Plasklachten bij man en vrouw: symptomen en oorzaken

Zowel mannen als vrouwen kunnen vroeg of laat last krijgen van plasklachten ofwel mictieklachten. Over plasklachten bestaan veel misverstanden. Het grootste misverstand is dat er niets aan te doen valt. Dat is niet zo. Heel vaak kan er wat gedaan worden aan plasklachten. Een ander misverstand is dat urineverlies een typisch vrouwenkwaaltje is. Ofschoon meer vrouwen dan mannen last hebben van urineverlies, zijn er ook veel mannen die er mee te kampen hebben. Plasklachten worden vaak gezien als een ouderdomskwaal. Toch is grofweg een derde van alle mensen die ongewild urine verliezen, jonger van 45 jaar.

• Wat zijn plasklachten?
• Urinewegen
• Bekkenbodemspieren
• Veel voorkomende plasklachten bij man en vrouw
• Verschijnselen
• LUTS
• Mogelijke oorzaken plasklachten
• Goedaardige vergrote prostaat
• Urineweginfectie
• Blaasontsteking
• Vrouwen en een urineweginfectie
• Prostaatontsteking
• Overactieve blaas
• Overige oorzaken plasklachten bij mannen en vrouwen
• Ziekten
• Geneesmiddelen, operaties en psychische oorzaken

Wat zijn plasklachten?

Urinewegen

Urine wordt in de nieren gemaakt en via de urineleiders stroomt het naar de urineblaas. Bij volwassenen varieert de normale blaasinhoud van 350 tot 500 ml. Bij dit volume krijg je normaal gesproken een aandranggevoel, waarop je reageert door de blaas te ledigen. Vanuit de blaas plas je de urine via de plasbuis uit. Aan de onderkant van de blaas ligt bij de man de prostaat. De plasbuis loopt van de blaas door de prostaat. Boven de prostaat ligt in de plasbuis de sluitspier van de blaas. Als je wilt plassen ontspant de sluitspier in de blaashals zich en daardoor kan de urine wegstromen via de urinebuis. Tegelijkertijd trekken de spieren in de blaaswand zich samen als gevolg waarvan de ruimte in de blaas kleiner wordt en de blaas leeg stroomt.

Bekkenbodemspieren

Voor het ophouden van je plas is het nodig dat je je bekkenbodemspieren goed kan aanspannen. Bij het plassen is ook het zenuwstelsel betrokken; de blaasspieren worden aangestuurd vanuit het centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg). De zenuwen geven via het ruggenmerg signalen door aan de hersenen, zo ook het signaal om te plassen en om de blaas samen te trekken.

Veel voorkomende plasklachten bij man en vrouw

Verschijnselen

Veel voorkomende plasklachten zijn:

• het moeilijker op gang komen van de straal;
• een zwakkere straal;
• een onderbroken straal;
• nadruppelen;
• de aandrang is moeilijk te bedwingen;
• minder goed kunnen uitplassen, er blijft wat urine achter inde blaas;
• frequenter moeten plassen; en
• 's nachts moeten plassen.

LUTS

Een verzamelnaam voor plasklachten of mictieklachten is LUTS, wat staat voor Lower Urinary Tract Symptoms (lagere-urinewegsymptomen). Bij LUTS wordt vaak onderscheid gemaakt tussen het moeite hebben met uitplassen en het moeite hebben met het uitstellen van plassen. Bij mannen is de meest voorkomende oorzaak van LUTS een vergrote prostaat. Bij vrouwen gaat het veelal om een urineweginfectie en dan in het bijzonder om een blaasontsteking.

Mogelijke oorzaken plasklachten

De meest voorkomende oorzaken van plasklachten bij mannen en/of vrouwen zijn:

• Goedaardige prostaatvergroting;
• Urineweginfecties;
• Prostaatontsteking; en
• Overactieve blaas.

Prostaatklachten komen natuurlijk alleen maar bij mannen voor. Vrouwen hebben vooral last urineweginfecties.

