Chondroblastoom: Goedaardige bottumor in lange botten

Een chondroblastoom is een zeldzame goedaardige bottumor die uitgaat van kraakbeenweefsel. Kraakbeen speelt een belangrijke rol in het groeiproces van botten. Het lichaam bevat diverse soorten kraakbeen. Een chondroblastoom tast meestal de uiteinden van de pijpbeenderen (lange botten) aan in de armen en de benen. Vooral jonge patiënten ontwikkelen om onbekende reden een chondroblastoom. De tumor is goedaardig, maar heel af en toe komen uitzaaiingen naar de longen voor. Een chirurgische behandeling is nodig om de tumor te verwijderen. Ernest Armory Codman, een Amerikaanse arts, beschreef voor het eerst dit type tumor in de medische literatuur in 1931.

• Synoniemen chondroblastoom
• Epidemiologie goedaardige bottumor
• Oorzaken: Ontwikkeling in kraakbeenweefsel
• Risicofactoren
• Symptomen: Pijn en zwelling van gewrichten
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling via chirurgie
• Prognose van tumor in lange botten
• Complicaties
• Preventie

Synoniemen chondroblastoom

Een chondroblastoom is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• Chondroblastoma
• Codman tumor

Epidemiologie goedaardige bottumor

Een chondroblastoom treft mogelijk patiënten van alle leeftijden. Kinderen en jongvolwassenen onder de dertig jaar zijn echter het vaakst getroffen. Daarnaast zijn ook mannen vaker aangetast dan vrouwen. De tumor is goed voor minder dan 1% van alle primaire bottumoren; dit zijn bottumoren die in het bot zelf ontstaan. Een chondroblastoom kent tot slot geen raciale voorliefde.

Oorzaken: Ontwikkeling in kraakbeenweefsel

Het is niet goed geweten waarom een chondroblastoom zich ontwikkelt. De tumoren gaan uit van onrijpe kraakbeenproducerende cellen (chondroblasten) in het kraakbeenweefsel.

Risicofactoren

Hoewel de precieze oorzaak van een chondroblastoom onbekend is, zijn er enkele risicofactoren die de kans op deze tumor mogelijk verhogen:

• Leeftijd: Jongeren en jongvolwassenen tussen de 10 en 30 jaar.
• Geslacht: Mannen worden vaker getroffen dan vrouwen.

Symptomen: Pijn en zwelling van gewrichten

De symptomen van een chondroblastoom variëren sterk, afhankelijk van de locatie van de tumor. De symptomen kunnen mild tot ernstig zijn. In 70% van de gevallen is het opperarmbeen getroffen. Ook in het bovenbeen of onderbeen is de tumor soms te vinden. Zelden ontstaat de tumor in de handen of voeten. Milde pijn is het meest voorkomende symptoom. De pijn, die langzaam progressief is, is gedurende vele maanden of jaren het meest aanwezig in de knie, de heup en het schoudergewricht. De gewrichten zijn gezwollen (gezwollen gewrichten door vochtophoping) en verstijfd, wat vaak leidt tot verminderde beweeglijkheid. Spieratrofie (spierverlies) nabij het aangetaste bot is eveneens mogelijk. De tumor is doorgaans te klein om zichtbaar of voelbaar te zijn.

Alarmsymptomen

Enkele alarmsymptomen die wijzen op een ernstigere aandoening of complicaties van een chondroblastoom zijn:

• Nachtelijke pijn die niet vermindert met pijnstillers.
• Snelle toename van de pijnintensiteit.
• Aanzienlijke zwelling van het gewricht.
• Ernstige bewegingsbeperking.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts bevraagt de patiënt over zijn medische geschiedenis, en tevens verzamelt hij informatie over de soort pijn die de patiënt ervaart. Nachtelijke pijn, pijn die niet weggaat en toenemende pijn zijn namelijk kenmerkend voor de aanwezigheid van een tumor. Daarnaast voert hij een lichamelijk onderzoek uit waarbij hij bemerkt dat het aangetaste bot gevoelig is en minder beweeglijk is. Maar hij moet verdere beeldvormende onderzoeken inzetten om een chondroblastoom te diagnosticeren. De diagnose van dit soort tumor is erg lastig en duurt lang. Vaak zijn diverse onderzoeken nodig om andere aandoeningen uit te sluiten.

