Gasgangreen: Bacteriële infectie met ophoping van gas

Gasgangreen is een ernstige bacteriële infectie die leidt tot het afsterven van huid- en weefselcellen. Deze infectie wordt meestal veroorzaakt door bacteriën die de huid binnendringen via een wond of letsel. Een kenmerkend aspect van gasgangreen is de productie van gassen door de bacteriën, wat hoorbaar is wanneer de huid opzwelt en druk uitoefent op de pijnlijke plek. Het afsterven van weefsels kan snel optreden, en de voortgang van de ziekte is vaak zeer snel. Tijdige behandeling is cruciaal en omvat zowel antibiotica als chirurgische ingrepen om het dode weefsel te verwijderen en verdere verspreiding van de infectie te voorkomen. Ondersteunende zorg is ook nodig om pijn te verlichten en de algemene conditie van de patiënt te verbeteren. Complicaties kunnen snel en ernstig zijn, en om ernstige gevolgen zoals amputatie of overlijden te voorkomen, moet snel worden ingegrepen bij het verschijnen van symptomen.

• Oorzaken gasgangreen
• Risicofactoren
• Symptomen van ernstige bacteriële infectie: Afsterven van weefsels
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties van gasgangreen
• Preventie en vroege herkenning

Oorzaken gasgangreen

Gasgangreen ontstaat door een infectie met de bacterie Clostridium (meestal Clostridium perfringens). Andere bacteriën, zoals groep A streptokokken, Staphylococcus aureus (stafylokokken), en Vibrio vulnificus, kunnen ook gasgangreen veroorzaken, hoewel dit minder vaak voorkomt. De infectie ontwikkelt zich meestal uit een diepe, besmette wond. De initiële infectie begint in necrotisch (afstervend) weefsel dat is ontstaan door het oorspronkelijke letsel. Terwijl de bacteriën zich vermenigvuldigen, produceren ze gassen en toxines (gifstoffen) die weefsels, cellen en bloedvaten beschadigen. De toxines veroorzaken weefselsterfte en bevorderen de snelle verspreiding van de anaerobe bacteriën (bacteriën die geen zuurstof nodig hebben). Het gas dat ontstaat bij gasgangreen bestaat uit een mengsel van waterstof, kooldioxide, stikstof en zuurstof. Deze toxines zijn ook verantwoordelijk voor de systemische symptomen van gasgangreen.

Risicofactoren

Gasgangreen is vaak geassocieerd met trauma’s zoals slagveldwonden en natuurrampen zoals aardbevingen en orkanen. Andere risicofactoren zijn onder meer:

• Patiënten die een (criminele) abortus hebben ondergaan
• Patiënten die intramusculaire injecties (injecties in de spieren) hebben gekregen
• Patiënten die intraveneus drugs gebruiken (injecteren van drugs via een ader)
• Patiënten die langdurig corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers) gebruiken
• Patiënten die recent een buikoperatie hebben ondergaan
• Patiënten met vuile wonden
• Patiënten met chronisch alcoholmisbruik
• Patiënten met darmkanker
• Patiënten met diabetes mellitus (suikerziekte)
• Patiënten met een bloedvatziekte, zoals atherosclerose (verharding van de slagaders)
• Patiënten met een infectie van het perineum (bilnaad) of scrotum (balzak)
• Patiënten met recent trauma, zoals brandwonden, open breuken en grote spierbetrokkenheid (bijvoorbeeld in de dij)
• Patiënten met ondervoeding

Symptomen van ernstige bacteriële infectie: Afsterven van weefsels

Gasgangreen ontwikkelt zich plotseling en de ziekteprogressie is snel. De infectie begint vaak op de plaats van een trauma of recentelijke operatiewond. In de vroege stadia is er vaak geen merkbare huidirritatie of pijn. Na verloop van tijd sterven de huid, het onderliggende bindweefsel en de spieren af. Dit leidt tot zwelling van de huid en pijn, die kan variëren van matig tot ernstig. Wanneer men op de gezwollen huid drukt, kan het opgehoopte gas hoorbaar zijn. De patiënt ervaart een algemeen ziek gevoel, vaak gepaard met koorts of een verhoogde lichaamstemperatuur. Zweten en uitdroging zijn andere systemische symptomen van de infectie. De huidskleur varieert van bleek tot roodbruin en wordt geleidelijk zwart naarmate het weefsel afsterft. Soms vormen zich grote bovenzijde blaren met een stinkende, roodbruine inhoud. Door zenuwschade kan de patiënt ongevoelig worden voor pijn.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts zal de wond onderzoeken en druk uitoefenen op de huid om het onderhuids gas te voelen. Andere tekenen zoals een verhoogde hartslag (tachycardie) en lage bloeddruk (hypotensie) kunnen wijzen op een ernstiger toestand zoals shock.

Diagnostisch onderzoek

Een analyse van het wondvocht kan nuttig zijn. Beeldvormende onderzoeken zoals een röntgenfoto, CT-scan en/of MRI-scan kunnen helpen bij het identificeren van gasophoping in de weefsels.

Differentiële diagnose

In de vroege stadia kan gasgangreen lijken op necrotiserende fasciitis (afsterven van weefsels door vleesetende bacteriën). De symptomen kunnen ook overeenkomen met anaërobe cellulitis (huidinfectie met rode en gezwollen huid) met myonecrose.

Behandeling

De behandeling van gasgangreen vereist een urgente chirurgische ingreep om necrotisch weefsel te verwijderen (debridement). Daarnaast worden antibiotica zoals benzylpenicilline en clindamycine vaak voorgeschreven. In ernstige gevallen kan amputatie van een been of arm noodzakelijk zijn om de verdere verspreiding van de infectie te stoppen. Hyperbare zuurstoftherapie kan ook worden overwogen, hoewel de effectiviteit kan variëren. Pijnstillers worden ingezet om de pijn te verlichten, en vocht wordt toegediend bij uitdrogingsverschijnselen. Bovendien is een gezonde en evenwichtige voeding cruciaal voor herstel.

Prognose

Als gasgangreen niet tijdig wordt behandeld, kan dit leiden tot een ernstige toestand van shock, lage bloeddruk, nierfalen, coma en zelfs overlijden. De sterftecijfers variëren afhankelijk van de oorzaak: 25% voor trauma- of operatiegerelateerde gevallen, en tot 50-80% voor gevallen veroorzaakt door natuurrampen. De vooruitzichten verbeteren aanzienlijk met een snelle en adequate diagnose en behandeling van gasgangreen.

Complicaties van gasgangreen

Mogelijke complicaties van gasgangreen omvatten:

• Angst
• Coma
• Delirium (acute verwardheid met veranderingen in hersenfunctie)
• Shock
• Geelzucht met leverbeschadiging
• Nierfalen
• Permanente weefselschade
• Stupor (extreme vermindering of verlies van mentale functies, gepaard met onbeweeglijkheid van het lichaam)
• Verspreiding van de infectie door het lichaam (sepsis)

Preventie en vroege herkenning

Het voorkomen van gasgangreen omvat het nemen van maatregelen om diepe, besmette wonden te vermijden en het snel behandelen van eventuele infecties. Vroege herkenning van symptomen en tijdige medische interventie zijn essentieel om ernstige complicaties te voorkomen. Het is belangrijk om goed op de hoogte te zijn van risicofactoren en om in geval van een mogelijk gasgangreen onmiddellijk medische hulp te zoeken.

Lees verder

• Gangreen: Afsterven van weefsel met wijzigingen aan de huid
• Amputatie: Oorzaken, operatie en revalidatie