Medicijnen voor hart en bloedvaten – ACE-remmers

ACE-remmers worden vaak voorgeschreven bij onder andere hoge bloeddruk, hartfalen en na een hartinfarct. Bekende voorbeelden daarvan zijn perindopril en captopril. Deze geneesmiddelen verwijden de bloedvaten en treden op de voorgrond wanneer bètablokkers en diuretica (plasmiddelen) onvoldoende presteren of als de patiënt te veel last krijgt van bijwerkingen. ACE-remmers maken deel uit van een grotere groep: de RAS-remmers. ACE-remmers hebben eveneens nogal wat nevenwerkingen, hoewel niet iedereen ze zal ervaren. Enkele van die bijverschijnselen zijn een droge hoest, diarree en duizeligheid. Ook huidreacties komen voor. Verder is bekend dat ACE-remmers de weerstand kunnen verlagen, waardoor de patiënt vatbaarder wordt voor bijvoorbeeld een gewone verkoudheid.

Inhoud

• Wat zijn ACE-remmers (RAS-remmers)
• Effect van ACE-remmers
• Wanneer worden ACE-remmers voorgeschreven
• Hartfalen
• Hoge bloeddruk
• Hartinfarct
• Contra-indicaties
• Bijwerkingen van ACE-remmers
• Symptomen
• Wisselwerking met andere medicijnen
• Inname van ACE-remmers
• ACE-remmers die vaak worden voorgeschreven

Wat zijn ACE-remmers (RAS-remmers)

ACE is de afkorting van 'angiotensine-converterend enzym'. De middelen die tot deze groep behoren, remmen de invloed van een enzym dat de contractie (vernauwing) van de bloedvaten stimuleert. ACE-remmers zijn direct van invloed op het zogeheten renine-angiotensine-aldosteronsysteem. De werking van ACE-remmers is ingewikkeld. Het komt er kort gezegd op neer dat het in de nieren gevormde renine (angiotensinogenase) het in de lever aangemaakte angiotensinogeen omzet in angiotensine I, waarbij het ACE (angiotensine-converterend enzym) het angiotensine I verandert in angiotensine II dat de bloedvaten in het algemeen doet vernauwen. Een ACE-remmer blokkeert of remt de laatstgenoemde omzetting waardoor de bloedvaten verwijden en in het verlengde daarvan de bloeddruk daalt.

Bloeddrukverlaging
ACE-remmers maken deel uit van de groep RAS-remmers, waartoe ook de renine-remmers behoren. Ze zijn van invloed op het renine-angiotensine-systeem. Ze bewegen zich in dezelfde cyclus, maar hebben elk een ander aangrijpingspunt. Het genoemde angiotensine I prikkelt bij tussenkomst van het ACE-enzym de aanmaak van angiotensine II, een hormoon uit de bijnieren dat ervoor zorgt dat de nieren natrium en dus water vasthouden in het lichaam. Het gevolg daarvan is dat het bloedvolume wordt vergroot en dus de bloeddruk stijgt.

Aldosteron en bradykinine
Aan het einde van dat proces belemmert een ACE-remmer ook de aanmaak van aldosteron, een bijnierhormoon dat eveneens van invloed is op de bloeddruk. Hierdoor daalt het bloedvolume en dus ook de bloeddruk. Ook zou het peptide bradykinine, dat onder andere zorgt voor dilatatie van de bloedvaten, mogelijk een rol spelen in de bloeddrukverlaging. ACE-remmers verhinderen immers de inactivatie van bradykinine. Bradykinine speelt bovendien een rol in de beleving van pijn.

Effect van ACE-remmers

Door het bovenstaande proces verwijden de bloedvaten, daalt het bloedvolume en dus ook de bloeddruk. Dit heeft een zeer positief effect op het hart dat dankzij de vaatverwijding tegen een minder hoge weerstand (vaatvernauwing) hoeft in te pompen. Dat is een van de redenen waarom RAS-remmers worden ingezet bij hartfalen, aangezien het hart ontlast wordt.

Wanneer worden ACE-remmers voorgeschreven

ACE-remmers verdienen om te beginnen de voorkeur bij patiënten bij wie diuretica (plasmiddelen) en bètablokkers onvoldoende presteren of te veel bijwerkingen vertonen bij het verlagen van een essentiële hypertensie.

Hartfalen

Ook worden ACE-remmers voorgeschreven bij hartfalen, doorgaans in combinatie met plasmiddelen en zoutbeperking. ACE-remmers hebben bij chronisch hartfalen het grote voordeel dat ze de vicieuze cirkel van een sluipend toenemende belasting van het hart doorbreken. Ze verminderen de symptomen van hartfalen, zoals oedeem en kortademigheid. Ook het mortaliteitsrisico wordt er aanzienlijk mee verkleind.

Hoge bloeddruk

ACE-remmers genezen chronisch hartfalen niet. Ze verlichten alleen de symptomen. Daar staat tegenover dat de bijwerkingen vaak zeer hinderlijk zijn. Wat betreft de bloeddrukverlagers worden ACE-remmers doorgaans voorgeschreven in combinatie met diuretica, bètablokkers (zoals metoprolol), calciumantagonisten en hartglycosiden (o.a. digoxine), afhankelijk van de gestelde diagnose of een combinatie van aandoeningen. Het komt dan ook zeer zelden voor dat hoge bloeddruk niet met deze (gecombineerde) medicijnen onderdrukt kan worden. Dat geldt ook voor de essentiële hypertensie, dus een hoge bloeddruk zonder dat er een duidelijke oorzaak aan ten grondslag ligt.

