Vervellen: oorzaken vervellen van de huid of huidvervelling

Vervellen van de huid of huidvervelling kan optreden als een reactie op een aantal inflammatoire processen van de huid of schade aan de huid. Zonnebrand is een klassiek voorbeeld, maar andere aandoeningen die huidvervelling kunnen veroorzaken, zijn verschillende vormen van eczeem en bepaalde infecties. Brandwonden van welke graad dan ook kunnen leiden tot schilfering van de huid. Sommige soorten medicijnen, zoals lokale retinoïden die worden gebruikt voor acne, kunnen schilfering en vervelling veroorzaken. Bijwerkingen op medicijnen zoals chemotherapeutische middelen voor kanker kunnen ook leiden tot schilferen van de huid. Elke aandoening die resulteert in de vorming van een blaar kan leiden tot schilfering en vervellen van de huid ter hoogte van de blaar. Hoewel vervellen meestal niet wordt geassocieerd met uitslag, kunnen sommige vormen huiduitslag worden geassocieerd met een schilferende huid. De behandeling is afhankelijk van de onderliggende oorzaak.

• Wat is vervellen van de huid?
• Symptomen van huidvervelling
• Oorzaken van vervellende huid
• Voetschimmel
• Atopisch eczeem
• Contacteczeem
• Cutaan T-cellymfoom
• Droge huid
• Hyperhidrosis of overmatig transpireren
• Liesschimmel
• Ziekte van Kawasaki
• Non-Hodgkin-lymfoom
• Pemphigus
• Bijwerkingen van medicatie
• Toxischeshocksyndroom (tamponziekte)
• Poriasis
• Roodvonk
• Ringworm
• Hoofdschimmel
• Seborrhoïsch eczeem
• Stafylokokkeninfectie
• Stevens-Johnson-syndroom
• Zonnebrand
• Alarmsymptomen
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van vervellen van de huid

Wat is vervellen van de huid?

Bij het vervellen van de huid raakt de buitenste laag van de huid – de epidermis ofwel opperhuid – beschadigd, waarna deze vervolgens in zijn geheel loskomt, zodat de huidschilfers vrijkomen. Huidvervelling kan optreden als gevolg van directe schade aan de huid, zoals van zonnebrand of infectie. Het kan ook een teken zijn van een stoornis van het immuunsysteem of een andere ziekte.

Symptomen van huidvervelling

Huidvervelling kan gepaard gaan met andere symptomen, zoals:

• huiduitslag
• roodheid
• schilfering
• jeuk
• irritatie
• droge huid

Oorzaken van vervellende huid

Specifieke ziekten en aandoeningen die vervellen van de huid kunnen veroorzaken zijn:

Voetschimmel

Voetschimmel (tinea pedis) is een schimmelinfectie die meestal tussen de tenen begint. Het komt vaak voor bij mensen van wie de voeten erg zweterig zijn geworden terwijl ze slecht ademende schoenen dragen. Symptomen van voetschimmel bestaan uit een schilferige uitslag die meestal jeuk en een branderig gevoel veroorzaakt. Voetschimmel is besmettelijk en kan worden verspreid via besmette vloeren, handdoeken of kleding.

Atopisch eczeem

Atopisch eczeem is een aandoening met eerst roodheid, zwelling, vochtblaasjes, natten en krabeffecten en later meer schilfering en een wat dikkere huid. Het komt vaak voor bij kinderen, maar kan op elke leeftijd voorkomen. Atopisch eczeem is langdurig (chronisch) en kan gepaard gaan met astma of hooikoorts.

Contacteczeem

Contacteczeem is een rode, jeukende uitslag veroorzaakt door direct contact met een stof of een allergische reactie daarop. De uitslag is niet besmettelijk of levensbedreigend, maar het kan erg ongemakkelijk zijn. Veel stoffen kunnen dergelijke reacties veroorzaken, waaronder zepen, cosmetica, geuren, sieraden en planten.

Cutaan T-cellymfoom

Cutaan T-cellymfoom is een zeldzame vorm van kanker die in de witte bloedcellen begint en de huid aanvalt. Cutaan T-cellymfoom is een van de verschillende soorten lymfoom die collectief non-Hodgkin-lymfoom wordt genoemd. Cutaan T-cellymfoom kan rode huiduitslag en soms huidtumoren veroorzaken.