Diagnostisch onderzoek

De arts voert een röntgenfoto uit. Een radiografisch onderzoek gebruikt namelijk onzichtbare elektromagnetische energiestralen om beelden van interne weefsels, botten en organen te produceren. Een ander nuttig onderzoek is magnetic resonance imaging, beter bekend onder de Nederlandse term “MRI-scan”. Dit onderzoek maakt gebruik van een combinatie van grote magneten, radiofrequenties en een computer om gedetailleerde beelden van organen en structuren binnen het lichaam te maken. Een MRI-scan is nuttig om andere afwijkingen van het ruggenmerg en de zenuwen uit te sluiten. Een ander beeldvormend onderzoek wat de arts mogelijk inzet, is een CT-scan (computertomografie). Deze scan combineert röntgenstralen met computertechnologie om doorsnedebeelden van de tumor te maken, wat meer gedetailleerd is dan een röntgenfoto. Tot slot is een biopsie nodig om de diagnose met zekerheid te bevestigen. Hierbij neemt de arts een stukje weefsel uit het verdachte gebied, wat hij vervolgens microscopisch laat onderzoeken.

Differentiële diagnose

Volgende aandoeningen bootsen de symptomenreeks van een chondroblastoom na en zijn daarom gekend als de differentiële diagnose:

• Een aneurysmatische botcyste
• Een chondromyxoïd fibroom (huidgezwel op steeltje)
• Een chondrosarcoom
• Een enchondroom (goedaardige kraakbeentumor)
• Een giant cell tumor
• Osteomyelitis (medische term: ontsteking van het beenmerg (botontsteking))

Behandeling via chirurgie

Indien mogelijk verwijdert de chirurg de tumor. Bovendien is een bottransplantatie mogelijk. Bij deze chirurgische ingreep transplanteert de chirurg gezond bot uit een ander deel van het lichaam in het getroffen gebied, en herstelt hij het eventueel beschadigde bot. Ook de mogelijk aangetaste gewrichten vereisen correctieve chirurgie, of anders vervangt de chirurg het gewricht. Fysiotherapie is aanbevolen want hierdoor leert de patiënt alle lichaamsdelen correct te gebruiken en bouwt hij weer kracht op in de aangetaste botten.

Prognose van tumor in lange botten

Patiënten met een goedaardige chondroblastoom hebben het soms moeilijk om bepaalde activiteiten uit te voeren als gevolg van de pijn en het beperkte bewegingsbereik. Na een chirurgische behandeling, keert de tumor in 10% van de geopereerde patiënten terug binnen enkele maanden tot jaren. Het is namelijk voor de chirurg een erg complexe operatie om de tumor te verwijderen, waardoor soms nog wat restweefsel van de tumor achterblijft. Daarom is het belangrijk dat de patiënt regelmatig een controleonderzoek krijgt bij de arts. De arts behandelt een teruggekeerde tumor op dezelfde manier als de oorspronkelijke tumor.

Complicaties

Complicaties van een chondroblastoom zijn onder meer pathologische fracturen (breuken), kanker en uitzaaiingen naar de longen (longmetastasen).

Preventie

Er zijn geen specifieke maatregelen bekend om een chondroblastoom te voorkomen. Regelmatige medische controles en vroege detectie zijn echter belangrijk, vooral bij patiënten die eerder behandeld zijn voor deze tumor om eventuele recidieven vroegtijdig op te sporen.

Lees verder

• Bottumor: Soorten, symptomen, behandeling en prognose
• Bottransplantatie: Soorten en procedure chirurgische ingreep
• Botletsels: Goedaardige en kwaadaardige letsels aan bot
• Blastoom: Type kanker in voorlopercellen, vaak bij kinderen