Buruli ulcus: Bacteriële huidinfectie met zwelling en zweren

Een buruli-ulcus - ook gekend als een burulizweer - is een ernstige chronische bacteriële huidinfectie, die mogelijk gepaard gaat met zwelling en zweren. De bacterie Mycobacterium ulcerans veroorzaakt de infectie. Het is onbekend hoe de transmissie van de bacterie verloopt, waardoor geen preventieve maatregelen voor de ziekte beschikbaar zijn. Dankzij een vroege opsporing en behandeling via diverse soorten antibiotica, genezen de meeste patiënten snel. De naam “buruli” uit de medische term “buruli ulcus” is afkomstig van Buruli, een streek in Oeganda, waar de huidinfectie voor het eerst ontdekt is.

• Epidemiologie buruli ulcus
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Symptomen infectieziekte: Pijnloze zwelling aan huid en extremiteiten
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van zweren
• Prognose aandoening: Meestal goed, soms verminkt
• Complicaties
• Preventie
• Praktische tips voor het leven / omgaan met buruli ulcus
• Behandeling en wondverzorging
• Fysieke en psychologische revalidatie
• Misvattingen rond buruli ulcus
• Buruli ulcus wordt veroorzaakt door slechte hygiëne
• Buruli ulcus is niet ernstig en geneest vanzelf
• Buruli ulcus is zeer besmettelijk tussen mensen
• Antibiotica helpen niet tegen buruli ulcus
• Buruli ulcus komt alleen voor in Afrika
• Buruli ulcus treft alleen armen en benen
• Er is geen effectieve preventie tegen buruli ulcus

Epidemiologie buruli ulcus

Een buruli-ulcus komt in ten minste 33 landen met tropische, subtropische en gematigde klimaten voor, waaronder voornamelijk in West- en Centraal-Afrika, Zuid-Amerika en Australië. De meeste patiënten zijn kinderen onder de vijftien jaar. Informatie over de seksuele voorliefde is niet gevonden in de geraadpleegde bronnen.

Oorzaken

Overdracht
De bacterie Mycobacterium ulcerans veroorzaakt buruli ulcus. Het organisme behoort tot de familie van bacteriën die tuberculose en lepra veroorzaken. De exacte wijze van overdracht van Mycobacterium ulcerans is nog onbekend, al spelen mogelijk waterbronnen een rol.

Indeling
De World Health Organization meldt op haar website een indeling volgens ernst van de symptomen.

• Categorie I: De patiënt vertoont enkele kleine laesies (medische term voor letsels). De meeste patiënten uit categorie I zijn gediagnosticeerd in Japan en Australië.
• Categorie II: Bij deze categorie presenteert een patiënt zich met niet-ulceratieve colitis plaque en oedemateuze vormen.
• Categorie II: Hierbij is de huidinfectie verspreid en ontwikkelt de patiënt ostitis of osteomyelitis.

Risicofactoren

Risicofactoren voor het ontwikkelen van een buruli ulcus zijn onder andere:

• contact met stilstaand of langzaam stromend water
• beschadigde huid die in contact komt met mogelijk besmet water
• het wonen in of reizen naar gebieden waar buruli ulcus endemisch is
• bepaalde omgevingsfactoren en sociaaleconomische omstandigheden kunnen ook bijdragen aan het risico

Symptomen infectieziekte: Pijnloze zwelling aan huid en extremiteiten

Vooreerst heeft de patiënt een pijnloze zwelling (knobbel of nodus) of verharding (plaque) op de huid. Ook treedt mogelijk een pijnloze zwelling (medische term is "oedeem") op aan de extremiteiten (benen en/of armen) of het gezicht. Doordat de bacterie een immunosuppressief toxine (mycolacton toxine) produceert, ontwikkelt de patiënt geen ontstekingsverschijnselen zoals roodheid, pijn en koorts. Zonder behandeling maar mogelijk ook tijdens een antibioticabehandeling, gaat het gezwel, de plaque of oedeem binnen vier weken zweren. Deze zweer is onderhuids vaak groter dan aan het oppervlak lijkt. De zweer blijft zonder behandeling groeien waardoor soms een hele arm of been “verzweerd” is. Af en toe treft de bacterie het bot waardoor de patiënt grove misvormingen (verminkingen) heeft.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van een buruli ulcus kunnen omvatten:

• pijnloze zwelling of knobbel op de huid
• verharding of plaque op de huid
• zwelling aan de extremiteiten of het gezicht
• groeiende zweren die onderhuids groter kunnen zijn dan zichtbaar
• vervorming of misvorming van de aangetaste ledematen

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts voert een grondig lichamelijk onderzoek uit bij de patiënt. Hierbij is een anamnese, een grondig vraaggesprek, onontbeerlijk. Hij merkt tevens de zichtbare symptomen op, waaronder de huidletsels. De diagnose van een buruli ulcus is meestal gebaseerd op de klinische symptomen. Deze zijn gemakkelijk te herkennen door een getrainde gezondheidswerker.

