Dyshidrosis lamellosa sicca: schilfering van de handen

Dyshidrosis lamellosa sicca is een schilfering van de handen en het wordt beschouwd als een milde variant van ortho-ergisch eczeem, een type eczeem dat ontstaat door een huidbeschadigende werking van stoffen. Voorkeursplekken zijn de handpalmen en de buigzijde van de vingers. De oorzaak van dyshidrosis lamellosa sicca is vaak onduidelijk. Dyshidrosis lamellosa sicca is een veelvoorkomende aandoening van de huid en wordt meestal verkeerd gediagnosticeerd als dermatitis (eczeem). Meestal komt deze aandoening binnen enkele weken terug. Mensen bezoeken zelden een huisarts met deze klacht vanwege het grotendeels asymptomatische karakter ervan. Vaak gaat deze huidaandoening vanzelf over, maar het kan desgewenst worden behandeld met neutrale vette zalven, vooral als deze ureum en/of melkzuur bevatten.

• Wat is dyshidrosis lamellosa sicca?
• Synoniemen
• Symptomen: schilfering aan de handen
• Oorzaak van dyshidrosis lamellosa sicca
• Predisponerende factoren en risicofactoren
• Onderzoek en diagnose
• Lichamelijk onderzoek
• Differentiële diagnose
• Behandeling van dyshidrosis lamellosa sicca
• Complicaties
• Prognose

Wat is dyshidrosis lamellosa sicca?

Dyshidrosis lamellosa sicca is een veel voorkomende huidaandoening waarbij er schilfering optreedt aan de handen of handpalmen en minder vaak de voetzolen, zonder uitgesproken ontstekingsverschijnselen.

Synoniemen

Dyshidrosis lamellosa sicca staat ook bekend onder volgende benamingen:

• exfoliatio manuum areata
• keratolysis exfoliativum
• keratolysis exfoliativa
• recurrent focal palmar peeling

Symptomen: schilfering aan de handen

Dyshidrosis lamellosa sicca komt vaker voor tijdens de zomermaanden bij ongeveer 50% van de getroffen personen en treft meestal jongvolwassenen. Het komt vaker voor bij mensen met zweethanden, dat wil zeggen gelokaliseerde hyperhidrosis. Het eerste teken van dyshidrosis lamellosa sicca is een of meer oppervlakkige luchtgevulde blaren op de vingers of handpalmen. De blaren zij dus niet gevuld met vocht. Ook is er geen roodheid en jeuk. De blaren barsten open en laten uitlopende droge velletjes achter. De huid kan ruw en hard worden in chronische gevallen van deze aandoening als gevolg van het continu vervellen van de huid gedurende een langere tijdsperiode. De afgeschilferde huid wordt snel vervangen door een normale huid, maar de laesies keren na een paar weken vaak terug in hetzelfde gebied.

Oorzaak van dyshidrosis lamellosa sicca

De oorzaak van dyshidrosis lamellosa sicca is anno 2024 onbekend. Microscopisch onderzoek onthult splitsing van de buitenste hoornlaag van de huid, het stratum corneum. Men gaat ervan uit dat om de een of andere reden de kegelcellen voortijdig van elkaar zijn gescheiden. Tot op heden is er geen genetische afwijking geconstateerd die ten grondslag kan liggen aan deze huidaandoening.

De symptomen worden verergerd door blootstelling aan irriterende stoffen, waaronder water, zeep, detergenten/reinigingsmiddelen en oplosmiddelen. Dyshidrosis lamellosa sicca is geen eczeem, maar sommige gevallen kunnen worden verward met pompholyx of blaasjeseczeem, een jeukende vorm van eczeem waarbij kleine met vocht gevulde blaasjes ontstaan. Het kan ook worden verward met psoriasis, te herkennen aan d platte plekken met rode, schilferige huid.

Predisponerende factoren en risicofactoren

Er zijn verschillende factoren geïdentificeerd die je vatbaarder maken voor dyshidrosis lamellosa sicca, zoals:

• zwakke immuunrespons
• allergie
• temperatuur: het komt vaker voor in de zomer
• irriterende stoffen: zepen, detergenten, oplosmiddelen en overmatige blootstelling aan water
• leeftijd: het komt vaker voor bij jongvolwassenen
• het komt vaker voor bij mensen met zweethanden

Onderzoek en diagnose

Lichamelijk onderzoek

De diagnose wordt gesteld op basis van je medische geschiedenis en lichamelijk onderzoek.

Differentiële diagnose

Dyshidrosis lamellosa sicca moet niet worden verward met één van de volgende huidaandoeningen:

• post-streptococcal desquamation (en vervelling of desquamatie na een doorgemaakte streptokokkeninfectie)
• erythema palmare (rode handen)
• acraal erytheem (palmoplantar erythrodysesthesia syndrome), een bijwerking van chemotherapie, vooral cytarabin
• eczema manuum et pedum (handeczeem)
• acrovesiculeus eczeem (dyshidrotisch eczeem of pompholyx)
• het papular purpuric gloves and socks syndrome (PPGSS)
• tinea manuum (schimmelinfectie van de hand of handschimmel)
• pitted keratolysis of putjeszolen
• juveniele plantaire dermatose of zweetvoetensyndroom

Behandeling van dyshidrosis lamellosa sicca

Dyshidrosis lamellosa sicca reageert niet op conventionele geneesmiddelen zoals lokale corticosteroïden of hormoonzalven of andere ontstekingsremmende geneesmiddelen. De huidaandoening kan behandeld worden met indifferente of neutrale vette zalven, vooral als deze ureum en/of melkzuur bevatten. Andere maatregelen kunnen bestaan uit:

• Beperking van blootstelling aan irriterende stoffen en allergenen.
• Fotochemotherapie met orale psoralenen en ultraviolet-A-licht (PUVA) kan in extreme gevallen worden toegepast.

Extra aandacht wordt aanbevolen in de zomer, vooral zweten is een predisponerende factor. Talkpoeder (voor baby's) kan helpen zweet te absorberen en je handen droog te houden.

Complicaties

Extreme gevallen kunnen zich voordoen met bloeden en jeuk, en in zeldzame gevallen resulteren in levenslange schade aan de getroffen delen van de huid.

Prognose

In de meeste gevallen gaat dyshidrosis lamellosa sicca vanzelf over en wordt er geen blijvende schade vastgesteld. Aan de andere kant ervaren sommige mensen kloofjes en zelfs bloeden, maar dit gebeurt zelden.

Lees verder

• Droge huid: oorzaken & behandeling schilferige huid met jeuk
• Huiduitslag: oorzaken en behandeling van uitslag op de huid
• Huidkloven, vingerkloven en handkloven: oorzaak, behandeling
• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Huidaandoeningen handen en vingers: oorzaken en behandeling