevolg van een blokkerend bloedstolsel, komt die functie in het gedrang.

Cholesterol en arteriosclerose
De kransslagaderen lopen als een krans om het hart, zoals de naam al verklapt. Het betreft twee slagaderen die uit de aorta ontspringen. In de vertakkingen ervan kan een vernauwing ontstaan door arteriosclerose, waarbij cholesterol zich aan de wand van deze slagaderen hecht. De vetten vormen afzettingen, ofwel athenomen, afgedekt met een vezelige laag die kan breken of ruw worden. Het gevolg van het ruwe oppervlak is dat bloedplaatjes zich aan het oppervlak hechten en aldus een vernauwend bloedstolsel vormen.

Embolie
Indien het stolsel groot genoeg is, kan deze trombus loslaten en een embolie veroorzaken. Een deel van de kransslagader is dan gedeeltelijk of geheel afgesloten. Pijn op de borst (angina pectoris) bij inspanning en heftige emoties, en later ook in rust, is in veel gevallen de voorbode van een (dreigend) hartinfarct. De pijn wordt veroorzaakt door een tekort aan zuurstof van de hartspier als gevolg van de vernauwing/afsluiting.

Symptomen van een hartinfarct

De symptomen van een hartinfarct treden doorgaans acuut op. Bij onderstaande verschijnselen en klachten is het zaak onmiddellijk 112 te bellen, aangezien er vrijwel zeker sprake is van een infarct. De ambulance is optimaal uitgerust om acute situaties op te vangen en dus het beste transportmiddel naar het ziekenhuis. De belangrijkste symptomen van een hartinfarct zijn:

• Aanhoudende pijn op de borst ofwel angina pectoris. Vaak hebben mensen die getroffen worden door een hartinfarct al eerder last gehad van pijn op de borst. De pijn bij een infarct is meestal heftiger en vermindert niet. Het is een soort pijn die als ondraaglijk wordt ervaren.
• Uitstralende pijn naar de nek en kaken, vaak ook naar de linkerarm of beide armen. Soms naar de schouderbladen en maagstreek.
• Ademnood, bijvoorbeeld als men gaat liggen. Bij rechtopzitten of staan vermindert de pijn.
• Doodsangst.
• Rusteloosheid.
• Transpireren, oprispingen, bleek wegtrekken.
• Misselijkheid en braken.

Behandeling

De behandeling – acute zorg – van een hartinfarct is gericht op het verminderen van de pijn en het herstellen van de bloeddoorstroming naar de hartspier om de schade en mogelijke complicaties te beperken. Bloeddruk, hartritme en ademhaling worden continu gemonitord. Doorgaans krijgt men een zware pijnstiller, zoals morfine. De toediening van trombolytica is bedoeld om het bloedstolsel in de kransslagaderen zeer snel op te lossen. Eventueel wordt daarna gedotterd, gevolgd door een stent, om de bloeddoorstroming in de getroffen kransslagaderen te waarborgen.

Medicijnen
In de daaropvolgende uren zal het hart intensief worden gemonitord. Het gevaar van hartritmestoornissen is in die periode groot. Uiteindelijk zal de hartrevalidatie een aanvang nemen en wordt de toestand van de kransslagaders en de hartspier geëvalueerd. Aan de hand van testen zet de cardioloog de verdere behandeling uit. Als het hart onvoldoende pompkracht heeft, krijgt men wellicht ACE-remmers en diuretica. Ook kan alsnog besloten worden tot een bypassoperatie, mogelijk zelfs tot het plaatsen van een pacemaker. Veel van de voorgeschreven medicijnen zal men blijvend moeten slikken, zoals antistolling (bv. edoxaban) en bètablokkers, zoals metoprolol. Ook cholesterolverlagers horen daarbij, bijvoorbeeld atorvastatine. Daarnaast zijn gezonde leefregels van belang en zal men belangrijke voedingsadviezen krijgen.