Droge huid

Een droge huid is meestal niet ernstig, maar het kan ongemakkelijk zijn en als cosmetisch storend worden ervaren. Een droge huid wordt meestal veroorzaakt door omgevingsfactoren en niet door een onderliggende aandoening. Deze factoren zijn warm of koud weer, lage luchtvochtigheid, etc. Een droge huid is vaak tijdelijk, je krijgt het bijvoorbeeld alleen in de wintermaanden, maar het kan een levenslange aandoening zijn. Een droge huid veroorzaakt waarschijnlijk een of meer van de volgende symptomen:

• een strak gevoel van de huid, vooral na het douchen, baden of zwemmen
• huid voelt ruw aan
• jeuk
• licht tot ernstig schilferen en vervellen
• fijne lijntjes of scheuren
• grijze, doffe huid
• roodheid
• diepe scheuren die kunnen bloeden

Hyperhidrosis of overmatig transpireren

Hyperhidrosis betekent overmatig transpireren of zweten en is niet noodzakelijkerwijs gerelateerd aan warmte of lichaamsbeweging. Je zou zoveel kunnen zweten dat het door je kleren sijpelt of van je handen druipt. Naast het verstoren van normale dagelijkse activiteiten, kan dit type zwaar zweten sociale angst en schaamte veroorzaken. Het kan ook schadelijk zijn voor de huid waardoor de huid gaat vervellen.

Liesschimmel

Het vervellen van de huid treedt ook op bij liesschimmel. Liesschimmel (tinea cruris) is een schimmelinfectie die de huid van je geslachtsdelen, binnenkant van dijen en billen aantast. Liesschimmel veroorzaakt een jeukende, rode, vaak ringvormige uitslag in deze warme, vochtige delen van je lichaam. Het komt vaker voor bij mensen met overgewicht.

Ziekte van Kawasaki

De ziekte van Kawasaki veroorzaakt ontstekingen in de wanden van middelgrote slagaders door het hele lichaam. Het komt vooral voor bij kinderen. De ontsteking treft vooral de kransslagaders, die bloed aan de hartspier leveren. De ziekte van Kawasaki kan de lymfeklieren, de huid en de slijmvliezen in de mond, neus en keel treffen.

Non-Hodgkin-lymfoom

Een non-Hodgkin-lymfoom is een zeldzame vorm van lymfklierkanker. Het kan zich ook in de huid manifesteren. Een huidlymfoom is een non-hodgkinlymfoom dat in de huid ontstaat.

Pemphigus

Pemphigus of pemphigus is een blarenziekte van onbekende oorsprong. Deze auto-immuunziekte treedt meestal op tussen de 40e en 60e levensjaar. Pemphigus is een ziekte die blaren en zweren veroorzaakt op de huid of slijmvliezen, zoals in de mond of op de geslachtsorganen.

Bijwerkingen van medicatie

Geneesmiddellenuitslag wordt meestal veroorzaakt door een allergische reactie op een medicijn. Typische symptomen zijn roodheid, bultjes, blaren, netelroos, jeuk en soms vervellen van de huid of pijn.

Toxischeshocksyndroom (tamponziekte)

Het toxischeshocksyndroom of tamponziekte is een zeldzame, levensbedreigende complicatie van bepaalde soorten bacteriële infecties. Vaak is het toxischeshocksyndroom het gevolg van toxines of gifstoffen die geproduceerd worden door Staphylococcus aureus (stafylokok) bacteriën, maar de aandoening kan ook worden veroorzaakt door toxines geproduceerd door groep A-streptokokken (strep) bacteriën. Het toxischeshocksyndroom is voornamelijk in verband gebracht met het gebruik van superabsorberende tampons. Omdat fabrikanten bepaalde soorten tampons van de markt hebben gehaald, is de incidentie van het toxischeshocksyndroom bij menstruerende vrouwen echter afgenomen. Risicofactoren voor toxischeshocksyndroom zijn huidwonden en chirurgie.

Mogelijke symptomen van het toxischeshocksyndroom zijn onder meer:

• plotselinge hoge koorts
• lage bloeddruk (hypotensie)
• braken of diarree
• een uitslag die lijkt op zonnebrand (met vervellen van de huid), vooral op je handpalmen en voetzolen
• verwardheid
• spierpijn
• rode ogen, mond en keel
• epileptische aanvallen
• hoofdpijn

Poriasis

Psoriasis is een veelvoorkomende huidaandoening die de levenscyclus van huidcellen versnelt. Het zorgt ervoor dat cellen zich snel ophopen op het oppervlak van de huid. De extra huidcellen vormen schubben en rode vlekken die jeuken en soms pijnlijk zijn. Psoriasis is een chronische, niet-besmettelijke ziekte.

