Yogahoudingen – bhekasana (kikkerhouding)

Bhekasana (kikkerhouding) ziet er niet moeilijk uit, maar de schijn bedriegt. Deze yogahouding voor gevorderden vergt getrainde quadriceps en zeer lenige schouders en knieën. En die krijgt men mede dankzij de voorbereidende yogahoudingen. Ze zijn zelfs cruciaal om de klassieke bhekasana op de juiste wijze te kunnen beheersen. Bhekasana is nogal blessuregevoelig, zeker als men geen maat weet en te snel resultaat wil. De ‘kikkerhouding’ kent veel voordelen, zoals lenige heupspieren en stevige buik- en borstspieren. In veel yogacursussen wordt bhekasana gebruikt als therapie bij platvoeten en voor het verbeteren van de algemene lichaamshouding. In de orthodoxe yoga is het een van de asana's die wordt aangewend om in combinatie met meditatieoefeningen de kundalini (slangenkracht) op te wekken.

Inhoud

• Oorsprong van bhekasana (kikkerhouding)
• Techniek
• Aandachtspunten
• Uitwerking
• Gezondheidseffecten van bhekasana (kikkerhouding)
• Therapie

Oorsprong van bhekasana (kikkerhouding)

Het Sanskriet-woord bheka betekent ‘kikker’ of ‘kikvors’. En asana wil zeggen ‘(zit)houding)’, ofwel de vierde fase in het achtvoudige yogapad van Patanjali (Yoga-Sutras). Deze yogahouding staat ook bekend als mandukasana. Bhekasana is een asana uit de hatha-yoga en doet met enige verbeeldingskracht denken aan de zithouding van een kikker.

Over kikkers en sprookjes
De kikker is in veel culturen het symbool van de wederopstanding en reïncarnatie, gelet op de metamorfose die de kikker doorloopt van kikkervisje tot vis. Dit in tegenstelling tot de pad, die een minder goed imago heeft. Talloos zijn de westerse en oosterse verhalen waarin een kikker de hoofdrol speelt, zoals in het sprookje 'De kikkerkoning'. Een sprookje waarin de kikker metamorfoseert in een prins. Een ander voorbeeld is het hindoesprookje over de kikker en de put. De kikker in dat verhaal was er zo van overtuigd dat de put de hele wereld omvatte, dat toen er een andere kikker voorbij kwam die zei dat er een oceaan bestond hij dat onmogelijk kon en wilde geloven. Het ging zijn bevattingsvermogen te boven en dus was het een 'leugen'. Tot de andere kikker hem meenam en de putkikker de duizelingwekkend grote oceaan met eigen ogen zag.

Lenigheid en kracht
In dat opzicht is bhekasana, zoals uiteindelijk ook veel andere yogahoudingen, een asana die de fysieke en mentale grenzen doet voelen en overschrijden. Met de 'kikkerhouding' oogst men lenigheid en kracht terwijl men eigenlijk die lenigheid en kracht al (gedeeltelijk) dient te hebben voordat men aan bhekasana begint. Een goede basis is dus van belang. Bhekasana is bij uitstek een voelbaar grensverleggende asana met een louterende uitwerking, waarbij men zich fysiek en mentaal als ‘wedergeboren’ ervaart.

Techniek

Zodra u aan bhekasana begint, zult u merken dat het een houding voor gevorderden is. Als compromis kunt u de kikkerhouding eerst met één been (halve bhekasana) oefenen en de voet niet naast de heup plaatsen maar op de bil. Het andere been houdt u dan gestrekt.

