Alcoholische cardiomyopathie: Hartfalen door alcoholmisbruik

Alcoholische cardiomyopathie is een hartspieraandoening waarbij een patiënt lijdt aan hartfalen als gevolg van chronisch (langdurig) alcoholmisbruik. Bij ernstig hartfalen kunnen ook andere lichaamsdelen getroffen zijn. Zo kampen patiënten mogelijk ook met zwelling van de enkels, voeten en benen en vermoeidheid. Het is belangrijk dat een patiënt stopt met het drinken van alcohol, en daarnaast zijn ook andere veranderingen in de levensstijl en medicijnen nodig voor het behandelen van deze ziekte. Dankzij het goed opvolgen van de behandeling is de prognose meestal goed.

• Epidemiologie van hartfalen door alcoholmisbruik
• Oorzaken: Schade aan hartspier door langdurig misbruik van alcohol
• Pathofysiologie van hartspieraandoening
• Risicofactoren van alcoholische cardiomyopathie
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van hartaandoening
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie van hartfalen door alcoholmisbruik

Mannen tussen 35 en 50 jaar zijn het vaakst aangetast door alcoholische cardiomyopathie.

Oorzaken: Schade aan hartspier door langdurig misbruik van alcohol

Alcoholische cardiomyopathie is een type verworven gedilateerde cardiomyopathie (hartspier verbreedt en vergroot waardoor bloed minder goed door het lichaam gepompt kan worden). De hartaandoening komt tot stand door langdurig overmatig alcoholgebruik gedurende minstens tien jaar. Alcohol heeft toxische (giftige) effecten op de hartspier door ethanol en zijn metabolieten. De hartspier vergroot, verstijft en verdikt, waardoor het hart niet meer het bloed efficiënt kan rondpompen.

Pathofysiologie van hartspieraandoening

De ziekte begint vaak in de linkerhartkamer. Wanneer de hartspier verwijdt, verdunt deze en rekt deze zich uit, waardoor de hartkamer vergroot. Het linkerventrikel is de hoofdpompkamer van het hart, dus wanneer hier schade ontstaat, wordt het moeilijker om samen te trekken en effectief bloed te pompen. De problemen kunnen zich vervolgens verspreiden naar de rechterhartkamer en naar de boezems. Alcohol verzwakt de hartspier en kan bijdragen aan het ontstaan van gedilateerde cardiomyopathie, wat zich kan ontwikkelen tot hartfalen.

Risicofactoren van alcoholische cardiomyopathie

Genetische factoren en andere medische aandoeningen spelen mogelijk ook een rol bij het ontstaan van gedilateerde cardiomyopathie en alcoholische cardiomyopathie. De manier waarop het lichaam alcohol metaboliseert (vaak genetisch en biologisch bepaald) beïnvloedt de impact van alcohol op het hart. Levensstijlkeuzes, zoals het consumeren van een gezonde en evenwichtig voedingspatroon en het krijgen van regelmatige lichaamsbeweging, houden ook verband met de hartgezondheid en spelen mogelijk een rol in het ontstaan van de hartspieraandoening.

Symptomen

De symptomen die optreden bij alcoholische cardiomyopathie zijn het gevolg van hartfalen. Meestal komen de tekenen pas tot uiting in een vergevorderd stadium van de hartziekte. Daarom zijn veel symptomen vergelijkbaar met die van andere vormen van cardiomyopathie.

Volgende symptomen komen mogelijk tot uiting bij alcoholische cardiomyopathie:

• ademhalingsproblemen tijdens het liggen
• een algehele zwelling van het lichaam
• een snelle hartslag (tachycardie)
• een verlies van eetlust
• een verminderde alertheid of concentratieproblemen
• een verminderde urineproductie (oligurie)
• een zwelling van de halsaders in de nek
• gezwollen enkels, gezwollen voeten en gezwollen benen (oedeem)
• hartkloppingen / een onregelmatige hartslag
• kortademigheid (dyspneu), en dan vooral bij inspanning
• 's nachts plassen (nycturie)
• slijm ophoesten of roze, schuimig materiaal ophoesten
• vermoeidheid, zwakte, flauwvallen

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek

De arts noteert de medische geschiedenis en symptomen van de patiënt. Hierbij heeft hij vooral aandacht voor het alcoholgebruik van de patiënt. Vervolgens voert hij een lichamelijk onderzoek uit. Hij luistert naar de geluiden van de longen en het hart met behulp van zijn stethoscoop (auscultatie) en merkt een abnormaal snelle hartslag en ook hartgeruis op.

Diagnostisch onderzoek

Verder zet hij beeldvormende onderzoeken in van het hart. Een elektrocardiografie (meting van de elektrische activiteit van het hart) onthult afwijkende resultaten. Op een röntgenfoto van de borstkas (thoraxfoto) is bovendien een vergroot hart (cardiomegalie) te zien. Dankzij de informatie van al deze onderzoeken is de arts meestal in staat om de diagnose van alcoholische cardiomyopathie te stellen op basis van de aanwezige klachten. Om echter nog een verstopping van de kransslagader uit te sluiten, zet de arts nog een echocardiografie en een hartkatheterisatie in.

Behandeling van hartaandoening

Om alcoholische cardiomyopathie te behandelen, zijn veranderingen in de levensstijl nodig, waaronder een volledige onthouding van alcoholgebruik, een zoutarm dieet en een beperkte inname van vocht. Daarnaast zet de arts medicijnen in zoals ACE-remmers, bètablokkers en diuretica (plaspillen). Deze geneesmiddelen verlichten de druk op het hart en worden ook voorgeschreven voor andere vormen van cardiomyopathie. Patiënten met congestief hartfalen komen mogelijk in aanmerking voor een operatie waarbij de arts een ICD (Implanteerbare Cardioverter Defibrillator) of een pacemaker implanteert, waardoor de hartfunctie verbetert. Wanneer het hartfalen onomkeerbaar is en verergert, is een harttransplantatie een mogelijke behandelingsoptie.

Prognose

Een behandeling voorkomt mogelijk een verslechtering van de hartfunctie. In veel gevallen is cardiomyopathie grotendeels omkeerbaar wanneer een patiënt zich blijvend volledig onthoudt van alcohol.

Complicaties

• Vermoeidheid
• Zwakte
• Flauwvallen
• Hartfalen
• Ademhalingsproblemen
• Snelle hartslag (tachycardie)
• Zwelling van de enkels, voeten en benen (oedeem)
• Kortademigheid (dyspneu)
• Hartkloppingen
• Onregelmatige hartslag
• Slijm ophoesten of roze, schuimig materiaal
• Verlies van eetlust
• Concentratieproblemen
• Verminderde urineproductie (oligurie)
• Hartgeruis
• Vergroot hart (cardiomegalie)

Preventie

• Stoppen met alcoholgebruik
• Het volgen van een gezond dieet
• Regelmatige lichaamsbeweging
• Medicijnen zoals ACE-remmers, bètablokkers, en diuretica volgens voorschrift
• Regelmatige medische controles

Lees verder

• Cardiomyopathie (hartspieraandoening): Soorten en oorzaken
• Alcoholmisbruik: Overmatig en herhaald alcoholgebruik
• Hartfalen: Slecht rondpompen van bloed door het hart
• Hartgezondheid: Tips voor gezond hart & preventie hartziekte
• Alcoholontwenningssyndroom: Symptomen door alcoholstop