Leiomyosarcoom in baarmoeder: Kanker met vaginale bloedingen

Een leiomyosarcoom (leiomyosarcoma) is een kwaadaardige tumor die ontstaat uit gladde spiercellen. Deze tumor kan zich overal in het lichaam bevinden waar gladde spiercellen aanwezig zijn, maar komt vooral voor in de baarmoeder, wat dan wordt aangeduid als een uterien leiomyosarcoom. Dit type kanker komt vaak voor bij vrouwen van middelbare leeftijd en kan zich aanvankelijk presenteren zonder symptomen of enkel met abnormale vaginale bloedingen. De diagnose is vaak moeilijk te stellen omdat patiënten vaak meerdere vleesbomen hebben en de kanker zich vaak in één van deze vleesbomen bevindt. De behandeling bestaat primair uit chirurgie, waarbij meestal de baarmoeder en baarmoederhals worden verwijderd, en kan ook radiotherapie en chemotherapie omvatten. Ondanks deze behandelingen komt de kanker vaak terug, en de prognose is meestal slecht, wat mede te wijten is aan de vaak late diagnose van dit type kanker.

• Vrijwillige en onvrijwillige (gladde) spieren
• Oorzaken leiomyosarcoom
• Locaties van leiomyosarcoma
• Epidemiologie van leiomyosarcoom in de baarmoeder
• Oorzaken van uterien leiomyosarcoom
• Symptomen: Vaginale bloedingen en buikpijn
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose bij vrouwen
• Complicaties van een leiomyosarcoom
• Metastase
• Recidief
• Behandelingsgerelateerde complicaties
• Functionele beperkingen
• Preventie van een leiomyosarcoom
• Regelmatige medische controles
• Gezonde levensstijl
• Vermijden van risicofactoren

Vrijwillige en onvrijwillige (gladde) spieren

Het lichaam bevat zowel vrijwillige als onvrijwillige spieren. Gladde spieren zijn onwillekeurige spieren, wat betekent dat de hersenen deze niet direct kunnen controleren. Gladde spieren reageren automatisch op verschillende stimuli. Ze spelen een rol in de peristaltiek, de bewegingen van het spijsverteringskanaal. Ook de speekselklieren bevatten gladde spieren, die speeksel afscheiden wanneer voedsel in de mond komt. Gladde spieren in de huid kunnen leiden tot kippenvel als reactie op koude.

Oorzaken leiomyosarcoom

Een leiomyosarcoom is een weke delen sarcoom, een vorm van kanker die ontstaat uit abnormale en ongecontroleerde celgroei in gladde spiercellen. Deze kanker kan zich uitbreiden naar omliggende weefsels en zich via de bloedstroom naar andere delen van het lichaam verspreiden, hoewel lymfogene metastase zeer zeldzaam is. De exacte oorzaak van een leiomyosarcoom is nog niet volledig begrepen.

Locaties van leiomyosarcoma

Aangezien gladde spieren in het gehele lichaam voorkomen, kan een leiomyosarcoom zich op diverse locaties ontwikkelen, waaronder de bloedvaten, het hart, de lever, de alvleesklier (pancreas), het urogenitale stelsel, het spijsverteringsstelsel, de ruimte achter de buikholte (retroperitoneum), de baarmoeder en de huid. De baarmoeder is de meest voorkomende locatie voor een leiomyosarcoom. Leiomyosarcomen van het maagdarmkanaal worden vaak geclassificeerd als gastro-intestinale stromale tumoren (GIST).

Epidemiologie van leiomyosarcoom in de baarmoeder

Een leiomyosarcoom in de baarmoeder vertegenwoordigt ongeveer 1% van de gevallen van baarmoederkanker, met een geschatte jaarlijkse incidentie van 0,64 per 100.000 vrouwen. Deze kwaadaardige tumor ontwikkelt zich bij ongeveer 1-5 op elke 1.000 vrouwen met vleesbomen (goedaardige gezwellen in de baarmoeder). De meeste vrouwen bij wie de tumor wordt vastgesteld zijn tussen de veertig en zestig jaar oud. Afro-Amerikaanse vrouwen hebben een twee tot drie keer hoger risico in vergelijking met andere vrouwen.

Oorzaken van uterien leiomyosarcoom

De precieze oorzaak van een uterien leiomyosarcoom is onbekend. Een geschiedenis van radiotherapie in het bekkengebied kan een mogelijke risicofactor zijn.

