Leiomyosarcoom in baarmoeder: Kanker met vaginale bloedingen

Een leiomyosarcoom (leiomyosarcoma) is een kwaadaardige tumor die voortkomt uit gladde spiercellen. Deze bevindt zich mogelijk overal in het lichaam waar gladde spiercellen aanwezig zijn, maar vooral in de baarmoeder en dan is sprake van een uterien leiomyosarcoom. Vrouwen van middelbare leeftijd lijden vaak aan dit type kanker waarbij geen symptomen of anders abnormale vaginale bloedingen plaatsvinden. De diagnose is erg moeilijk omdat de patiënten vaak meerdere vleesbomen hebben en de kanker zich veelal in één van de vleesbomen bevindt. De behandeling verloopt primair via chirurgie waarbij de arts de baarmoeder en baarmoederhals verwijdert, en soms gebruikt hij ook nog radiotherapie en chemotherapie. Desondanks keert de kanker vaak terug en is de prognose veelal slecht, wat ook te wijten is aan de meestal late diagnose van dit type kanker.

• Vrijwillige en onvrijwillige (gladde) spieren
• Oorzaken leiomyosarcoom
• Locaties leiomyosarcoma
• Epidemiologie van vorm van kanker in baarmoeder
• Oorzaken uterien leiomyosarcoom
• Symptomen: Vaginale bloedingen en buikpijn
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose bij vrouwen is slecht

Vrijwillige en onvrijwillige (gladde) spieren

Het lichaam bevat zowel vrijwillige als onvrijwillige spieren. Gladde spieren zijn onwillekeurige spieren want de hersenen zijn niet in staat om deze te controleren. Gladde spieren reageren onwillekeurig op verschillende stimuli. Zo zijn de spieren die helpen bij de peristaltiek (darmbewegingen) in het spijsverteringskanaal. Ook speekselklieren zijn gladde spieren. Speeksel komt namelijk in de mond terecht na het eten van een hap voedsel. Gladde spieren in de huid veroorzaken dan weer kippenvel in reactie op koude.

Oorzaken leiomyosarcoom

Een leiomyosarcoom is een weke delen sarcoom, een vorm van kanker. Bij dit type sarcoom (kanker in bindweefsel) ontstaat een abnormale, ongecontroleerde celgroei die omringende weefsels binnendringt. De kanker verspreidt zich mogelijk naar lichaamsplaatsen op afstand via de bloedstroom en zeer zeldzaam via de lymfevaten. De precieze oorzaak van de totstandkoming van een leiomyosarcoom is niet bekend.

Locaties leiomyosarcoma

Aangezien gladde spieren in het hele lichaam aanwezig zijn, is een leiomyosarcoom bijna overal in het lichaam te vinden, zoals in de bloedvaten, het hart, de lever, het pancreas (alvleesklier), het urogenitale stelsel, het spijsverteringsstelsel, de ruimte achter de buikholte (retroperitoneum), de baarmoeder en huid. De baarmoeder is de meest voorkomende locatie voor een leiomyosarcoom. De meeste leiomyosarcomen van het maagdarmkanaal zijn geclassificeerd als een gastro-intestinale stromale tumor (GIST).

Epidemiologie van vorm van kanker in baarmoeder

Een leiomyosarcoom in de baarmoeder vertegenwoordigt ongeveer 1% van de patiënten met baarmoederkanker met een geschatte jaarlijkse incidentie van 0,64 per 100.000 vrouwen. Deze kwaadaardige tumor ontwikkelt zich bij ongeveer 1-5 op elke 1.000 vrouwen met vleesbomen (goedaardige gezwellen in de baarmoeder). De meeste vrouwen met dit type kanker zijn bij de diagnose tussen de veertig en zestig jaar oud. Afro-Amerikaanse vrouwen zijn twee tot drie keer vaker getroffen in vergelijking met andere vrouwen.

Oorzaken uterien leiomyosarcoom

De precieze oorzaak van een uterien leiomyosarcoom is onbekend. Een geschiedenis van radiotherapie aan het bekkengebied vormt een mogelijke risicofactor.

