Gasgangreen: Bacteriële infectie met ophoping van gas

Gasgangreen is een bacteriële infectie waarbij de huid afsterft. Dit is meestal te wijten aan een type bacteriën die de huid infecteren na een wondletsel. Typisch aan de infectie is dat de bacteriën gassen aanmaken die ook te horen zijn wanneer de huid aanvankelijk opzwelt en de patiënt op de pijnlijke plaats drukt. Het afsterven van het weefsel ontstaat plots en de progressie is zeer snel. De behandeling moet dan ook snel gebeuren door een combinatie van zowel antibiotica als een chirurgische ingreep om het dode weefsel te verwijderen, zodat de verspreiding van de infectie stopt. Verder is een ondersteunende behandeling nodig om de pijn te verminderen en de patiënt in optimale conditie te houden. Complicaties treden eveneens snel op en zijn ernstig. Het voorkomen van ernstige complicaties zoals amputatie en de dood, is enkel mogelijk door snel in te grijpen bij tekenen van een infectie.

• Oorzaken gasgangreen
• Risicofactoren van bacteriële infectie
• Symptomen: Afsterven van weefsels
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van infectie met ophoping van gas onder de huid
• Prognose van gasgangreen
• Complicaties

Oorzaken gasgangreen

Gasgangreen is het gevolg van een diepe weefselinfectie met de bacterie Clostridium (vooral C. perfringens). Soms resulteren infecties van groep A streptokokken, Staphylococcus aureus (stafylokokkenbacterie) en Vibrio vulnificus ook in gasgangreen. De infectie ontstaat als gevolg van besmette doordringende verwondingen. De initiële infectie ontwikkelt zich in een gebied van necrotisch (afstervend) weefsel veroorzaakt door het oorspronkelijke letsel. Naarmate de bacteriën in het lichaam groeien, maken de bacteriën gassen en schadelijke stoffen (toxinen) aan die lichaamsweefsels, cellen en bloedvaten beschadigen. De toxinen (gifstoffen) die door de bacteriën worden uitgescheiden, doden omringend weefsel en zorgen ervoor dat het anaërobe organisme (dit heeft geen lucht nodig) zich snel verspreidt. Bij gasgreen ontwikkelt zich gas als gevolg van een wondinfectie. Dit gas is een mengsel van waterstof, kooldioxide, stikstof en zuurstof. Toxinen zijn eveneens verantwoordelijk voor de ernstige systemische eigenschappen van gasgangreen.

Risicofactoren van bacteriële infectie

De infectie is vooral geassocieerd met slagveldwonden en natuurrampen zoals aardbevingen en orkanen, maar komt ook voor bij patiënten:

• die een (criminele) abortus ondergaan hebben
• die een intramusculaire injectie (injectie in de spieren) gekregen hebben
• die intraveneus drugs gebruiken (injecteren van drugs via een ader)
• die langdurig corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers) gebruiken
• die recent een operatie aan de buik hebben ondergaan
• die vuile wonden hebben
• met chronisch alcoholmisbruik
• met darmkanker
• met diabetes mellitus (suikerziekte)
• met een bloedvatziekte zoals atherosclerose (verharding van de slagaders)
• met een infectie van het perineum (bilnaad) of scrotum (balzak)
• met een recent trauma, zoals brandwonden en open breuken en grote spierbetrokkenheid (zoals bijvoorbeeld de dij)
• met ondervoeding

Symptomen: Afsterven van weefsels

Gasgangreen ontwikkelt zich plotseling en de progressie is snel. De plaats van een trauma of een recente operatiewonde geraakt geïnfecteerd. In het beginstadium is geen huidirritatie of pijn merkbaar. Stilaan echter sterven de huid, het onderliggende bindweefsel en de spieren af. De huid zwelt hierdoor op en is matig tot ernstig pijnlijk. Wanneer mensen op de gezwollen huid drukken, horen ze het opgehoopte gas. De patiënt heeft verder een algemeen ziek gevoel in combinatie met matige tot hoge koorts of een verhoogde lichaamstemperatuur. Zweten en uitdrogingsverschijnselen zijn andere systemische kenmerken van de bacteriële infectie. De huidskleur is aanvankelijk bleek tot roodbruin dat zich snel uitbreidt. Voordat de huid is afgestorven, ontstaat soms nog een grote blaar met een roodbruine inhoud die uit de wonde lekt en stinkt. De huidskleur wordt geleidelijk zwart wanneer het weefsel afgestorven is. Door zenuwschade is de patiënt verder ongevoelig voor pijn.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts bekijkt de wonde en druk even op de huid, zodat hij het onderhuids gas voelt. Verder bemerkt hij een verhoogde hartslag (tachycardie). Soms is de bloeddruk erg laag (hypotensie) en moet de arts letten op tekenen van een shock.

Diagnostisch onderzoek

Verder is een onderzoek nodig van het wondvocht. Ook een röntgenfoto, CT-scan en/of MRI-scan onthullen de aanwezigheid van gas in het weefsel.

Differentiële diagnose

In de vroege stadia lijkt de ziekte op tekenen van necrotiserende fasciitis (afsterven van weefsels door vleesetende bacterie). Verder doet het ziekteverloop van gasgangreen soms denken aan anaërobe cellulitis (huidinfectie met rode en gezwollen huid) met myonecrose.

Behandeling van infectie met ophoping van gas onder de huid

De behandeling van gasgangreen bestaat uit een dringende chirurgische verwijdering van necrotisch weefsel (debridement) en de behandeling met benzylpenicilline en clindamycine, beide antibiotica. Bij patiënten met ernstige symptomen is soms een amputatie nodig van een been of arm nodig om de verdere verspreiding van de infectie te doen stoppen. Hyperbare zuurstoftherapie is soms ook mogelijk, al is dit niet altijd even effectief. Verder zet de arts pijnstillers in voor het bestrijden van de pijn, dient hij vocht toe bij uitdrogingsverschijnselen en zorgt hij er voor dat de patiënt een gezonde en evenwichtige voeding inneemt.

Prognose van gasgangreen

Wanneer de arts de ernstige bacteriële infectie niet tijdig behandelt, komt de patiënt terecht in een shock met een erg lage bloeddruk, nierfalen, coma en uiteindelijk de dood. De sterftecijfers voor patiënten met gasgangreen door een trauma of operatie bedragen 25%, maar verhogen tot 50-80% voor patiënten die gewond zijn geraakt door natuurrampen. De vooruitzichten zijn beter wanneer een betere en snellere herkenning van de ziekte plaatsvindt, gevolgd door een vroege behandeling van gasgangreen.

Complicaties

Volgende complicaties zijn mogelijk bij gasgangreen:

• angst
• een coma
• een delirium (acute verwardheid met wijzigingen in de hersenfunctie)
• een schok
• geelzucht met leverbeschadiging
• nierfalen
• permanente weefselschade
• stupor (sterke vermindering of totale opheffing van de geestelijke functies gepaard gaande met onbeweeglijkheid van het lichaam)
• verspreiding van de infectie door het lichaam (sepsis)

Lees verder

• Gangreen: Afsterven van weefsel met wijzigingen aan de huid
• Amputatie: Oorzaken, operatie en revalidatie