Oogproblemen bij de ziekte van Lyme, een bacteriële infectie

De ziekte van Lyme is een goed bekende aandoening die wordt overgebracht door teken. Deze tekenziekte tast verschillende lichaamssystemen aan, waaronder de ogen. Oogproblemen beginnen meestal in een later stadium van de ziekte, hoewel conjunctivitis (ontsteking van het oogbindvlies) hierop een uitzondering vormt. De behandeling bestaat uit antibiotica om de ziekte van Lyme aan te pakken, aangevuld met specifieke behandelingen voor de afzonderlijke oogcomplicaties. Vaak zijn krachtige ontstekingsremmende medicijnen, zoals corticosteroïden, noodzakelijk.

• Epidemiologie van oogcomplicaties bij Lyme-ziekte
• Welke oogcomplicaties treden mogelijk op bij de ziekte van Lyme?
• Conjunctivitis: Beginstadium van de ziekte van Lyme
• Keratitis: Gevorderd stadium van de ziekte van Lyme
• Oogzenuwontsteking: Belangrijke visuele complicatie
• Retinale vasculitis: Ontsteking van de netvliesbloedvaten
• Retinale veneuze occlusie: Blokkade van netvliesaderen
• Uveïtis: Ontsteking van het middelste oogsegment
• Diagnostische onderzoeken bij Lyme-geassocieerde oogproblemen
• Prognose van oogproblemen bij Lyme-ziekte
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie van oogcomplicaties bij Lyme-ziekte

Anno augustus 2024 is de ziekte van Lyme een veel voorkomende aandoening in gebieden waar teken veel voorkomen, zoals bossen en graslanden. Jaarlijks worden duizenden gevallen gemeld, en het aantal neemt toe door klimaatverandering en veranderende leefgewoonten.

Welke oogcomplicaties treden mogelijk op bij de ziekte van Lyme?

Conjunctivitis: Beginstadium van de ziekte van Lyme

In de vroege fase van de ziekte van Lyme (een bacteriële infectie door een tekenbeet, met symptomen aan de huid, hart, hersenen, spieren en/of gewrichten) ontwikkelt circa 10% van de patiënten conjunctivitis aan één of beide ogen. Dit is een type oogontsteking waarbij het oogbindvlies ontstoken is. Het oogbindvlies bedekt de binnenkant van de oogleden en het oogwit. Bij conjunctivitis heeft de patiënt rode ogen en zijn kleine bloedvaten zichtbaar. Soms heeft hij ook last van een oogafscheiding (pus). Daarnaast presenteren sommige patiënten zich met ernstig ooglidoedeem (zwelling van het ooglid). Dit type conjunctivitis is niet besmettelijk. De patiënt herstelt meestal spontaan.

Keratitis: Gevorderd stadium van de ziekte van Lyme

Keratitis, een ontsteking van het hoornvlies, komt ook voor bij de ziekte van Lyme. Deze oogontsteking treedt enkele maanden na het begin van de ziekte op, meestal aan één oog, maar kan zich ook naar het andere oog verspreiden. Typische symptomen zijn lichtgevoeligheid (fotofobie), oogpijn, tranende ogen, en wazig gezichtsvermogen. De patiënt heeft letterlijk troebel of wazig uitziende ogen. De oogarts behandelt keratitis met corticosteroïden, meestal in de vorm van oogdruppels of orale medicatie, gedurende twee tot zes maanden (bij diepere infecties). Soms blijft de oogziekte aanwezig, zelfs na een passende systemische behandeling met antibiotica.

Oogzenuwontsteking: Belangrijke visuele complicatie

De oogzenuw speelt een essentiële rol in het gezichtsvermogen, omdat deze structuur informatie van het netvlies naar de hersenen overbrengt. De ziekte van Lyme kan leiden tot optische neuritis, de medische term voor een oogzenuwontsteking. Symptomen zijn onder andere oogpijn, verminderd kleurenzicht, en verlies van het gezichtsvermogen. Een uitgebreid oogonderzoek en een contrastgevoeligheidsonderzoek zijn nodig om de diagnose te bevestigen. Ook hierbij schrijft de oogarts corticosteroïden voor, die intraveneus (via een ader) of als oogdruppels worden toegediend. Het is belangrijk dat de patiënt de juiste oogdruppelrichtlijnen volgt.

