Ogen thuis testen op oogafwijkingen

Via enkele onderzoeken in de thuisomgeving is een patiënt in staat om zelf zijn gezichtsvermogen te testen of een oogaandoening op te volgen. Het gezichtsvermogen verandert namelijk veelal geleidelijk zonder dat de patiënt zich daarvan bewust is. Op deze manier is de patiënt in staat om vroeg oogproblemen op te sporen. Deze testen zijn niet pijnlijk of ongemakkelijk voor de patiënt, vergen een korte voorbereidingstijd en zijn bovendien ook snel klaar waardoor de patiënt snel over resultaten beschikt. Het is echter steeds aanbevolen om deze oogonderzoeken enkel op het advies van de oogarts uit te voeren en de resultaten met hem te bespreken. De thuistesten vervangen in geen geval een professioneel medisch oogonderzoek.

• Benodigdheden om ogen thuis te testen op oogafwijkingen
• Maculadegeneratie: Amsler-rooster
• Veraf zien: Onderzoek met Snellen-kaart
• Dichtbij zien: Onderzoek met Snellen-kaart
• Online oogtest
• Contact met de oogarts bij afwijkingen in gezichtsvermogen

Benodigdheden om ogen thuis te testen op oogafwijkingen

De patiënt heeft thuis een goed verlichte ruimte van ten minste drie meter lang nodig voor de thuisonderzoeken. Ook oogkaarten (die via het Internet te downloaden zijn), plakband of spijkers om de oogkaart aan de muur te bevestigen, een meetlint of meetlat, een potlood om de resultaten op te schrijven en indien mogelijk ook een begeleider.

Maculadegeneratie: Amsler-rooster

Met behulp van een Amsler-rooster valt de oogaandoening maculadegeneratie op te sporen. Dit is een oogziekte waardoor de patiënt een verminderde gezichtsscherpte (wazig gezichtsvermogen), vervormde beelden (metamorfopsie) of witte vlekken waarneemt. Patiënten die risico lopen op maculadegeneratie krijgen van de oogarts mogelijk het advies om dit onderzoek vaker uit te voeren, bijvoorbeeld éénmaal per week. Het gezichtsvermogen gaat bij maculadegeneratie geleidelijk achteruit, waardoor het niet nuttig is om dagelijks een onderzoek met het Amsler-rooster uit te voeren.

Voor het onderzoek

Het Amsler-rooster krijgt de patiënt mee van zijn oogarts, al valt dit ook te downloaden en af te drukken via diverse websites, door in een zoekrobot bijvoorbeeld te zoeken naar "Amsler Grid" of "Amsler-rooster". De patiënt draagt zijn bril of contactlenzen die hij normaal gezien ook gebruikt voor het lezen. Bij het dragen van een bifocale bril, kijkt hij enkel via het onderste gedeelte voor het onderzoek. De patiënt doet de test met het Amsler-rooster met elk oog afzonderlijk, eerst rechts en dan links.

Tijdens het onderzoek

De patiënt houdt het Amsler-rooster recht voor zijn neus, op een afstand van ongeveer dertig centimeter (30 cm) van het oog. Op het Amsler-rooster staat in het midden een zwart punt. De patiënt kijkt bij het onderzoek niet naar het rasterpatroon zelf, maar wel naar het punt in het midden van het rooster. Met het perifere gezichtsvermogen (gezichtsvermogen voor het zien aan de zijkant) ziet de patiënt normaal gezien de rest van het rooster.

Resultaten

Bij een normaal gezichtsvermogen neemt de patiënt alle lijnen, zowel verticaal als horizontaal, recht en ononderbroken waar. Geen enkel gebied ontbreekt en het rooster ziet er "perfect" uit. Zijn bepaalde lijnen vervormd of onderbroken, dan duidt de patiënt de locatie hiervan aan op het rooster met behulp van een pen of potlood. Dit wijst namelijk mogelijk op een probleem met het netvlies.

Veraf zien: Onderzoek met Snellen-kaart

Voor het onderzoek

Bij een normaal standaard oogonderzoek bij de oogarts gebruikt de oogarts een oogkaart waarop letters staan. Deze oogkaart, ook gekend als een Snellen-kaart, hangt de patiënt op ooghoogte tegen een muur. Ook deze kaart is in een zoekrobot te vinden door te zoeken naar "Snellen-kaart".

