Ogentroost: gezondheidsvoordelen, toepassingen van oogkruid

Beklierde of gewone ogentroost (Euprasia officinalis), ook bekend als 'oogkruid', is een beproefd geneeskrachtig kruid. Reeds sinds de Middeleeuwen wordt ogentroost gebruikt om vele soorten oogproblemen en oogziekten te behandelen. Daar dankt het kruid zijn naam aan. Ogentroost is inheems in Noord-Europa, West-Europa en sommige delen van Zuid-Europa. Deze oude medicinale plant is populair in de volksgeneeskunde en groeit vooral goed op wat arme zand- of veengrond. Het plantje woekert op grassen en cypergrassen. Ogentroost zaait zichzelf gemakkelijk uit. De plant bevat onder meer bitterstoffen, looistoffen, etherische olie en een aromatische harsachtige stof genaamd aucubine. Deze stof heeft een anti-allergene werking.

• Wat is ogentroost?
• Groei en bloei
• Standplaats
• Bladeren en bloemen
• Semi-parasitaire plant
• Inhoudsstoffen
• Toepassingen
• Ogentroostthee
• Druppels van ogentroost
• Oogcrème met ogentroost
• Waar kun je ogentroost voor gebruiken?
• Gezondheidsvoordelen van ogentroost
• Ondersteuning van ooggezondheid
• Verzorging van de slijmvliezen
• Verbetering van de spijsvertering
• Algemeen herstel en welzijn
• Hoe te gebruiken?
• Gedichten

Wat is ogentroost?

Ogentroost is een medicinale plant waarvan de naam zijn werkingswijze aangeeft. Het wordt voornamelijk gebruikt om oogklachten mee te behandelen. Er zijn 350 bekende soorten, die allemaal een vergelijkbare werkingswijze hebben.

Groei en bloei

Standplaats

Ogentroost geeft de voorkeur aan open plekken in het bos, op weiden en op droge hellingen. Ogentroost komt van oorsprong voor in Noord-Europa, West-Europa en sommige delen van Zuid-Europa. De wetenschappelijke naam is Euphrasia officinalis. Ogentroost behoort tot de orobanchaceae (bremraapfamilie), een plantenfamilie die bekendstaat om haar parasitisme. Volgens Wikipedia onttrekken hun wortels water en opgeloste stoffen aan de wortels van andere planten, maar de planten zijn zelf in staat tot fotosynthese, het proces waarmee een plant voedsel en zuurstof maakt.

Bladeren en bloemen

Het bloeiende kruid is ook bekend onder de naam 'oogkruid'. De eenjarige medicinale plant groeit tot ongeveer 15 centimeter hoog. De bladeren van het plantje staan tegenover elkaar en zijn getand en de stengel is lichtbehaard. Ogentroost heeft trechtervormige, tweelippige bloemen en de onderlip is driedelig met uitgerande toppen. De bloemkroon varieert in kleur van wit tot paarsachtig en het is een onopvallende bloem.

Semi-parasitaire plant

Botanisch gezien is ogentroost, zoals reeds opgemerkt, een semi-parasitaire plant die mineralen uit de grassen en planten in zijn gebied haalt via zijn wortels. Zelfs als het niet mogelijk is om als parasiet op te treden, is zijn overleving verzekerd, omdat hij zich zeer goed kan aanpassen aan zijn omgeving. Het plantje heeft het grote voordeel dat het door dieren wordt vermeden vanwege zijn bitterstoffen.

Inhoudsstoffen

Ogentroost bevat onder meer etherische oliën, bitterstoffen, looistoffen, een aromatische harsachtige stof en aucubine, een stof die fungeert als verdediging en met een antiallergene werking.

Toepassingen

Je kunt ogentroost in winkels en online kopen als kruidenthee, vloeibare extracten, in capsules, in homeopathische middelen en als oogdruppels.

Ogentroostthee

Van het kruid kun je een thee maken, waarmee je ook de ogen kunt spoelen. Maar zelfs bij hoesten kun je ogentroost gebruiken. In het verleden kregen zwakke kinderen ogentroosthee om ze sterker te maken. Ogentroosthee kan ook worden gebruikt voor hoofdpijn, zenuwaandoeningen, krampen en slapeloosheid. Het helpt ook bij oogzwakte, heesheid, milde maagklachten en keelpijn. De thee kan ook uitwendig worden aangebracht. Nadat het is afgekoeld, wordt een wattenbolletje dat in de vloeistof is gedompeld op de ogen geplaatst om klachten zoals een oogontsteking verhelpen.

Hoe ogentroostthee te bereiden:

• Doe een eetlepel gedroogd ogentroostkruid bij ongeveer 500 milliliter kokend water.
• Laat de thee tien minuten staan
• Drink deze thee de hele dag thee door.

Tip: je kunt een eetlepel gedroogde ogentroost vervangen door twee eetlepels verse ogentroost.

Druppels van ogentroost

Ogentroost kan je niet alleen in de vorm van thee drinken, maar ook rechtstreeks op het oog aanbrengen in de vorm van oogdruppels of een zalf van oogcrème. Oogdruppels met ogentroost helpen bij ontstoken of rode ogen of conjunctivitis, een medische term voor een bindvliesontsteking van het oog. Ze hydrateren je oog en voorkomen droge ogen. In de bijsluiter staat vermeld wat het aantal druppels is dat je kunt gebruiken.

Oogcrème met ogentroost

Oogzalven worden op het oog aangebracht bij verschillende ziekten. Omdat de zalven viskeus (dikvloeibaar) zijn, blijven ze langer op de ogen. Het is het beste om de zalf of crème op te smeren voordat je gaat slapen.

• Was eerst je handen grondig met water en zeep.
• Je handen moeten volledig schoon zijn, zodat er geen onzuiverheden in je oog komen.
• Trek nu het onderste ooglid met je vinger naar beneden
• Smeer de oogzalf of crème voorzichtig onder de ooglidrand.
• Sluit nu het oog en verwijder overtollige zalf met een schone doek.

Belangrijk: gebruik alleen steriele producten uit de apotheek of drogist op de ogen en/of steriele ogentroostkompressen of spoelingen. Zelfs de kleinste onzuiverheden kunnen je oog nog meer doen irriteren.

Waar kun je ogentroost voor gebruiken?

Ogentroost wordt in de plantengeneeskunde gebruikt van verschillende oogziekten en -klachten, zoals:

• donkere kringen rond de ogen
• gerstekorrels
• rode ogen
• conjunctivitis
• (symptomen van) hooikoorts
• vermoeide ogen
• ooglidontsteking

Ogentroost wordt ook gebruikt bij:

• migraine
  Ogentroost wordt ook toegepast bij verkoudheid / Bron: Istock.com/Dirima
• hoofdpijn
• hoest
• tongaanslag
• griep
• verkoudheid
• oorpijn
• bijholteontsteking
• slapeloosheid
• een opgeblazen gevoel
• indigestie/dyspepsie

Gezondheidsvoordelen van ogentroost

Ogentroost, een kruid met een rijke geschiedenis in de kruidengeneeskunde, staat bekend om zijn helende eigenschappen, die het te danken heeft aan een krachtige mix van iridoid glycosiden, flavonoïden en tannines. Deze bioactieve stoffen maken ogentroost tot een natuurlijk wondermiddel met ontstekingsremmende, samentrekkende en antibacteriële effecten. Door deze unieke samenstelling is het kruid een waardevolle bondgenoot bij verschillende gezondheidsklachten, en het verdient dan ook een plek in de natuurlijke apotheek.

Ondersteuning van ooggezondheid

De naam zegt het al: ogentroost wordt voornamelijk ingezet voor ooggerelateerde aandoeningen. Het verzacht klachten zoals conjunctivitis (rood oog), ooglidontstekingen en zelfs algemene oogirritaties veroorzaakt door overbelasting, bijvoorbeeld door te veel schermtijd. Oogspoelingen en kompressen met ogentroostextract hebben een kalmerend en verkoelend effect, waardoor vermoeide ogen weer helder en fris aanvoelen. Dankzij de ontstekingsremmende eigenschappen helpt het kruid bij het verminderen van zwellingen en roodheid, terwijl de antibacteriële werking infecties helpt voorkomen of bestrijden.

Verzorging van de slijmvliezen

De voordelen van ogentroost reiken verder dan alleen het oog. De tannines en bitterstoffen in de plant ondersteunen de gezondheid van de slijmvliezen, inclusief die van de ogen, neus en keel. Dit maakt het kruid een effectieve keuze bij aandoeningen waarbij de slijmvliezen betrokken zijn. Denk hierbij aan verkoudheid, sinusitis en zelfs seizoensgebonden allergieën. De tannines werken samentrekkend, wat helpt bij het reinigen en versterken van de slijmvliezen, terwijl de flavonoïden het immuunsysteem een opkikker geven.

Verbetering van de spijsvertering

Ogentroost bevat ook bitterstoffen die een stimulerende werking hebben op de spijsvertering. Door de productie van spijsverteringssappen te bevorderen, helpt het kruid bij het verbeteren van de eetlust en het verlichten van indigestie. Het gebruik van ogentroost kan dus bijdragen aan een efficiënte opname van voedingsstoffen en een gezondere darmfunctie.

Algemeen herstel en welzijn

De veelzijdigheid van ogentroost komt ook naar voren bij algemene klachten van vermoeidheid en overbelasting. Door de combinatie van ontstekingsremmende en immuunversterkende eigenschappen kan het kruid bijdragen aan het algehele herstel en welzijn. Mensen die regelmatig last hebben van vermoeide ogen door langdurig werk achter een computer of intensieve leesactiviteiten kunnen baat hebben bij een kompres of thee van ogentroost.

Hoe te gebruiken?

Ogentroost kan worden toegepast in de vorm van oogspoelingen, kompressen of als ingrediënt in kruideninfusies. Hoewel de plant meestal extern wordt gebruikt, is een thee van ogentroost soms ook aan te raden om inwendige voordelen te verkrijgen, zoals ondersteuning van de spijsvertering en slijmvliezen.

Gedichten

De bekende dichter John Milton (1608 – 1674) schreef over het geneeskrachtige plantje:

Michael from Adam's eyes the film removed,
Which that false fruit, that promised clearer sight,
Had bred; then purged with euphrasy and rue
The visual nerve—for he had much to see.

En William Shenstone (1714 – 1763) exclameert:

Famed euphrasy may not be left unsung
That gives dim eyes to wander leagues around

Met het vetgedrukte woord 'euphrasy' wordt 'ogentroost' bedoeld.

Lees verder

• Geneeskrachtige planten en kruiden: soorten en toepassingen