Diagnostisch onderzoek

Een buruli ulcus bevestigt de arts door middel van een volledig bloedonderzoek, directe microscopie, histopathologie en een cultuur.

Differentiële diagnose

De arts verwart de bacteriële huidinfectie vaak met volgende aandoeningen:

• chronische onderbeenzweren als gevolg van arteriële en veneuze insufficiëntie) (vaak in de oudere populaties)
• cutane leishmaniasis
• diabetische zweren (zenuwschade en minder bloeddoorstroom bij diabetes)
• een insectenbeet
• knobbeltjes of andere onderhuidse infecties zoals een schimmelinfectie. Het oedeem valt te verwarren met cellulitis (huidinfectie met pijnlijke rode en gezwollen huid), al is deze laatste vaak pijnlijk waardoor de patiënt ziek is en koorts vertoont wat niet het geval is bij een buruli ulcus.
• klieren
• onchocerciasis (infectieziekte met symptomen aan huid en ogen)
• steenpuisten
• tropische fagedenische zweren (snel om zich heen vretende zweren)
• tuberculose aan de lymfeklieren
• uitgebreide framboesia colitis en zweren veroorzaakt door Haemophilus ducreyi. De vroege huidletsels lijken op lipomen (goedaardige vetgezwellen tussen huid en spierlaag)

Behandeling van zweren

De behandeling van een buruli ulcus bestaat uit een combinatie van antibiotica die de patiënt gedurende minstens acht weken oraal inneemt. Wondbehandeling en chirurgie (debridement en huidtransplantatie) zijn soms vereist om de wondgenezing te versnellen. Een Nederlands onderzoek dat in 2012 is uitgevoerd aan het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) geeft echter aan dat chirurgie niet altijd nodig is om de wonden te doen genezen, maar dat de juiste combinatie van antibiotica via injecties en medicatie gedurende acht weken volstaan om van de ziekte te herstellen.

Prognose aandoening: Meestal goed, soms verminkt

Bij 80% van de patiënten gebeurt de diagnose in een vroeg stadium waardoor de patiënt door middel van een combinatie van antibiotica geneest. Wel zijn de meeste patiënten verminkt voor het leven door de grote littekens die na de operatie achterblijven. Ook heeft de patiënt mogelijk een handicap aan (één van) de ledematen doordat hij niet meer in staat is deze te bewegen.

Complicaties

Complicaties van buruli ulcus kunnen omvatten:

• ernstige littekens en huidvervormingen
• functionele beperkingen door beschadiging van spieren en botten
• langdurige pijn en ongemak
• psychologische impact van de ziekte en behandelingen

Preventie

Op dit moment zijn er geen specifieke preventieve maatregelen voor buruli ulcus omdat de manier van overdracht nog niet volledig begrepen is. Het vermijden van contact met mogelijk besmet water kan echter een nuttige maatregel zijn voor personen in risicogebieden.

Praktische tips voor het leven / omgaan met buruli ulcus

Behandeling en wondverzorging

Buruli ulcus is een infectie die kan leiden tot ernstige huidzweren. Het is van groot belang om de geïnfecteerde wonden goed te verzorgen om secundaire infecties te voorkomen. Patiënten moeten de instructies van de arts voor wondverzorging strikt opvolgen, waaronder het schoonmaken van de wonden en het regelmatig aanbrengen van verbanden. In sommige gevallen kunnen antibiotica en chirurgie noodzakelijk zijn om de infectie te behandelen. Het is ook belangrijk om rust te nemen en het getroffen gebied zo min mogelijk te belasten om genezing te bevorderen.

