Takotsubo cardiomyopathie: Zwakte van linkerventrikel hart

Takotsubo cardiomyopathie is een hartaandoening die tot stand komt door ernstige fysieke of emotionele stress. De stressvolle gebeurtenis veroorzaakt mogelijk een verzwakking van het linkerventrikel van het hart. De belangrijkste symptomen zijn pijn op de borst en kortademigheid. De hartafwijking komt bijna uitsluitend voor bij vrouwen. De arts behandelt de hartafwijking met medicijnen en verder krijgt de patiënt het advies om stress te verminderen. De vooruitzichten zijn voor de meeste patiënten uitstekend, al komen af en toe wel complicaties voor of komt de hartaandoening terug. Takotsubo cardiomyopathie werd voor het eerst in de medische literatuur beschreven in Japan in 1990 door Sato et al. De hartaandoening is genoemd naar een Japanse octopusval.

• Synoniemen
• Epidemiologie van hartafwijking
• Oorzaken: Zwakte van linkerventrikel van hart
• Risicofactoren van Takotsubo cardiomyopathie
• Symptomen
• Risicofactoren
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van gebroken-hart syndroom
• Complicaties van hartaandoening
• Preventie

Synoniemen

De hartaandoening staat ook bekend als ‘stress-geïnduceerde cardiomyopathie’, ‘gebroken-hart syndroom’ en ‘viskruikinfarct’.

Epidemiologie van hartafwijking

Takotsubo cardiomyopathie is een zeldzame aandoening die vooral vrouwen boven de 50 jaar treft. Deze aandoening wordt ook wel het 'gebroken-hart-syndroom' genoemd, omdat het vaak voorkomt na een plotselinge emotionele of fysieke stress. De prevalentie is relatief laag, met een geschatte incidentie van 1 tot 2 procent van alle gevallen van acute hartinsufficiëntie. Desondanks kan het ernstige gevolgen hebben, vooral bij oudere patiënten.

Oorzaken: Zwakte van linkerventrikel van hart

De precieze oorzaak van Takotsubo cardiomyopathie is nog niet volledig bekend, maar het wordt geassocieerd met hevige fysieke of emotionele stress. Stresshormonen zoals adrenaline kunnen leiden tot tijdelijke disfunctie van de linkerventrikel van het hart, wat resulteert in een vorm die lijkt op een 'takotsubo', een Japanse val voor octopussen. Hormonen zoals adrenaline lijken hierbij een rol te spelen, hoewel de exacte mechanismen nog niet volledig begrepen zijn.

Risicofactoren van Takotsubo cardiomyopathie

Fysieke en emotionele stress veroorzaakt een verzwakt linkervenetrikel. Dit gebeurt bijvoorbeeld door volgende stressgebeurtenissen:

• anesthesie krijgen voor een ingreep
• een astma-aanval
• een auto-ongeval of ander ongeval
• een ernstige ziekte, operatie of medische ingreep
• een natuurfenomeen zoals een blikseminslag of een aardbeving
• een onverwacht verlies, ziekte of letsel van een naast familielid, vriend of huisdier
• een plotselinge daling van de bloeddruk
• ernstige pijn
• financiële zorgen of schulden
• het gebruik van of de terugtrekking uit illegale drugs
• huiselijk geweld
• intense angst
• slecht nieuws ontvangen (zoals een diagnose van kanker)
• spreken in het openbaar
• verlies bij kansspelen

Er zijn ook meldingen geweest van patiënten met Takotsubo cardiomyopathie na een gelukkige gebeurtenis, zoals een verrassingsfeest of een andere onverwachte verrassing, een bruiloft, een reünie of een nieuwe baan. Sommige patiënten hebben geen specifieke gebeurtenis die gelinkt kan worden aan de aandoening.

Symptomen

Pijn op de borst en kortademigheid zijn de vaakst voorkomende symptomen van zwakte van het linkerventrikel. Sommige patiënten ervaren braken, misselijkheid en hartkloppingen. Deze symptomen ontstaan acuut (snel na het optreden van de stressvolle gebeurtenis).