Tijdens het onderzoek

Vervolgens zit of staat de patiënt op een afstand van drie meter (3 m) van de kaart. De patiënt mag tijdens het onderzoek gerust de bril of contactlenzen dragen die hij normaal gezien ook draagt voor het zien op afstand. De test gebeurt voor elk oog afzonderlijk, ook rechts en dan pas links. De patiënt dekt vlak voor het onderzoek één oog af met de palm van de hand. Daarna leest hij de oogkaart, te beginnen met de bovenste lijn. Vervolgens leest hij de letters van de lijn daaronder en zo gaat hij verder totdat het moeilijk is om de letters te lezen. Daarna noteert hij tot welke lijn hij goed kon lezen, en herhaalt hij de test met het andere oog.

Resultaten

De patiënt met een normaal gezichtsvermogen is in staat om alle regels op een afstand vlot te lezen. Bij afwijkende resultaten is het aangeraden om de oogarts te raadplegen. Dit wijst namelijk mogelijk op een probleem met het gezichtsvermogen of een oogziekte zoals hypermetropie (verziendheid), myopie (bijziendheid), astigmatisme (brekingsfout in het oog), of een andere oogafwijking. Om deze oogaandoening te diagnosticeren, is een professioneel oogheelkundig onderzoek noodzakelijk.

Dichtbij zien: Onderzoek met Snellen-kaart

Voor het onderzoek

Voor de thuistest om te kijken hoe de patiënt van dichtbij ziet, gebruikt hij dezelfde oogkaart als bij het veraf zien. Het principe van dit onderzoek is dan ook hetzelfde.

Tijdens het onderzoek

Wel houdt hij de kaart dichter bij het oog, namelijk ongeveer 30 cm. Ook hierbij draagt de patiënt de bril of lenzen die hij normaal gezien ook draagt bij het lezen. De patiënt verplaatst de kaart niet dichter bij de ogen voor het onderzoek. Eerst leest hij net zoals bij het veraf-onderzoek de bovenste letters, om daarna telkens een regel te zakken. De patiënt noteert vervolgens de grootte van de kleinste lijn die hij nauwkeurig kon lezen.

Resultaten

De patiënt met een normaal gezichtsvermogen is in staat om alle regels van dichtbij vlot te lezen. Bij afwijkende resultaten is het aangeraden om de oogarts te raadplegen. Dit wijst namelijk mogelijk op een probleem met het gezichtsvermogen of een oogziekte zoals presbyopie, wat de medische term is voor ouderdomsverziendheid. Om dit correct te diagnosticeren, is een professioneel oogonderzoek noodzakelijk.

Online oogtest

Op het Internet zijn tal van online oogtesten te vinden. Het Oogfonds heeft een online oogonderzoek op haar website geplaatst. Deze is professioneel gemaakt, in overleg met oogartsen van Het Oogziekenhuis Rotterdam en Radboudumc. Deze oogtest is bedoeld voor patiënten die nog geen oogafwijking hebben. De patiënt krijgt na het invullen van een aanzienlijk lange vragenlijst en het doen van enkele testjes, de resultaten via e-mail aan. De patiënt test hierbij o.a. de gezichtsscherpte, het gezichtsveld, de centrale netvliesfunctie en het vermogen om kleuren te zien (kleurenblindheid).

Contact met de oogarts bij afwijkingen in gezichtsvermogen

De patiënt neemt bij afwijkende resultaten contact op met de oogarts. Daarnaast is een regelmatig oogonderzoek vereist om de eventuele oogaandoening op te volgen of een ander oogprobleem te detecteren.

Volwassenen

Bij volwassen patiënten zijn volgende symptomen bij de onderzoeken thuis een teken om de oogarts een bezoek te brengen.

• dubbelzien
• het frequent wisselen van een bril
• het gevoel alsof er een "flap" of "film" over het oog of de ogen hangt
• het moeilijk kunnen focussen op objecten
• het moeilijk kunnen zien 's nachts en ook moeite met verduisterde kamers (nachtblindheid)
• het zien van golvende in plaats van rechte lijnen
• het zien van lichtflitsen (fotopsie), donkere vlekken (floaters), of spookachtige beelden
• het zien van regenboog-gekleurde ringen rond lampen (halo's)
• het zien van wazige of mistige objecten of gezichten (wazig gezichtsvermogen)
• oogpijn

Kinderen

Bij kinderen zijn volgende symptomen daarnaast een teken om een oogonderzoek bij een oogarts te laten uitvoeren.

• het hoofd kantelen
• moeilijkheden op school
• overmatig knipperen
• scheelzien (strabisme)
• steeds dichterbij een object (bijvoorbeeld de televisie) zitten om te zien
• tranende ogen

Lees verder

• Laat regelmatig een oogonderzoek doen door de oogarts
• Een oogonderzoek bij de oogarts: Screening naar oogziekten
• Leeftijdsgebonden maculadegeneratie: Centraal zicht vervaagt
• Bijziendheid (myopie): Objecten wazig zien op afstand
• Presbyopie: Ouderdomsverziendheid