Fysieke en psychologische revalidatie

Naast het fysieke herstel van de infectie, kan buruli ulcus ook psychologische gevolgen hebben, vooral als de wonden visueel zichtbaar zijn en littekens achterlaten. Het is belangrijk om emotionele steun te zoeken bij familie, vrienden of een therapeut om met eventuele gevoelens van schaamte of verdriet om te gaan. In sommige gevallen kan revalidatie, waaronder fysiotherapie, nodig zijn om de mobiliteit te herstellen en complicaties te voorkomen. Het opbouwen van zelfvertrouwen en het verkrijgen van psychologische ondersteuning kan essentieel zijn voor het algehele herstelproces.

Misvattingen rond buruli ulcus

Buruli ulcus is een ernstige bacteriële infectie die de huid en onderliggend weefsel aantast. De aandoening wordt veroorzaakt door Mycobacterium ulcerans en kan leiden tot chronische wonden en littekens. Ondanks de impact van deze infectie bestaan er veel misvattingen over de oorzaak, symptomen en behandeling van buruli ulcus.

Buruli ulcus wordt veroorzaakt door slechte hygiëne

Veel mensen denken dat buruli ulcus ontstaat door onvoldoende persoonlijke hygiëne. In werkelijkheid wordt de ziekte veroorzaakt door een bacterie die voorkomt in natte, moerassige gebieden. De precieze wijze van overdracht is nog niet volledig begrepen, maar het heeft niets te maken met een gebrek aan hygiëne. Zelfs mensen met een goede huidverzorging kunnen de infectie oplopen.

Buruli ulcus is niet ernstig en geneest vanzelf

Sommige mensen geloven dat buruli ulcus vanzelf zal genezen zonder medische tussenkomst. Dit is echter niet het geval. Zonder behandeling kan de infectie zich uitbreiden en ernstige huid- en weefselschade veroorzaken. In gevorderde stadia kan dit leiden tot misvormingen en functieverlies van ledematen, wat een aanzienlijke invloed heeft op de levenskwaliteit.

Buruli ulcus is zeer besmettelijk tussen mensen

Er bestaat een misvatting dat buruli ulcus gemakkelijk overdraagbaar is van persoon tot persoon, vergelijkbaar met lepra of tuberculose. Dit is niet correct. De bacterie wordt niet direct overgedragen tussen mensen. De exacte transmissieroute is nog onduidelijk, maar men vermoedt dat insectenbeten insectenbeten, besmet water of bodemcontact een rol spelen bij de verspreiding.

Antibiotica helpen niet tegen buruli ulcus

Sommigen geloven dat antibiotica geen effect hebben op buruli ulcus en dat de enige oplossing chirurgische verwijdering van het geïnfecteerde weefsel is. Dit is onjuist. Een combinatie van antibiotica kan de infectie effectief bestrijden en de noodzaak voor chirurgie aanzienlijk verminderen. Vroege behandeling met antibiotica voorkomt vaak ernstige complicaties en minimaliseert weefselschade.

Buruli ulcus komt alleen voor in Afrika

Hoewel de meeste gevallen van buruli ulcus worden gemeld in West- en Centraal-Afrika, komt de infectie ook voor in andere delen van de wereld, waaronder Australië en Zuid-Amerika. Dit toont aan dat de ziekte niet beperkt is tot één continent en dat een wereldwijd begrip van de verspreiding essentieel is voor effectieve bestrijding.

Buruli ulcus treft alleen armen en benen

Een veelvoorkomende misvatting is dat buruli ulcus alleen de ledematen aantast, zoals de benen en handen. Hoewel de ziekte vaker in deze gebieden voorkomt, kan de infectie zich op elk deel van het lichaam ontwikkelen, inclusief de mond, wang en romp. De locatie hangt vaak af van het type blootstelling aan de bacterie.

Er is geen effectieve preventie tegen buruli ulcus

Hoewel er geen vaccin is tegen buruli ulcus, betekent dit niet dat er geen preventieve maatregelen bestaan. Het vermijden van blootstelling aan mogelijk besmet water en het beschermen van de huid tegen wondjes kunnen helpen het risico te verminderen. Daarnaast kan vroegtijdige detectie en behandeling voorkomen dat de ziekte ernstige schade veroorzaakt. Gezondheidseducatie en onderzoek naar de overdracht van de bacterie blijven cruciaal om de ziekte beter te begrijpen en te bestrijden.

Lees verder

• Bacteriële huidinfecties: Huidinfectie door bacteriën
• Huidzweren: Oorzaken en soorten van zweer of zweren op huid