1. Ga op de buik liggen, kin op de vloer, de armen gestrekt aan weerszijden van het lichaam.
2. Buig tijdens een uitademing de knieën. Probeer de voeten zo dicht mogelijk bij de heupen te krijgen en houd de knieën bij elkaar.
3. Pak nu uw voeten (tenen) met de handen vast.
4. Adem uit terwijl u de borstkas omhoogbrengt, hoofd in de nek. Kijk omhoog.
5. Draai de handen zodanig dat de handpalmen op de bovenkant van de tenen rusten; de vingers wijzen naar voren.
6. Druk nu de voeten, en dus ook de benen, naar de vloer. Tijdens dezelfde beweging buigt u vanuit de onderrug verder naar achteren. Houd de armen evenwijdig aan het lichaam en in het verlengde van de benen. De ellebogen wijzen naar boven. Maak dus geen zijwaartse beweging met de ellebogen.
7. Als beginner zult ook u na lang en toegewijd oefenen de voetzolen op de vloer naast de heupen krijgen.
8. Blijf een halve minuut in bhekasana (kikkerhouding), of naargelang uw capaciteiten. Adem rustig door in de volledige yoga-ademhaling.
9. Kom in omgekeerde volgorde terug in de buikhouding.
10. Ontspan grondig in savasana (lijkhouding).

Aandachtspunten

Bhekasana (kikkerhouding) is blessuregevoelig. Zoals bij alle yogahoudingen geldt dat forceren nare gevolgen kan hebben. Pijn tijdens het oefenen is in dat opzicht nooit een goed teken. Voorkom dus dat u te enthousiast en te ambitieus wordt in het kunnen beheersen van bhekasana. Deze asana waarborgt soepele knieën terwijl tijdens het uitvoeren van de yogahouding soepelheid van de kniegewrichten gevraagd wordt. Hetzelfde geldt voor de quadriceps. Vandaar dat het zo belangrijk is om een goede basis te leggen en de voorbereidende yogahoudingen in acht te nemen.

Voorbereidende yogahoudingen
Bhekasaka vereist de beheersing van onder andere supta virasana (liggende held), ustrasana (kameelhouding), bhujangasana (cobrahouding) en liefst alle andere beginnershoudingen, waaronder dhanurasana (booghouding) en garudasana (adelaarshouding). Als beginner kunt u eerst proberen om de voeten op de billen te krijgen, in plaats van naast de heupen. Of probeer eerst de halve bhekasana, waarbij u een been gestrekt houdt.

Uitwerking

In de orthodoxe, Indiase yoga wordt bhekasana (kikkerhouding) gebruikt bij het opwekken van de kundalini (slangenkracht) als onderdeel van het stimuleren van de chakra’s. De fysieke voordelen van bhekasana zijn talrijk, variërend van soepele gewrichten en spieren en een lenige rug. Het mentale voordeel richt zich vooral op grensverlegging, wat veel yogi’s zo karakteristiek vinden aan deze houding.

Gezondheidseffecten van bhekasana (kikkerhouding)

Mijd deze vitaliserende oefening als u last hebt van slapeloosheid, gewrichtsklachten, hoofdpijn en bij een onstabiele bloeddruk. Alleen bij rugklachten die het gevolg zijn van vermoeidheid is de kikkerhouding toegestaan. Bij een aangepast oefenschema onder supervisie van een ervaren yogaleraar – en na medisch advies – kan bhekasana soelaas bieden bij reumatische klachten.

Therapie

Bhekasana (kikkerhouding) heeft een therapeutische en ondersteunende, maar niet per definitie een genezende uitwerking op onder andere de volgende klachten, kwalen en aandoeningen:

• Platvoeten.
• Spataderen.
• Slechte lichaamshouding.
• Langzame spijsvertering, obstipatie.
• Stramme rug.
• Stijve knieën en schoudergewrichten.
• Zwakke rugspieren.
• Reumatische klachten.

Lees verder

• Yoga (asana's) voor beginners en gevorderden
• Ademoefeningen (pranayama) voor beginners en gevorderden
• Geschiedenis van yoga – hatha yoga
• Yogahoudingen – parsvottanasana (piramidehouding)
• Yogahoudingen – marichyasana I