Roodvonk

Roodvonk is een bacteriële infectie die vooral voorkomt bij kinderen vanaf 3 tot 6 jaar. Roodvonk kenmerkt zich door een felrode uitslag die het grootste deel van het lichaam bedekt. Roodvonk gaat bijna altijd gepaard met keelpijn en hoge koorts.

Ringworm

Ringworm is een schimmelinfectie dat zich op de bovenste laag van je huid ontwikkelt. Het wordt gekenmerkt door een rode cirkelvormige uitslag. Het kan jeuken. Ringworm krijgt zijn naam vanwege zijn uiterlijk. Ringworm, ook wel tinea corporis genoemd, is nauw verwant aan voetschimmel, liesschimmel en hoofdschimmel. Ringworm verspreidt zich vaak door direct huid-op-huidcontact met een besmette persoon of dier.

Hoofdschimmel

Vervellen van de huid op je hoofd kan komen door hoofdschimmel (tinea capitis). De tekenen en symptomen van hoofdschimmel kunnen variëren, maar het verschijnt meestal als jeukende, schilferige, kale plekken op het hoofd.

Seborrhoïsch eczeem

Seborrhoïsch eczeem is een veelvoorkomende huidaandoening die voornamelijk de hoofdhuid treft. Het veroorzaakt schilferige vlekken, rode huid en hardnekkig hoofdroos. Seborrhoïsch eczeem kan ook vette delen van het lichaam aantasten, zoals het gezicht, de zijkanten van de neus, wenkbrauwen, oren, oogleden en borst.

Stafylokokkeninfectie

Stafylokokkeninfecties worden veroorzaakt door stafylokokkenbacteriën, die gewoonlijk op de huid of in de neus van zelfs gezonde individuen worden aangetroffen. Meestal veroorzaken deze bacteriën geen problemen of resulteren ze in relatief milde huidinfecties met onder meer vervelling van de huid.

Stevens-Johnson-syndroom

Stevens-Johnson-syndroom (SJS) is een zeldzame, ernstige aandoening van de huid en slijmvliezen. Het is meestal een reactie op een medicijn of een infectie. Vaak begint het met griepachtige symptomen, gevolgd door een pijnlijke rode of paarse vlek die zich verspreidt en blaren. Dan sterft de bovenste laag van de aangetaste huid af, waarna deze gaat vervellen. Dan treedt genezing in.

Zonnebrand

Zonnebrand – rode, pijnlijke huid die warm aanvoelt – verschijnt meestal binnen een paar uur na te veel blootstelling aan ultraviolet (UV) licht door zonlicht of kunstmatige bronnen, zoals zonnelampen. Na een paar dagen gaat de huid vervellen.

Alarmsymptomen

Zelden is schilfering of vervellen van de huid een symptoom van een medische noodsituatie. Soms is vervellen echter het teken van een allergische reactie, die fataal kan zijn als deze genegeerd wordt. Als huidverkleuring gepaard gaat met de volgende symptomen, raadpleeg dan onmiddellijk een arts:

• ernstige allergische reactie (netelroos, zwelling, moeilijk ademen, jeuk)
• misselijkheid en overgeven
• ernstige zwakte
• hoge koorts
• plotselinge en ernstige blaarvorming

Onderzoek en diagnose

Wanneer je opmerkt dat je huid op een bepaalde plek aan het schilferen of vervellen is, kun je er eenvoudigweg lotion op aanbrengen en er niet veel over nadenken. Het is immers heel gewoon dat de huid soms wat schilfert tijdens perioden van koud, droog weer of na langdurige blootstelling aan de zon. Als de schilferende huid echter niet verbetert, zich verspreidt of verergert, is het zinvol om een afspraak te maken met je huisarts.

De huisarts zal vragen stellen over je medische geschiedenis en je klachten en symptomen. De diagnose wordt gesteld op basis van lichamelijk onderzoek, je medische voorgeschiedenis van blootstelling aan irriterende of allergene stoffen en eventuele bijbehorende symptomen.

Behandeling van vervellen van de huid

De behandeling van huidvervelling hangt af van de ernst van de symptomen en de oorzaak van de schilferende huid. In gevallen van allergische reacties kan het stopzetten van het gebruik of contact met het allergeen het euvel oplossen. Vaak kunnen huidaandoeningen die tot schilfering en vervelling leiden, worden behandeld met een door de arts voorgeschreven smeersel die je ter plaatse aanbrengt. Orale medicijnen zijn soms echter nodig om problemen aan te pakken die meer systemisch zijn. Afhankelijk van de diagnose kan de huisarts je verwijzen naar een dermatoloog (huidarts) voor een gespecialiseerde behandeling.

Lees verder

• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling