Citroenverbena: gezondheidsvoordelen en inhoudsstoffen

De citroenverbena (Aloysia citrodora) dankt zijn naam aan zijn citroenachtige aroma. Deze geur is afkomstig van een etherische olie die bestaat uit meer dan 65 componenten. Hierdoor is de struik een populaire geurplant in de tuin. De bladeren van citroenverbena hebben een citroenachtige, frisse smaak en kunnen gebruikt worden in een kruidenthee, salades en zoete gerechten met fruit. Citroenverbena ruikt niet alleen erg verfrissend, maar bevat ook een aantal helende ingrediënten. Als medicinale plant wordt de plant meestal in de vorm van een thee toegepast.

• Profiel van citroenverbena
• Oorsprong
• Teelt, zaaien en verzorgen
• Inhoudsstoffen en effecten
• Citral
• Terpenen
• Flavonoïden
• Medicinale gezondheidsvoordelen van citroenverbena
• Effecten
• Geneeskrachtige eigenschappen
• Indicaties
• Aromatherapie
• Thee
• Kompres
• Bijwerkingen
• Recepten
• Citroenverbena-siroop
• Citroenverbena-komkommersalade

Profiel van citroenverbena

• Botanische naam: Aloysia citrodora
• Synoniemen: o.a. Verbena citriodora, Lippia citriodora en Aloysia triphylla
• Plantenfamilie: ijzerhardfamilie
• Zaai-/planttijd: februari-maart
• Bloeitijd juli-september
• Oogst: het hele jaar door
• Locatie: halfzon tot volle zon met goed doorlatende en nogal voedselarme grond
• Gebruik als medicinaal kruid: verkoudheid, koorts, spierkrampen, hoofdpijn, depressieve stemming
• Gebruik als keukenkruid: desserts, limonades, cocktails, zeevruchten, vis

Oorsprong

Citroenverbena komt oorspronkelijk uit de subtropen van Zuid-Amerika. De plant werd pas eind 18e eeuw in Europa geïntroduceerd. Spaanse zeevaarders brachten de eerste exemplaren van hun expedities naar de Nieuwe Wereld mee naar huis. De plant werd voor het eerst een exotische noviteit in de Koninklijke Botanische Tuin van Madrid (Real Jardín Botánico). Deze ontving tussen 1774 en 1781 onder koning Carlos III een nieuwe locatie in de directe omgeving van het natuurhistorisch museum van Madrid (Museo Nacional de Ciencias Naturales) en werd daarmee niet alleen een tentoonstellingslocatie voor planten, maar ook een bron van onderzoek voor Spaanse botanische wetenschappers die al snel de heilzame voordelen van citroenverbena erkenden.

In de loop der tijd werd de citroenverbena een populaire geur en sieraad voor boeketten en sierarrangementen in tuinen. Vooral de Britse en Franse tuincultuur maakten van de Aloysia citrodora relatief vroeg een integraal onderdeel van het nationale tuinontwerp. Daarnaast werd de plant al snel bijzonder populair in de keuken. De aromatische plant heeft nog steeds een goede reputatie als aromatisch theekruid. Vanwege zijn citrussmaak wordt verbena echter ook gebruikt als exclusief kruid voor frisdranken, desserts, salades, vlees-, vis- en champignongerechten. Zelfs als kamergeur en als ingrediënt in geurige cosmetica is citroenverbena geen onbekende, wat duidelijk maakt hoe ontzettend veelzijdig de plant is.

Teelt, zaaien en verzorgen

Omdat de citroenverbena in veel keukens een populair kruid is en de plant een erg mooie sierplant is, is er soms een grote vraag naar het kweken van deze struik. Vanwege hun Zuid-Amerikaanse oorsprong zijn er enkele speciale kenmerken waarmee je rekening moet houden bij het verbouwen van citroenverbena. Als standplaats zijn voornamelijk zonnige plekken geschikt, waarbij ook halfschaduw wordt getolereerd. De plant houdt van een goed doorlatende, humusrijke, voedselarme en licht vochtige grond.

De citroenstruik is slechts gedeeltelijk vorstbestendig en moet voor de winter in huis worden gehaald. Een optimale winterslaaptemperatuur ligt tussen 10 en 16°C. Buiten overwinteren is ook onder bepaalde omstandigheden mogelijk, waarbij het wortelgebied dan in ieder geval wordt bedekt met isolerend materiaal zoals kreupelhout. De plant kan in de winter enkele of alle bladeren verliezen. In het volgende seizoen zouden ze echter weer volledig moeten ontkiemen. Het snoeien van de struik wordt aanbevolen.

Inhoudsstoffen en effecten

De citroenverbena heeft onder meer de volgende inhoudsstoffen en effecten.

Citral

De geurstof citral is het hoofdbestanddeel van de essentiële oliën in Aloysia citrodora. Het is echter niet alleen verantwoordelijk voor het buitengewone aroma van de citroenverbena, het wordt ook beschouwd als antibacterieel, antischimmelmiddel, antioxidant en als
ontstekingsremmend middel. Ideaal voor aromatherapie of een stoombad met Aloysia citrodora in geval van inflammatoire luchtweginfecties. Er moet echter worden opgemerkt dat de componenten van citral (de aldehyden geranial (citral A) en neral (citral B) af en toe tot allergische reacties kunnen leiden. Mensen met allergieën moeten daarom eerst zorgvuldig nagaan of ze citroenverbena kunnen verdragen.

Terpenen

De term terpenen verwijst naar fytochemicaliën die al lang bekend staan ​​om hun goede medicinale effecten. Citroenverbena bevat deze in de vorm van de volgende monoterpenen en sesquiterpenen:

• carvon
• karyofylen
• dipenten,
• geraniol,
• kamfer
• linalool
• limoen
• nerol
• pinene

Naast het aromatische aspect van veel terpenen, die net als citral een rol spelen in de citrussmaak van Aloysia citrodora, staan ​​de genoemde stoffen ook bekend om hun diverse genezende eigenschappen en effecten. Bovenal wordt het kalmerende effect op het spijsverteringskanaal, dat afkomstig is van veel terpenen, in de plantengeneeskunde gebruikt om maag-darmklachten te behandelen. In dit opzicht is kamfer ook een veel gebruikte stof voor koude bereidingen, omdat het aanwezige monoterpeen zowel ontstekingsremmend als sterk desinfecterend is. Plantaardige bereidingen voor spierspanning, zenuwpijn (neuralgie) en reumatische aandoeningen zijn ook vaak afhankelijk van kamfer, omdat het ook een kalmerend effect heeft op de zenuwen en daarmee samenhangende pijnprikkels.

Naast het aromatische aspect van veel terpenen, staan ​​de genoemde stoffen ook bekend om hun diverse genezende effecten. Bovenal wordt het kalmerende effect op het spijsverteringskanaal, dat afkomstig is van veel terpenen, in de plantengeneeskunde vaak gebruikt om maag-darmklachten te behandelen.

Flavonoïden

Als het gaat om de pijnstillende effecten van citroenverbena, moeten ook bioflavonoïden worden genoemd. Artemitine en hesperidine in het bijzonder hebben zich in dit opzicht al bewezen als pijnstiller, maar de flavonoïden in Aloysa citrodora kunnen nog meer. Hespiridine is bijvoorbeeld werkt bijvoorbeeld ook als antioxidant, cholesterolverlager, ontsmettingsmiddel, ontstekingsremmer en vaatbeschermend middel. Artemitine heeft ook antikankerverwekkende eigenschappen.

Het desinfecterende potentieel van citroenverbena is nuttig bij de behandeling van bacteriële infecties. Het kruid vertoont onder meer positieve effecten op de vermindering van pathogenen zoals Staphylococcus aureus en Escherichia coli, twee bacteriën die worden beschouwd als de hoofdoorzaak van een hele reeks infectieziekten, waaronder luchtweginfecties en maag-darminfecties.

Medicinale gezondheidsvoordelen van citroenverbena

Effecten

Citroenverbena wordt in veel landen in Zuid-Amerika gebruikt als een huismiddeltje voor tal van klachten aan het spijsverteringskanaal, het zenuwstelsel of voor lichte psychische aandoeningen. De werkzame bestanddelen worden tegenwoordig ook gebruikt in de natuurgeneeskunde en alternatieve geneeswijzen. De etherische oliën en flavonoïden bevatten een breed scala aan effecten en kunnen worden gebruikt voor zowel inwendige als uitwendige klachten. De citroenverbena heeft de volgende gezondheidsvoordelen en effecten:

• antioxidant
• het stimuleren van de melkstroom
• pijnstiller
• antibacterieel
• koortswerend
• spierontspannend
• diuretisch (vochtafdrijvend)

Geneeskrachtige eigenschappen

De werkzame bestanddelen in de plant hebben een versterkend effect op het zenuwstelsel en een kalmerend effect op het spijsverteringskanaal en hiervoor zijn de essentiële oliën limoneen, caryofylen, pineen en kamfer verantwoordelijk. Bovendien hebben de bioflavonoïden artemitine en hesperidine in de citroenverbena pijnstillende eigenschappen.

Er lopen anno 2024 een aantal internationale onderzoeken om de citroenverbena op antimicrobiële effecten te onderzoeken. De eerste resultaten hebben antibacteriële eigenschappen aangetoond bij Staphylococcus aureus, Escherichia coli, Enterococcus faecalis en Klebsiella pneumoniaea. Ook hier zijn de talrijke chemische verbindingen van de etherische olie verantwoordelijk voor de werking tegen bacteriën [1].

Indicaties

De eigenschappen en effecten van citroenverbena worden in de plantengeneeskunde gebruikt om de volgende aandoeningen en ziekten te behandelen of te verlichten:

• verkoudheid
• koorts
• spierkrampen
  Slapeloosheid / Bron: PrinceOfLove/Shutterstock.com
• astma
• winderigheid
• koliekpijn
• diarree
• maagklachten
• gezwollen ogen
• slapeloosheid
• nervositeit
• hoofdpijn
• milde depressie
• duizeligheid

Aromatherapie

De essentiële oliën van de citroenverbena worden tegenwoordig ook vaak gebruikt in de aromatherapie. Daar gebruiken ze het onder meer bij de behandeling van rusteloosheid, stressgerelateerde uitputting, moeilijk in slaap vallen of lichte indigestie/dyspepsie.

Thee

Citroenverbena is zeer geschikt als theekruid tijdens het geven van borstvoeding. De stoffen van de medicinale plant stimuleren de melkproductie. Er mogen echter niet meer dan drie kopjes infusies met citroenverbena per dag worden gedronken.

De medicinale plant wordt meestal gebruikt in de vorm van een thee. Thee van citroenverbena is gezond en lekker! Voor een thee met citroenverbena worden 2 theelepels gedroogd kruid of drie tot vijf verse bladeren fijngemaakt met 250 ml kokend water. Vervolgens 8 tot 10 minuten laten trekken, zodat de werkzame uit de bladeren kunnen worden gehaald en in de thee komen.

Kompres

Een andere toepassing is het gebruik van een verbena-kompres. Hiervoor wordt eerst een infusie zoals de thee gemaakt, waarbij de infusie volledig moet afkoelen. Een geschikte doek (gaas, grotere wattenschijfjes) kan vervolgens in het brouwsel worden ondergedompeld en op de te behandelen lichaamsdelen worden aangebracht. Kompressen gemaakt van citroenverbena zijn bijvoorbeeld geschikt voor lichte sportblessures (bijvoorbeeld overstrekking, lichtere spierpijn) en zwelling van de oogleden.

Bijwerkingen

Gebruiksaanwijzing: Gebruik niet langer dan zes weken huismiddeltjes die citroenverbena bevatten. Er bestaat het risico dat je maagklachten krijgt. De plant wordt door de bank genomen zeer goed verdragen.

Recepten

Citroenverbena is een eetbare plant die veel gebruikt wordt om zijn frisse citroenachtige smaak en aroma.

Citroenverbena-siroop

Hieronder vind je een recept voor een citroenverbena-siroop:

Ingrediënten:

• 1 kopje citroenverbena blaadjes
• 1 kopje water
• 2 kopjes suiker

Bereidingswijze:

• Maal de citroenverbena blaadjes tot een fijne pasta.
• Breng het water aan de kook en voeg de citroenverbena pasta toe. Laat dit 5-10 minuten koken.
• Haal de pan van het vuur en voeg de suiker toe, roer tot de suiker is opgelost.
• Laat de siroop afkoelen en zeef het dan door een fijne zeef of doek om de blaadjes te verwijderen.
• Giet de siroop in een fles of een afsluitbaar bakje en bewaar het in de koelkast.

De citroenverbena-siroop kun je gebruiken om limonade of cocktails mee te maken, of om yoghurt of ijs te zoeten. Veel plezier met het maken en gebruiken van de siroop!

Citroenverbena-komkommersalade

Hier is een recept voor een heerlijke en frisse citroenverbena-komkommersalade:

Ingrediënten:

• 2 grote komkommers, geraspt
• 1/2 kopje fijngehakte citroenverbena blaadjes
• 2 eetlepels extra vergine olijfolie
• 1 eetlepel citroensap
• 1 theelepel honing
• 1/2 theelepel zout
• 1/4 theelepel peper
• 1/4 kopje geroosterde pijnboompitten

Bereidingswijze:

• Meng de geraspte komkommers en citroenverbena in een grote kom.
• In een aparte kom: meng de olijfolie, citroensap, honing, zout en peper tot een gladde dressing.
• Giet de dressing over de komkommersalade en roer alles goed door elkaar.
• Top de salade af met geroosterde pijnboompitten.

Deze citroenverbena-komkommersalade is heerlijk verfrissend en heeft een frisse citroensmaak door de toevoeging van citroenverbena en citroensap. Serveer de salade als een bijgerecht bij de lunch of als een verfrissende en gezond snack. Veel succes!

Noten:

1. Thaylise Vey ParodiI; Agueda Palmira de Castagna VargasII; Carina KrewerII; Érico Marlon de Moraes FloresIII; Bernardo BaldisserottoI; Berta Maria HeinzmannI; José Vladimir de Oliveira; Ariana Secco Popiolski; Mariane Minozzo. Chemical composition and antibacterial activity of Aloysia triphylla (L'Hérit) Britton extracts obtained by pressurized CO2 extraction. Braz. arch. biol. technol. vol.56 no.2 Curitiba Mar./Apr. 2013

Lees verder

• Citroen: gezondheidsvoordelen & voedingswaarde van citroenen
• Citroengras: gezondheidsvoordelen en toepassingen van sereh
• Citroenmelisse: gezondheidsvoordelen, bijwerkingen, recepten
• Eucalyptus: gezondheidsvoordelen, toepassingen, bijwerkingen
• Bittermeloen (sopropo): gezondheidsvoordelen, voedingswaarde