Goedaardige vergrote prostaat

Bij mannen en is een goedaardige vergrote prostaat de meest voorkomende oorzaak van plasklachten. De prostaat of voorstanderklier is een klier die alleen bij mannen voorkomt. De prostaat is zo groot als een kastanje en ligt aan de onderkant van de blaas, rondom de plasbuis. Vanaf het veertigste levensjaar begint de prostaat te groeien, vermoedelijk vindt dit plaats onder invloed van veranderingen in de hormoonhuishouding. Deze groei is goedaardig. doordat de urinebuis door de prostaat loopt, kan de plasbuis bekneld raken en dichtgedrukt worden wanneer de prostaat groter wordt. Als gevolg hiervan kunnen allerlei plasklachten ontstaan, zoals een zwakke straal die moeilijk op gang komt, een aandrang die je moeilijk kunt bedwingen, maar ook nadruppelen, minder goed kunnen uitplassen en frequent plassen behoren tot de bekende klachten.

Urineweginfectie

Blaasontsteking

Niet alleen vrouwen, maar ook mannen kunnen last krijgen van blaasontstekingen. Bij vrouwen komt het evenwel veel vaker voor. Bij mannen gaat een blaasontsteking vaak gepaard met een prostaatontsteking. Een urineweginfectie kan een complicatie zijn bij een goedaardige prostaatvergroting (zie boven), doordat er steeds urine achterblijft in de blaas wat de kans op een infectie met bacteriën vergroot.

Vrouwen en een urineweginfectie

Bij volwassen vrouwen neemt de kans op een urineweginfectie geleidelijk toe met het ouder worden. Vrouwen zijn vatbaarder voor een urineweginfectie, omdat bij een vrouw de urinebuis kort is. Hierdoor hebben bacteriën sneller toegang tot de blaas. Een andere factor is dat bij vrouwen de afstand tussen hun plasbuis en de anus klein is. Bij vrouwen hoeven bacteriën een kleine weg af te leggen om in de blaas te komen. Tijdens de zwangerschap is de kans op blaasontsteking groter.

Prostaatontsteking

Prostatitis is een ontsteking van de prostaat. Een prostaatontsteking veroorzaakt veelal klachten als pijnlijk of moeilijk urineren. Andere symptomen zijn liespijn of pijn in het bekken (bekkenpijn) of genitaliën, en soms ook symptomen die op griep lijken, zoals koorts en algehele malaise. Wanneer een prostaatontsteking veroorzaakt wordt door een bacteriële infectie, dan kan het vaak met succes worden behandeld. Niet altijd is de oorzaak van een prostaatontsteking te achterhalen.

Overactieve blaas

Bij een overactieve blaas trekt de blaas onverwacht samen, zodat de urine naar buiten loopt. Zowel mannen als vrouwen kunnen last krijgen van deze aandoening. Een overactieve blaas kan verschillende oorzaken hebben, zoals bekkenbodemproblemen of afwijkingen aan de urinewegen.

Overige oorzaken plasklachten bij mannen en vrouwen

Ziekten

Urineklachten zoals urineverlies, kan het gevolg zijn van een groot aantal ziekten:

• Aandoeningen die schade veroorzaken aan het zenuwstelsel, bijvoorbeeld:
• multiple sclerose (MS)
• ziekte van Parkinson;
• diabetes;
• beroerte (CVA);
• hersentumor;
• dwarslaesie;
• hernia; en
• spondylose (aandoening van de wervels).
• Ziekten waarbij je soms flink moet hoesten, zoals:
• astma;
• COPD.
• Ziekten waarbij je niet meer adequaat kunt reageren op de aandrang, zoals dementie.

Geneesmiddelen, operaties en psychische oorzaken

Daarnaast kan urineverlies veroorzaakt of bevordert worden door bepaalde medicijnen, zoals sommige antidepressiva, anticholinergica en diuretica (plastabletten). Andere mogelijke oorzaken zijn obstipatie met mogelijk ophoping van ontlasting in de endeldarm. De urinewegen kunnen beschadigd raken bij sommige operaties. Dit geldt vooral bij operaties bij bepaalde vormen van kanker, zoals prostaatkanker, kanker aan de urinewegen, de voortplantingsorganen of de darmen. Daarnaast kan bestraling van het onderlichaam van invloed zijn op de urinewegen. Urineverlies kan voorts in de hand worden gewerkt door overgewicht. Een enkele keer heeft urineverlies een psychische oorzaak, zoals seksueel misbruik. Dat laatste komt vaker voor bij kinderen.

Lees verder

• Druppelincontinentie: symptomen, oorzaak en behandeling
• Urine of plas: afwijkingen in kleur of hoeveelheid urine
• Bloed in de urine: oorzaken bloed in plas bij man en vrouw
• Blaasklachten en blaasproblemen: symptomen en oorzaken
• Niet kunnen plassen: oorzaken urineretentie man en vrouw