Tanderosie: Slijtage van tandglazuur met gevoelige tanden

Email (glazuur) is de dunne, doorschijnende, harde buitenste tandlaag. Het tandglazuur bedekt de kroon, het deel van de tand dat zichtbaar is buiten het tandvlees. Tandglazuur beschermt de tanden tegen dagelijks gebruik zoals kauwen, bijten en malen, en daarnaast beschermt glazuur de tanden ook tegen potentieel pijnlijke temperaturen en chemicaliën. Email bevat geen levende cellen en daarom is beschadigd tandglazuur niet meer te repareren door het lichaam wanneer hieraan schade ontstaat door interne of externe factoren. Gevoelige tanden, een andere tandkleur en tandpijn zijn enkele tekenen van tanderosie. De behandeling bestaat uit het plaatsen van vullingen of andere tandheelkundige apparaten. Tot slot zijn diverse tips beschikbaar om tanderosie te voorkomen of te verminderen.

• Oorzaken: Slijtage van tandglazuur
• Tandplak
• Te weinig speeksel
• Zuur
• Symptomen: Gevoelige tanden en tandpijn
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van tanderosie
• Preventie van verlies van glazuur
• Speeksel verhogen
• Tandhygiëne
• Drinken en eten
• Technieken voor tandenpoetsen

Oorzaken: Slijtage van tandglazuur

Tandplak

Tandplak is een kleverige laag die bestaat uit speeksel, voedseldeeltjes, bacteriën en andere stoffen. Tandplak vormt zich tussen de tanden en komt terecht in kleine gaatjes of putjes in de kiezen. Ook rond holtevullingen en aan het gebied waar de tanden en tandvlees elkaar ontmoeten, komt tandplak voor. Soms veranderen de bacteriën in tandplak voedselzetmeel in zuren. Hierdoor beginnen de zuren in tandplak de gezonde mineralen in het tandglazuur op te eten. Dit resulteert in slijtage van het glazuur, waardoor uiteindelijk meer en grotere putjes in het glazuur ontstaan.

Te weinig speeksel

Te weinig speeksel leidt tot een slechtere gezondheid en zwakkere tanden. Speeksel beschermt het glazuur door de tanden met calcium en andere mineralen te bedekken. Speeksel verdunt ook erosieve materialen (zoals zuur), verwijdert afvalmateriaal uit de mond, en zorgt ervoor dat het lichaam meer beschermende stoffen aan boord heeft om de strijd aan te gaan tegen bacteriën. Het veel eten van zuur voedsel en zure dranken is echter schadelijk voor de tandgezondheid.

Zuur

Tanderosie treedt op wanneer het tandglazuur wegslijt door zuur. Meestal is dit te wijten aan zuur dat in het lichaam zelf aanwezig is of zuur dat van buitenaf wordt ingebracht. Dit kan het gevolg zijn van:

• drank:
• het overmatig gebruik van frisdrank (hoge niveaus van fosforzuur en citroenzuur)
• vruchtendranken (sommige zuren in vruchtendranken zijn erosiever dan accuzuur)
• maag- en darmproblemen
• braken
• gastro-oesofageale reflux (symptomen van brandend maagzuur)
• oprispingen
• een droge mond of lage speekselvloed (xerostomie)
• eetstoornissen zoals boulimie (oncontroleerbare vreetbuien en compenserend gedrag)
• genetische factoren
• medicijnen zoals aspirine en antihistaminica (medicijnen voor het behandelen van een allergische reactie)
• omgevingsfactoren (wrijving, slijtage, stress en corrosie)
• te weinig speeksel
• voeding:
• voeding (rijk aan suiker en zetmeel)
• voedsel steeds herkauwen
• zuur in de mond door beroep zoals metaalbewerking of wijnproeven

Symptomen: Gevoelige tanden en tandpijn

Het klinisch beeld van tanderosie is variabel en hangt af van het stadium. Bepaalde voedingsmiddelen (snoepjes) en temperaturen van voedingsmiddelen (warm of koud) kunnen mogelijk tandpijn veroorzaken in de vroege fase van tanderosie omdat het glazuur verdunt. Naarmate het glazuur erodeert en meer dentine (tandbeen: calciumhoudende stof in tanden) zichtbaar wordt, krijgen de tanden een andere tandkleur, met name geel omdat het donker gekleurd dentine steeds meer zichtbaar wordt. De randen van tanden krijgen een ruwere, onregelmatigere en grilligere textuur terwijl het glazuur erodeert. Verder zijn de tanden en kiezen soms ook kleiner. In latere stadia van tanderosie worden tanden extreem gevoelig voor temperaturen en zoetigheden (gevoelige tanden). Inkepingen verschijnen op het tandoppervlak. Wanneer het glazuur erodeert, is de tand meer vatbaar voor gaatjes of tandbederf. Tandbederf leidt uiteindelijk mogelijk tot een tandabces (ophoping van pus in de tand door bacteriële infectie) of een tandinfectie.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek
De tandarts voert een lichamelijk onderzoek uit om de mate van glazuurverlies en de impact op de tanden te beoordelen. Dit kan onder meer bestaan uit het beoordelen van de tandstructuur, het identificeren van de symptomen van erosie, en het controleren op gevoeligheid bij aanraking of blootstelling aan temperatuurveranderingen.