Risicofactoren

De belangrijkste risicofactoren voor Takotsubo cardiomyopathie zijn onder andere hoge leeftijd, vrouw zijn (met name na de menopauze), en het ervaren van ernstige emotionele of fysieke stress. Andere risicofactoren omvatten psychiatrische stoornissen zoals angststoornissen of depressie, evenals het gebruik van bepaalde medicijnen die de afgifte van stresshormonen kunnen beïnvloeden.

Diagnose en onderzoeken

De symptomen van het gebroken hart-syndroom zijn niet te onderscheiden van deze van een hartaanval. Een elektrocardiografie (ECG: hartfilmpje) onthult bovendien afwijkingen die lijken op deze van sommige hartaanvallen. Daarom zijn beeldvormende onderzoeken en andere maatregelen nodig om een hartaanval uit te sluiten. Om een definitieve diagnose te krijgen, zijn verdere onderzoeken nodig zoals een bloedonderzoek, een angiografie (radiografisch beeld van de bloedvaten) van het linkerventrikel en een echocardiografie (onderzoek van het hart door middel van geluidsgolven).

Behandeling

Er zijn anno oktober 2020 geen wetenschappelijke richtlijnen voor de behandeling van Takotsubo cardiomyopathie. Artsen adviseren standaard medicijnen tegen hartfalen, zoals bètablokkers, ACE-remmers en diuretica (plaspillen). Ze geven voorts aspirine aan patiënten die ook atherosclerose hebben (plaque-opbouw in de wanden van de slagaders). Bètablokkers (of gecombineerde alfa- en bètablokkers) zijn voor onbepaalde tijd inzetbaar om een herhaling te helpen voorkomen daar ze de effecten van adrenaline en andere stresshormonen verminderen. Het is ook belangrijk om fysieke of emotionele stress te verlichten die mogelijk een rol heeft gespeeld bij het veroorzaken van de hartafwijking.

Prognose van gebroken-hart syndroom

De meeste afwijkingen in de systolische functie en de beweging van de ventrikelwand die optreden bij Takotsubo cardiomyopathie, verdwijnen binnen één tot vier weken. De meeste patiënten herstellen volledig binnen twee maanden. Het hart van sommige patiënten verandert echter permanent van vorm en daardoor ervaren ze blijvend symptomen zoals vermoeidheid, pijn op de borst en een gebrek aan energie.

Complicaties van hartaandoening

Zelden komen complicaties tot stand zoals aritmieën (abnormale hartritmes), een verstopping van de bloedstroom uit de linkerhartkamer en een scheuring van de ventrikelwand. Hartfalen komt voor bij ongeveer 20% van de patiënten. Zeer sporadisch komen patiënten te overlijden als gevolg van Takotsubo cadiomyopathie. Ongeveer 10-15 procent van de patiënten die Takotsubo cardiomyopathie heeft gehad, krijgt hiermee opnieuw te maken nadat ze zijn hersteld. De stressvolle gebeurtenis is dan mogelijk telkens anders.

Preventie

Preventie van Takotsubo cardiomyopathie richt zich op het vermijden van extreme emotionele of fysieke stress. Het beheersen van stressniveaus door middel van therapie, meditatie, of andere ontspanningstechnieken kan nuttig zijn om een nieuwe episode te voorkomen. Daarnaast kan het controleren van andere risicofactoren zoals hoge bloeddruk en het gebruik van stresshormoonremmende medicatie bijdragen aan het verminderen van het risico.

Lees verder

• Cardiomyopathie (hartspieraandoening): Soorten en oorzaken
• Hartgezondheid: Tips voor gezond hart & preventie hartziekte
• Hartfalen: Slecht rondpompen van bloed door het hart
• Hartkloppingen: Vaak onschuldig, soms symptoom van ziekte
• Alcoholische cardiomyopathie: Hartfalen door alcoholmisbruik