Angst voor een tweede hartinfarct

De aard van de nabehandeling is afhankelijk van een aantal factoren. In elk geval is het van belang dat men de adviezen van de cardioloog opvolgt over de manier waarop uiteindelijk de normale dagelijkse bezigheden weer opgepakt kunnen worden, zowel privé als beroepsmatig. Angst is dikwijls een drempel waar men overheen moet. Herinneringen aan de helse pijn en de doodsangst zitten immers nog vers in het geheugen. Het belemmert bijvoorbeeld de noodzaak om meer te bewegen, gevolgd door depressieve gevoelens. Het zijn begrijpelijke reacties, die echter hoe dan ook doorbroken moeten worden. De meeste ziekenhuizen hebben naast de revalidatieprogramma's ook ‘praatgroepen’ in het leven geroepen waar men ervaringen kan uitwisselen en aldus weer vertrouwen opbouwt.

Een andere manier van leven – 10 tips en adviezen

De periode na een hartinfarct staat vrijwel altijd in het teken van een andere manier van leven. Er is een tijd geweest dat patiënten na een infarct zes weken bedrust kregen voorgeschreven. Dat is inderdaad lang geleden. Een geleidelijke maar resolute revalidatietherapie is het beste medicijn om er weer bovenop te komen en het risico op een recidief sterk te verminderen. Vergeet niet dat waarschijnlijk tal van factoren hebben bijgedragen aan het krijgen van een hartinfarct. De onderstaande tips maken integraal onderdeel uit van het herstelprogramma. De adviezen zijn geheel afhankelijk van de leeftijd, de aard van het werk (beroep), de hartaandoening, de restverschijnselen, de algehele conditie en de specifieke adviezen die de cardioloog in elke situatie geeft.

Stop met roken (en alcohol)

Roken is funest voor hart en bloedvaten. Stoppen met roken is misschien wel de belangrijkste maatregel om het risico op een recidief te verminderen. Stop ermee, hoe moeilijk dat ook is. Het kan naast een hartinfarct een reeks van andere aandoeningen veroorzaken, variërend van hoge bloeddruk tot een herseninfarct, darmkanker, longkanker, COPD (longemfyseem en chronische bronchitis) en leveraandoeningen, waaronder levercirrose. In het verlengde daarvan is alcohol eveneens een slechte gewoonte, zeker omdat u bloedverdunners slikt, naast cholesterolverlagers en hartmedicijnen, zoals ACE-remmers en bètablokkers.

Lichaamsbeweging

Ga wandelen, fietsen, zwemmen of naar de fitness. Overigens kan de elektrische fiets ook een goede trainingsmethode zijn: de trapondersteuning hoeft er immers niet permanent op. Train minimaal driemaal per week een halfuur. Luister daarbij naar de signalen van uw lichaam. Oververmoeid raken tijdens het wandelen en fietsen is bijvoorbeeld niet goed. Pas uw tempo en trainingsschema aan en voer de intensiteit langzaam op. Een goede regel is dat u tijdens het wandelen, joggen of fietsen met iemand moet kunnen blijven praten (door de neus ademend) zonder buiten adem (kortademig) te raken. Loop in elk geval elke dag een blokje om. Ga gedurende twee weken na het hartinfarct niet fietsen. Pas daarna het tempo en de krachtsinspanning aan, zeker als u geen elektrische fiets hebt. Zwemmen mag vanaf de zesde week. Luister goed naar uw lichaam en volg de aanwijzingen van de cardioloog op wat betreft uw sportieve mogelijkheden. Deed u voorheen aan zware fysieke sport? Overleg dan eerst met uw cardioloog.

Stress

Mijd situaties die spanningen bij u oproepen. Als u weer aan het werk gaat – mits het soort werk dat toelaat – moet u een redelijk werkschema opstellen. Neem niet meer op u dan u aankunt. Houd u strak aan die regel.

Gewicht en dieet

Let op uw gewicht en streef naar uw ideale BMI. Vraag eventueel een consult aan bij de diëtiste. Mogelijk is een 1200 calorieëndieet voor vrouwen, voor mannen een 1500 calorieëndieet, iets voor u. Na het bereiken van het gewenste gewicht aanpassen naar een 1800 (vrouwen) en 2200 calorieëndieet (mannen). Vergeet niet dat 'teveel, te zout en te zoet' enkele van de grootste problemen vormen inzake de voeding. Het is bijna vragen om een hartaandoening. Eet dus minder maar gezond, gebruik minder zout, minder alcohol en drink overdag voldoende water. Eet gevarieerd.