Hartinfarct

Naast hoge bloeddruk en hartfalen (decompensatio cordis) worden ACE-remmers ook vaak voorgeschreven na een hartinfarct om het hart te ontlasten. Dat geldt ook voor bepaalde andere coronaire aandoeningen, waaronder angina pectoris, dankzij het vaatverwijdende effect van in dat geval de kransslagaderen. Verder komen ACE-remmers in beeld bij diabetische nefropathie (bij diabetes type I).

Contra-indicaties

ACE-remmers hebben enkele contra-indicaties, zoals een hypertrofische cardiomyopathie, ofwel een aandoening van de hartspier waarbij de ventrikelspier verdikt is. Ook aortastenose kan een contra-indicatie zijn. Net als lever- en nierfunctiestoornissen, zwangerschap en borstvoeding. Andere contra-indicaties zijn onder meer:

• Stenose van de niervaten.
• Bepaalde combinaties van verschillende hartaandoeningen.
• Leverfunctiestioornissen.
• Slechte nierfunctie.
• Combinatie van andere ACE-remmers of ARB's (angiotensinereceptorblokkers), die selectief ingrijpen op angiotensine II en dus een soortgelijke werking hebben als ACE-remmers.
• Bij een niet-gestabiliseerde diabetes.
• Allergie voor de werkzame stoffen van ACE-remmers, zie hiervoor de bijsluiter van de betreffende ACE-remmers.
• Bij een aanstaande operatie en/of narcose. ACE-remmers worden dan tijdelijk gestaakt.

Bijwerkingen van ACE-remmers

In veel gevallen zijn bijwerkingen van ACE-remmers te wijten aan andere medicijnen die men krijgt voorgeschreven. Een voorbeeld daarvan zijn de diuretica (plastabletten), waarbij een sterke bloeddrukdaling het gevolg kan zijn. De bijwerking wordt dan verhaald op de ACE-remmer, maar feitelijk betreft het de combinatie met een plastablet. Het is zaak dat de huisarts en specialist altijd op de hoogte zijn van de andere medicijnen die men slikt. Sommige bijwerkingen komen vaak voor, zoals duizeligheid na inname en (tijdelijke) huidreacties. Bij ernstig hartfalen wordt de behandeling met ACE-remmers soms gestart tijdens een ziekenhuisopname en onder cardiologisch toezicht. Andere symptomen of neveneffecten kunnen zijn:

Symptomen

• Smaakverlies.
• Verminderde eetlust.
• Misselijkheid.
• Diarree.
• Droge hoest.
• Jeuk.
• Huidreacties (milde), zoals rode vlekken. Bij ernstige reacties van de huid de arts waarschuwen.
• Duizeligheid. In het begin kan dat leiden tot flauwvallen door de sterke bloeddrukdaling.
• Visusstoornissen, zoals dubbelzien.
• Hoofdpijn.
• Afwijkende waarden van de nier- en leverfuncties.
• Toenemende klachten bij psoriasis.
• Piepende ademhaling, kortademigheid.
• Transpireren.
• Hypoglykemische klachten bij het gebruik van antidiabetica.
• Spierkrampen.
• Slaapstoornissen.
• Vermoeidheid.
• Afwijkingen in het bloedbeeld.

Wisselwerking met andere medicijnen

ACE-remmers hebben wisselwerkingen met andere medicijnen. Dat geldt bijvoorbeeld voor andere hartmedicijnen, zoals voorgeschreven bij ritmestoornissen. En medicamenten die eveneens een bloeddrukverlagende werking hebben, waaronder de bètablokkers. Enkele andere medicijnen zijn:

• Bloedverdunners.
• Medicijnen bij bipolaire stoornissen (manisch-depressiviteit), zoals lithium.
• Diuretica.
• Medicijnen tegen lage bloeddruk.
• Antidiabetica.
• Andere vaatverwijders, zoals nitraten.

Inname van ACE-remmers

De dosis varieert van een tot driemaal daags (in tabletvorm). Het is belangrijk om te weten dat voeding de opname van ACE-remmers verslechtert. Het advies is dus om ACE-remmers altijd vóór de maaltijd in te nemen. Verder kunnen ACE-remmers snel werken, waaronder perindopril. Vooral bij ouderen kan dat het risico op vallen vergroten en is het zaak dat deze middelen met een glas water en zittend of liggend worden ingenomen. Slik nooit een dubbele dosis om een vergeten dosis ‘in te halen’.

ACE-remmers die vaak worden voorgeschreven

De verschillen tussen de talrijke soorten ACE-remmers zijn minimaal, zo is in de praktijk gebleken en voor zover goed onderzocht. Doorgaans kiest de huisarts of specialist een middel waarmee de meeste ervaring is opgebouwd. Een kleine greep uit de vele ACE-remmers:

• Perindopril.
• Lisinopril.
• Captopril.
• Enalapril.
• Trandolapril.
• Zofenopril

Lees verder

• Hart- en vaatziekten – overzicht medicijnen
• Medicijnen voor hart en bloedvaten – nitraten
• Medicijnen voor het hart – hartglycosiden (digitalis)
• Perindopril – bij chronisch hartfalen en hoge bloeddruk
• Anatomie & fysiologie in 10 stappen – het hart