Diagnostisch onderzoek
De tandarts kan aanvullende diagnostische tests uitvoeren om de ernst van de erosie te bepalen en om andere mogelijke oorzaken uit te sluiten, zoals:

• een röntgenfoto om de tandstructuur en eventuele schade aan het dentine te visualiseren
• tandfotografie om visuele documentatie van de voortgang van de erosie te verkrijgen
• bloedonderzoek om eventuele onderliggende systemische aandoeningen te identificeren

Behandeling van tanderosie

De behandeling van tandglazuurverlies hangt af van de ernst van de tanderosie en de oorzaak ervan. De tandarts kan de volgende behandelingen aanbevelen:

• Witte vullingen (composiet) worden gebruikt om het beschadigde glazuur te herstellen en de esthetiek te verbeteren.
• Bij aanzienlijk glazuurverlies kan de tandarts de tand bedekken met een kroon, inlay, of facing om de tand te beschermen tegen verder verval.
• Fluoridebehandelingen kunnen worden toegepast om het glazuur te versterken en verdere erosie te voorkomen.

Preventie van verlies van glazuur

Speeksel verhogen

Het is belangrijk om meer water te drinken gedurende de dag bij een te laag speekselvolume of bij een droge mond. Tussen de maaltijden door kunnen mensen kauwen op suikervrije kauwgom. Kauwgom verhoogt de speekselproductie tot tien keer de normale stroom. Speeksel versterkt de tanden met belangrijke mineralen. De beste keuze is suikervrije kauwgom met xylitol, wat aantoonbaar de zuren in dranken en voedingsmiddelen vermindert.

Tandhygiëne

Om verlies van glazuur te voorkomen en de tanden gezond te houden, moeten mensen dagelijks de tanden poetsen met een geschikte zachte tandenborstel met fluoride tandpasta (dit versterkt de tanden), de tanden flossen, de tong reinigen, en de tanden spoelen met fluoride en antiseptisch mondwater. Mensen moeten bovendien minstens één uur wachten met het poetsen van de tanden na het eten van zure voedingsmiddelen of het drinken van zure dranken. Tot slot is het aanbevolen om twee keer per jaar op controle te gaan bij de tandarts en de tanden te laten reinigen om een optimale tandhygiëne te waarborgen.

Drinken en eten

Drank

Bij het drinken van een zure drank is het gebruik van een rietje aanbevolen. Het rietje duwt de vloeistof naar de achterkant van de mond, waardoor het zuur minder contact maakt met de tanden. Verder is het nuttig om water toe te voegen aan zure dranken om de zuurtegraad te verzwakken.

Voeding

Snacken gedurende de dag verhoogt de kans op tandbederf. De mond is een paar uur zuur na het eten van voedsel dat rijk is aan suiker en zetmeel. Tussendoortjes vermijden mensen het beste, tenzij ze de mond kunnen spoelen en de tanden steeds willen poetsen. Tot slot is het aanbevolen om zeer zure voedingsmiddelen en dranken zoveel mogelijk uit de voeding te schrappen. Voorbeelden hiervan zijn koolzuurhoudende frisdrank, citroenen en andere citrusvruchten en sappen. Na het eten of drinken van deze zure middelen is het nodig om de mond onmiddellijk te spoelen met schoon water om het zuur te neutraliseren. Ook het snel inslikken van zeer zure voedingsmiddelen is een goed advies.

Andere ondersteunende tips
Naast de bovengenoemde preventieve maatregelen zijn er aanvullende technieken en tips die kunnen bijdragen aan de bescherming van het tandglazuur en het verminderen van tanderosie:

• Gebruik een mondspoeling met fluoride om extra bescherming te bieden tegen zuur en tandbederf.
• Kies voor een mondwater dat speciaal is ontwikkeld om tanderosie te verminderen en de tandglazuur te versterken.
• Overweeg regelmatig een tandartscontrole om vroege tekenen van erosie te identificeren en tijdig te behandelen.

Technieken voor tandenpoetsen

Zorg ervoor dat je een zachte tandenborstel gebruikt en niet te hard poetst om extra slijtage van het glazuur te voorkomen. Gebruik een tandpasta met fluoride die speciaal is ontwikkeld voor gevoelige tanden en tandglazuurbescherming. Vermijd het poetsen van je tanden direct na het eten of drinken van zure voedingsmiddelen; wacht minstens 30 minuten om het glazuur te laten herstellen.

Lees verder

• Gevoelige tanden: Oorzaken en behandeling van gevoeligheid
• Tand- en mondhygiëne: Tips voor goede tand- & mondgezondheid
• Tandbederf (cariës): Oorzaken van gaatjes in tanden
• Gingivitis: Ontsteking van tandvlees door plaque op tanden
• Tandpijn (kiespijn): Oorzaken van pijnlijke tand of tanden