Retinale vasculitis: Ontsteking van de netvliesbloedvaten

Bij retinale vasculitis zijn de bloedvaten van het netvlies ontstoken, wat kan leiden tot een geleidelijk verlies van het gezichtsvermogen zonder dat de patiënt pijn ervaart. De behandeling omvat vaak corticosteroïden, die via een ooginjectie worden toegediend. In sommige gevallen past de oogarts een laserbehandeling toe, vooral als er veel kleine bloedingen in het oog aanwezig zijn.

Retinale veneuze occlusie: Blokkade van netvliesaderen

Retinale veneuze occlusie treedt op wanneer de aderen van het netvlies verstopt raken. Hoewel dit meestal geen pijn veroorzaakt, kan de aandoening leiden tot een zwelling van de macula (macula-oedeem), waardoor de patiënt zijn gezichtsvermogen verliest. Een ooglaserbehandeling kan de verstopping verhelpen, terwijl een intravitreale injectie van corticosteroïden nodig kan zijn om de macula-oedeem te behandelen.

Uveïtis: Ontsteking van het middelste oogsegment

Uveïtis is een oogontsteking waarbij de uvea ontstoken raakt, het middelste deel van het oog. De uvea bestaat uit de iris (regenboogvlies), het straallichaam (dat de vloeistof aanmaakt die het oog vult), en het vaatvlies (choroïd: de laag onder het netvlies). De ziekte van Lyme kan leiden tot tussenliggende uveïtis, ook bekend als "pars planitis," waarbij het gebied achter de iris ontstoken raakt. Hoewel deze oogontsteking pijnloos is, kan de patiënt floaters ervaren, wat leidt tot een geleidelijk verlies van het gezichtsvermogen. De behandeling bestaat voornamelijk uit steroïde oogdruppels, die de ontsteking helpen verminderen. Het gebruik van steroïden kan echter enkele maanden duren, omdat de patiënt het medicijn langzaam moet afbouwen. In sommige gevallen schrijft de oogarts ook pupilverwijdende oogdruppels voor, bekend als mydriatica, om te voorkomen dat de iris aan de lens gaat plakken, wat permanente visuele schade kan veroorzaken.

Diagnostische onderzoeken bij Lyme-geassocieerde oogproblemen

De diagnose van oogcomplicaties bij de ziekte van Lyme wordt meestal gesteld door middel van een combinatie van oogonderzoeken, waaronder oftalmoscopie, waarbij de arts de achterkant van het oog inspecteert, en beeldvormende technieken zoals Optical Coherence Tomography (OCT) om structuren van het oog in detail te bekijken. Bovendien kunnen bloedtesten, zoals serologische tests, worden uitgevoerd om de aanwezigheid van de Borrelia-bacterie te bevestigen.

Prognose van oogproblemen bij Lyme-ziekte

De prognose voor patiënten met Lyme-geassocieerde oogproblemen varieert afhankelijk van de tijdigheid en effectiviteit van de behandeling.

Complicaties

Onbehandeld kunnen deze complicaties leiden tot blijvende schade aan het gezichtsvermogen, inclusief blindheid. Hoewel snelle en adequate behandeling vaak tot herstel leidt, kunnen sommige patiënten langdurige of permanente visuele beperkingen ervaren. Tijdige medische behandeling is cruciaal om complicaties zoals secundaire glaucoom, cataract en permanente netvliesbeschadiging te voorkomen.

Preventie

De preventie van oogcomplicaties bij de ziekte van Lyme begint bij het vermijden van tekenbeten. Dit omvat het dragen van beschermende kleding, het gebruik van insectenwerende middelen, en het grondig controleren op teken na buitenactiviteiten.