Symptomen: Vaginale bloedingen en buikpijn

Bij jonge vrouwen zijn vaak geen symptomen aanwezig van de kwaadaardige tumor. De meest voorkomende presentatie van symptomen zijn abnormale vaginale bloedingen en bekkenpijn of buikpijn. De mate van de bloeding varieert van kleine vlekjes tot zware bloedingen. Vaak gaan deze vaginale bloedingen gepaard met een stinkende vaginale afscheiding. Minder vaak voorkomende symptomen zijn gewichtsverlies, zwakte, lethargie (ziekelijke slaapzucht) en koorts.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose gebeurt veelal wanneer de patiënte reeds in een gevorderd stadium van de kanker zit. Bij het gynaecologisch onderzoek bemerkt de arts een vergrote baarmoeder en in sommige gevallen zakt een deel van de tumor door de baarmoederhals en in het vaginale kanaal waardoor deze zichtbaar is. Een biopsie van een stukje weefsel uit de vleesboom uit de baarmoeder bevestigt de diagnose. Dit is echter lastig vast te stellen voordat een verwijderende operatie plaatsvindt, omdat de meeste vrouwen met een uterien leiomyosarcoom lijden aan meerdere vleesbomen en het dan moeilijk te weten is welke vleesboom deze kwaadaardige cellen bevat. Beeldvormende onderzoeken en/of klinische bevindingen zijn niet specifiek voor een uterien leiomyosarcoom ten opzichte van andere baarmoedertumoren. Een echografie, magnetische resonantie imaging (MRI-scan) of computertomografie (CT-scan) zijn niet betrouwbaar om dit type kanker te onderscheiden van endometriumkanker (baarmoederkanker), een lymfoom, intraveneuze leiomyomatose of adenomyose (pijnlijke menstruatie door verdikte baarmoeder).

Behandeling

Een chirurgische behandeling waarbij de arts de volledige baarmoederhals (cervix) en baarmoeder verwijdert (hysterectomie), is nodig als minimumbehandeling voor een leiomyosarcoom in de baarmoeder. Heel af en toe is de arts in staat om een vruchtbaarheid sparende ingreep uit te voeren bij jonge vrouwen die een kinderwens hebben en waarbij de kanker in een vroeg stadium is gediagnosticeerd. Radiotherapie in de vorm van vaginale brachytherapie (inwendige bestraling) en/of adjuvante (ondersteunende) chemotherapie zijn ook mogelijk voor en/of na de operatie, al weegt de arts steeds de voor- en nadelen af, ook omdat anno oktober 2020 niet duidelijk is of radiotherapie en chemotherapie voordelen bieden inzake de overlevingskansen.

Prognose bij vrouwen is slecht

Sarcomen in de baarmoeder zijn doorgaans meer agressief en gaan vaak gepaard met een slechtere prognose. De vijfjaarsoverleving bedraagt slechts 50% bij patiënten bij wie de tumor beperkt is tot de baarmoeder. Vrouwen met een leiomyosarcoom in baarmoeder dat zich verspreid heeft buiten de baarmoeder en de baarmoederhals, hebben een zeer slechte prognose. Ondanks volledige chirurgische verwijdering en de beste beschikbare behandelingen, ontwikkelt 70% van de patiënten opnieuw een leiomyosarcoom in de baarmoeder binnen gemiddeld acht tot zestien maanden na de eerste diagnose. Terugkerende kanker is moeilijk tot niet te behandelen, al zet de arts toch vaak een combinatie van chirurgie, chemotherapie en radiotherapie in.

Lees verder

• Sarcoom (kanker in bindweefsel): Soorten sarcomen
• Weke delen sarcoom: Kanker in zachte weefsels van lichaam
• Baarmoederkanker: Abnormale vaginale bloedingen
• Abnormaal vaginaal bloedverlies: Oorzaken & risicofactoren
• Baarmoeder: Soorten aandoeningen aan uterus bij vrouwen