Polydactylie: Extra vinger (vingers) of teen (tenen)

Polydactylie betekent letterlijk: “veel vingers of tenen hebben”. Bij deze aangeboren afwijking (congenitale anomalie) heeft een patiënt bijgevolg zes of nog meer vingers of tenen. Bij de meeste patiënten komt deze afwijking spontaan voor, maar het is mogelijk eveneens onderdeel van een aandoening of syndroom. Het is een niet pijnlijke afwijking die een chirurg soms operatief moet verwijderen, al is het ook mogelijk dat een vinger of teen toch een gewone functie met botontwikkeling heeft. Na de geboorte onderzoekt de arts zorgvuldig de extra vingers of tenen om zo een eventueel nodige behandeling in te zetten.

• Synoniemen polydactylie
• Epidemiologie extra vinger (vingers) of teen (tenen)
• Oorzaken extra (slecht) ontwikkelde vingers of tenen: Spontaan of onderdeel aandoening of syndroom
• Symptomen: één of meer extra vingers of tenen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Eventueel een operatie
• Prognose aangeboren afwijking

Synoniemen polydactylie

Polydactylie is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• bijkomende tenen en vingers
• hyperdactylie
• overtollige tenen en vingers

Epidemiologie extra vinger (vingers) of teen (tenen)

Afro-Amerikanen hebben vaker dan andere etnische groepen een extra pink, terwijl Aziaten en Kaukasiërs vaker een extra duim bezitten. Emedicine meldt dat internationaal weinig onderzoeken gedaan zijn rond deze afwijking. Bijgevolg is bijkomende informatie met betrekking tot de incidentie en seksuele voorliefde niet gevonden in de geraadpleegde bronnen.

Oorzaken extra (slecht) ontwikkelde vingers of tenen: Spontaan of onderdeel aandoening of syndroom

Polydactylie treedt spontaan op, maar een patiënt heeft mogelijk eveneens een aandoening of een syndroom waarbij polydactylie een symptoom is. Meestal is een genetische aandoening niet de oorzaak van polydactylie daar polydactylie veelal de novo (medische term voor "spontaan") optreedt. Mogelijke aandoeningen en syndromen die polydactylie veroorzaken omvatten;

• familiale polydactylie
• het acrocallosale syndroom
• het Apert-syndroom (ziekte met afwijkingen aan schedel en gezicht)
• het Biemond-syndroom
• het Bloom-syndroom (afwijkingen aan gestalte, huid en gezicht)
• het Carpenter-syndroom (afwijkingen aan schedel en skelet)
• het Cat Eye Syndroom (iriscoloboom en andere symptomen)
• het Ellis-van Creveld-syndroom (chondroectodermale dysplasie: botaandoening)
• het Feingold-syndroom
• het Filippi-syndroom (ziekte met afwijkingen gezicht, vingers en/of tenen)
• het Greig-syndroom (aandoening met afwijkingen aan hoofd, vingers en tenen)
• het Jackson-Weiss-syndroom (afwijkingen aan gezicht en voeten)
• het Klippel-Trénaunay syndroom (ziekte met wijnvlek, reuzengroei en spataderen)
• het Laurence-Moon-Biedl-syndroom (Bardet-Biedl-syndroom) (afwijkingen aan skelet, gezicht en ogen)
• het Legius-syndroom (symptomen aan huid, gezicht en hoofd)
• het McKusick-Kaufman syndroom
• het Meckel-syndroom (ontwikkelingsstoornis)
• het Mohr-syndroom
• het Pallister-Hall syndroom (ziekte met afwijkingen aan skelet en hersenen)
• het Rubinstein-Taybisyndroom
• het Smith-Lemli-Opitz syndroom
• trisomie 13 (het syndroom van Patau: ernstige aangeboren aandoening)
• verstikkende thoracale dystrofie

Symptomen: één of meer extra vingers of tenen

Extra vingers en tenen zijn soms slecht ontwikkeld waardoor de patiënt een klein aanhangsel heeft. De extra vingers of tenen komen voor aan één of beide handen of voeten. Soms heeft een patiënt eveneens een combinatie van polydactylie aan zowel hand(en) als (voet)en, maar de aangeboren afwijking treedt ook op aan enkel de handen of voeten. Meestal is de extra vinger of teen een klein stukje zacht weefsel zonder bot, maar af en toe heeft de patiënt wel botontwikkeling waardoor de extra vinger of teen bruikbaar is. Voorts is de extra vinger of teen bij de meeste patiënten kleiner dan normaal, al zijn ook grotere extra vingers en tenen gemeld. De meeste patiënten hebben een extra vinger aan de pinkzijde (nervus polydactylie). Een duimduplicatie (radiale polydactylie) komt minder vaak voor. Het minst vaak zien artsen een extra vinger in het midden van de hand (centrale polydactylie). Polydactylie is niet pijnlijk voor een patiënt, maar het is soms wel sociaal afwijkend waardoor een operatie vereist is.

Diagnose en onderzoeken

Prenataal valt polydactylie door de arts te diagnosticeren door middel van echografie. Dit gebeurt in de eerste drie maanden van de zwangerschap (veelal tijdens de zesde of zevende week van de zwangerschap). De patiënt krijgt bij de geboorte in het ziekenhuis vervolgens een uitgebreid lichamelijk onderzoek. De afwijking is namelijk bij geboorte zichtbaar. De arts voert mogelijk een genetisch onderzoek, een enzymeonderzoek, metabolische onderzoeken en een radiografisch onderzoek uit om de diagnose te bevestigen en verder onderzoek te verrichten naar een eventueel onderliggende aandoening.

Behandeling: Eventueel een operatie

Een orthopedisch en/of plastisch chirurg verwijdert veelal slecht ontwikkelde vingers en tenen. Wanneer in deze slechte ontwikkelde vingers geen botvorming aanwezig is, is het zelfs mogelijk om de vinger gewoon af te binden met een strak koord. De slecht ontwikkelde vinger valt er dan af na verloop van tijd. Af en toe heeft een patiënt wel goed ontwikkelde extra vingers of tenen en is hij hiermee in staat goed te functioneren. Bij grotere vingers en tenen is een operatie veelal vereist om deze te verwijderen.

Prognose aangeboren afwijking

De prognose van patiënten hangt af van de eventueel onderliggende aandoening. Een patiënt met een spontane polydactylie heeft een uitstekende prognose. Bij een patiënt met een onderliggend syndroom bekijken en behandelen de artsen de symptomen van de patiënt.

Lees verder

• Brachydactylie: Korte vingers en/of tenen
• Clinodactylie: Kromming van de vingers of tenen
• Syndactylie: Samengegroeide vingers en/of tenen