Symptomen: Vaginale bloedingen en buikpijn

Bij jonge vrouwen worden vaak geen symptomen waargenomen. Wanneer symptomen aanwezig zijn, kunnen deze abnormale vaginale bloedingen en bekkenpijn of buikpijn omvatten. De intensiteit van de bloedingen kan variëren van lichte vlekjes tot zware bloedingen. Vaak worden deze bloedingen gepaard met een stinkende vaginale afscheiding. Minder vaak voorkomende symptomen zijn gewichtsverlies, zwakte, lethargie (ziekelijke slaapzucht) en koorts.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van leiomyosarcoom wordt vaak pas in een gevorderd stadium gesteld. Bij een gynaecologisch onderzoek kan de arts een vergrote baarmoeder opmerken. In sommige gevallen kan een deel van de tumor door de baarmoederhals in het vaginale kanaal zichtbaar zijn. Een biopsie van een stukje weefsel uit de vleesboom kan de diagnose bevestigen, hoewel dit lastig kan zijn omdat patiënten vaak meerdere vleesbomen hebben en het moeilijk kan zijn te bepalen welke vleesboom kwaadaardige cellen bevat. Beeldvormende onderzoeken zoals echografie, magnetische resonantie imaging (MRI-scan) of computertomografie (CT-scan) zijn niet specifiek voor een uterien leiomyosarcoom en kunnen moeilijk te onderscheiden zijn van andere baarmoedertumoren zoals endometriumkanker (baarmoederkanker), lymfoom, intraveneuze leiomyomatose of adenomyose (pijnlijke menstruatie door verdikte baarmoeder).

Behandeling

De primaire behandeling van een leiomyosarcoom in de baarmoeder bestaat uit een chirurgische ingreep waarbij de baarmoeder en baarmoederhals worden verwijderd (hysterectomie). In zeldzame gevallen kan een vruchtbaarheid sparende ingreep worden overwogen bij jonge vrouwen met een vroege diagnose en een kinderwens. Radiotherapie in de vorm van vaginale brachytherapie en/of adjuvante chemotherapie kunnen worden toegepast voor en/of na de operatie, hoewel de effectiviteit van deze behandelingen op de overlevingskansen nog steeds onderwerp van onderzoek is.

Prognose bij vrouwen

Sarcomen in de baarmoeder zijn vaak agressiever en geassocieerd met een slechtere prognose. De vijfjaarsoverleving bedraagt slechts 50% bij patiënten bij wie de tumor beperkt is tot de baarmoeder. Vrouwen bij wie de kanker zich buiten de baarmoeder en baarmoederhals heeft verspreid, hebben een zeer slechte prognose. Ongeveer 70% van de patiënten ontwikkelt binnen gemiddeld acht tot zestien maanden na de eerste diagnose een terugkeer van het leiomyosarcoom. Terugkerende kanker is moeilijk te behandelen, maar artsen zullen vaak een combinatie van chirurgie, chemotherapie en radiotherapie inzetten om de beste resultaten te behalen.

Complicaties van een leiomyosarcoom

Een leiomyosarcoom kan verschillende complicaties met zich meebrengen:

Metastase

De tumor kan zich via de bloedstroom verspreiden naar andere organen zoals de longen, lever, of andere delen van het lichaam. Dit kan leiden tot secundaire tumoren en verergert de prognose van de ziekte.

Recidief

Zelfs na een volledige chirurgische verwijdering van de tumor komt het leiomyosarcoom vaak terug. Ongeveer 70% van de patiënten ervaart een terugkeer van de kanker binnen acht tot zestien maanden na de eerste diagnose, wat de behandelingsopties beperkt.

Behandelingsgerelateerde complicaties

De behandelingen zoals chirurgie, radiotherapie en chemotherapie kunnen bijwerkingen veroorzaken. Chirurgische ingrepen kunnen leiden tot infecties, bloedingen, of littekenweefsel. Radiotherapie kan huidirritatie en beschadiging van omliggende weefsels veroorzaken. Chemotherapie kan leiden tot misselijkheid, vermoeidheid en een verhoogd risico op infecties door een verzwakt immuunsysteem.

Functionele beperkingen

Bij de chirurgische verwijdering van de baarmoeder en baarmoederhals kunnen er langdurige functionele beperkingen optreden, zoals veranderingen in menstruatiepatronen (bij vrouwen die niet al in de menopauze zijn) en mogelijke invloed op de seksuele functie.

Preventie van een leiomyosarcoom

Er is geen gegarandeerde manier om een leiomyosarcoom te voorkomen, maar enkele strategieën kunnen helpen om het risico te verminderen:

Regelmatige medische controles

Vrouwen die risico lopen op baarmoederkanker, bijvoorbeeld degenen met een geschiedenis van vleesbomen of een familiegeschiedenis van kanker, moeten regelmatige gynaecologische controles ondergaan. Vroege detectie van veranderingen kan helpen bij tijdige behandeling.

Gezonde levensstijl

Het handhaven van een gezonde levensstijl door een evenwichtige voeding, regelmatige lichaamsbeweging en een gezond gewicht kan bijdragen aan een algemeen verminderde kans op verschillende soorten kanker, hoewel dit geen specifieke preventie biedt tegen leiomyosarcoom.

Vermijden van risicofactoren

Indien mogelijk, moet men risicofactoren zoals onnodige blootstelling aan straling in het bekkengebied vermijden, aangezien een geschiedenis van radiotherapie een mogelijke risicofactor voor uterien leiomyosarcoom kan zijn.

Lees verder

• Sarcoom (kanker in bindweefsel): Soorten sarcomen
• Weke delen sarcoom: Kanker in zachte weefsels van lichaam
• Baarmoederkanker: Abnormale vaginale bloedingen
• Abnormaal vaginaal bloedverlies: Oorzaken & risicofactoren
• Baarmoeder: Soorten aandoeningen aan uterus bij vrouwen