Autorijden, deelname aan het verkeer

Ongeveer een maand na het ontslag uit het ziekenhuis mag u weer autorijden (richtlijn CBR). Veel hangt af van uw revalidatieprogressie en het klachtenpatroon daarna, en natuurlijk de prognose. Autorijden is inspannend, neem dus voldoende rustpauzen bij de wat langere ritten. Mijd ook de spannende perioden op de weg, zoals een drukke ochtend- en avondspits. Mijd bovendien 'extreem' lange autoritten, denk daarbij aan autovakanties in het buitenland. Vliegen mag pas na vier weken.

Seksualiteit

Na drie tot vier weken kunt u uw normale seksuele gedrag weer hervatten. Volg daarin het advies van uw cardioloog. Het hart kan deze activiteiten aan, ondanks het feit dat de bloeddruk en de polsfrequentie stijgen. Een goede regel is dat u groen licht hebt als u ook zonder moeite kunt traplopen. Voor het hart is dat ongeveer even inspannend.

Tuinieren, karweitjes, enzovoorts

Het spreekt vanzelf dat spitten in de tuin niet goed is en pas na verloop van tijd mag, of misschien helemaal niet meer. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor onkruid wieden terwijl u op uw hurken zit. Bespreek met uw cardioloog of huisarts de activiteiten en klussen die u in en om huis kunt doen. Inspannende huishoudelijke werkzaamheden, zoals ramen lappen en stofzuigen, mag u pas weer doen na de eerste controle bij de cardioloog. Let ook op met activiteiten die 'vroeger' heel gewoon waren, zoals het dragen van zware boodschappentassen.

Werk

Revalideren is in de eerste weken het uitgangspunt en het belangrijkste. Of u uw gewone werk weer kunt doen, hangt geheel af van de werkzaamheden die u voorheen deed. Bij een baan met veel stress zal het werk misschien aangepast moeten worden. Bespreek dit met uw huisarts, cardioloog, arbo-arts en bedrijfsarts. Veel hangt af van uw leeftijd, de aard van uw beroep, de hartaandoening en uw algehele conditie. Mogelijk kunt u eerst eens beginnen met enkele uurtjes per dag werken.

Psychische spanningen als gevolg van het hartinfarct

De verwerking van een hartinfarct kan ingrijpend zijn. U hebt immers uw kwetsbaarheid ervaren, voor uw gevoel de dood in de ogen gekeken en mogelijk een hartoperatie ondergaan. Wellicht hebt u veel tijd nodig om alles zogezegd een plekje te geven. Vermoeidheid, werken aan uw conditie, het zal hoe dan ook een tijd duren. Sommigen krijgen dan last van depressieven gevoelens. Sluit u eventueel aan bij een praatgroep voor hartpatiënten. U moet opnieuw vertrouwen krijgen in uw lichaam, dat u voor uw gevoel in de steek heeft gelaten. Als u een partner hebt, zal het voor hem of haar ook een inspannende en mogelijk enerverende tijd zijn geweest, gelet op de opname in het ziekenhuis, de revalidatieperiode en de periode erna dat u uw leven weer gaat oppakken.

Medicijnen

Ongetwijfeld krijgt u medicijnen 'mee naar huis'. In elk geval een bloedverdunner, een bètablokker, wellicht een cholesterolverlager en andere medicijnen. Dit is onder andere afhankelijk van de ernst van het hartinfact, de opgetreden complicaties en de behandeling. Neem de medicijnen altijd op de voorgeschreven tijden in. Wees daar niet nonchalant in. Bij bepaalde bloedverdunners komt dat nauw, zoals edoxaban (Lixiana). Stop ook niet op eigen houtje met bepaalde medicijnen omdat u klachtenvrij bent. Sommige geneesmiddelen zult u mogelijk uw hele leven moeten slikken. Minder alleen in samenspraak met uw cardioloog. Haal ook op tijd uw nieuwe medicijnen bij de apotheek op, zodat u niet plotseling voor lege doosjes staat.

Lees verder

• Dreigend hartinfarct – de eerste signalen
• Eerste hulp bij een hartinfarct
• Roken en hartklachten – waarom rookt u nog?
• Angina pectoris (hartkramp), vaak een stille voorbode
• Hart- en vaatziekten – overzicht medicijnen