Gezwollen schaamlippen: jeuk en zwelling schaamlippen

Gezwollen schaamlippen is een vervelende klacht. Zwelling van de schaamlippen of gezwollen schaamlippen kan optreden door verschillende factoren. Schaamlippen beschermen de ingang van de vagina en iedere vrouw heeft binnenste schaamlippen (labiae minora) en de buitenste schaamlippen (labiae majora). Het is normaal dat de schaamlippen variëren in grootte: van vrouw tot vrouw en zelfs van de ene kant ten opzichte van de andere kant. Infecties, allergieën, cysten en andere aandoeningen zijn mogelijke oorzaken van gezwollen schaamlippen. Naast gezwollen schaamlippen kun je last krijgen van jeukende schaamlippen of een branderig gevoel, afscheiding uit het vaginale gebied, een vieze geur uit de vagina, een kleine bult op de schaamlippen, pijn bij het lopen of zitten en/of pijn tijdens de geslachtsgemeenschap.

• Bijkomende symptomen van gezwollen schaamlippen
• Oorzaken van gezwollen schaamlippen
• Schimmelinfectie
• Bacteriële vaginose
• Trichomoniasis
• Allergieën of irritatie
• Bartholin-cyste
• Geslachtsgemeenschap
• Wanneer arts inschakelen?
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van gezwollen schaamlippen
• Zelfzorg bij zwelling van schaamlippen
• Prognose en vooruitzichten
• Preventie van zwelling en jeuk

Bijkomende symptomen van gezwollen schaamlippen

Symptomen van ontstoken schaamlippen kunnen bestaan uit een branderig gevoel, pijn, jeuk en roodheid. Naast de gezwollen schaamlippen, kunnen afhankelijk van de onderliggende oorzaak de volgende symptomen optreden:

• warm gevoel rond het genitale gebied
• knobbeltje of bultje op de schaamlippen
• branderige schaamlippen
• jeukende schaamlippen
• pijnlijke schaamlippen
• roodheid
• sterke of vieze geur uit de vagina
• ongewone vaginale afscheiding

Oorzaken van gezwollen schaamlippen

Veelvoorkomende oorzaken van gezwollen schaamlippen zijn onder meer de volgende.

Schimmelinfectie

De overgrote meerderheid van de vrouwen zal ten minste één keer in hun leven een vaginale schimmelinfectie

• ervaren. Symptomen van een schimmelinfectie zijn onder andere:
• jeukende vagina
• zwelling
• witte afscheiding die dik en klonterig kan zijn

Factoren die het risico op een schimmelinfectie verhogen, zijn zwangerschap, ongecontroleerde diabetes en een verzwakt immuunsysteem. Bepaalde medicijnen, waaronder steroïden, antibiotica en orale anticonceptiepillen, verhogen ook het risico.

Bacteriële vaginose

Bacteriële vaginose treft ongeveer 30 procent van de vrouwen in de vruchtbare leeftijd en wordt veroorzaakt door een onbalans van bacteriën in de vagina. Symptomen zijn gezwollen schaamlippen, een groene of grijs-witte afscheiding en een visachtige geur. Veel vrouwen met een bacteriële disbalans kunnen echter geen symptomen ervaren. Factoren die het risico van bacteriële vaginose verhogen zijn vaginaal douchen, het hebben van een nieuwe seksuele partner of meerdere seksuele partners hebben.

Trichomoniasis

Trichomoniasis is een seksueel overdraagbare aandoening (soa) die ongeveer 3 procent van de vrouwen treft in de vruchtbare leeftijd. Veel vrouwen met deze soa vertonen geen symptomen. Degenen die wel symptomen hebben, kunnen de volgende klachten ervaren:

• irritatie en jeuk van de vulva
• pijnlijk urineren
• gezwollen schaamlippen
• vaginale geur
• geelgroene afscheiding

Het eerder hebben gehad van soa's of meerdere seksuele partners verhoogt het risico op het krijgen van trichomoniasis.

Allergieën of irritatie

Gezwollen schaamlippen kunnen ook worden veroorzaakt door contact met een irriterend product of allergeen. Stoffen die zwelling kunnen veroorzaken zijn:

• chemicaliën in stoffen
• bepaalde stoffen in wasmiddelen en zeep
• latex in condooms
• zaaddodende middelen

Bartholin-cyste

De klieren van Bartholin bevinden zich aan weerszijden van de vaginale opening. Deze klieren kunnen verstopt raken, waardoor er een zwelling ontstaat rond de vagina-opening. Ongeveer 2 procent van de vrouwen zal op enig moment in haar leven een Bartholin-cyste krijgen. Deze cysten komen meestal voor bij jongere vrouwen en het risico neemt af met de leeftijd.

Geslachtsgemeenschap

Geslachtsgemeenschap terwijl de vagina droog is, kan wrijving veroorzaken. Deze wrijving kan het vaginale gebied en de schaamlippen irriteren en beschadigen, wat leidt tot zwelling en ongemak.

Wanneer arts inschakelen?

Vrouwen met gezwollen schaamlippen doen er verstandig aan hun huisarts te raadplegen als de zwelling na verloop van tijd verergert of gepaard gaat met een van de volgende symptomen:

• een knobbel of bult op de schaamlippen
• jeuk
• pijn die aanhoudt of ernstig is
• een sterke geur uit de vagina
• ongewone vaginale afscheiding

Onderzoek en diagnose

De oorzaak van gezwollen schaamlippen kan op verschillende manieren door een arts worden gediagnosticeerd. Een of meer van de volgende tetst kunnen worden gebruikt om de oorzaak van gezwollen schaamlippen te diagnosticeren:

• vraaggesprek met de arts over je klachten: welke klachten, sinds wanneer, in welke mate, etc.
• het in ogenschouw nemen van je medische en seksuele voorgeschiedenis
• lichamelijk onderzoek
• het nemen van een uitstrijkje en dit onder de microscoop onderzoeken
• weefselmonster
• urineonderzoek

Er zijn ook andere onderzoeken mogelijk.

Behandeling van gezwollen schaamlippen

De behandeling van gezwollen schaamlippen hangt af van de onderliggende oorzaak. Behandelingsmogelijkheden zijn onder meer:

• Topische steroïde kunnen helpen bij vrouw wier zwelling wordt veroorzaakt door allergieën of geslachtsgemeenschap.
• Vrouwen met een schimmelinfectie kunnen antischimmelmiddelen nemen, die plaatselijk of oraal kunnen worden toegediend.
• Gezwollen schaamlippen veroorzaakt door bacteriële infecties zoals bacteriële vaginose of trichomoniasis kunnen worden behandeld met antibiotica.
• Een cyste van Bartholin hoeft niet altijd te worden behandeld. Soms is echter antibiotica, abcesdrainage of zelfs chirurgische verwijdering vereist.

Zelfzorg bij zwelling van schaamlippen

De volgende zelfzorgmaatregelen kunnen helpen in geval van zwelling in de schaamlippen:

• Breng een koud kompres aan op het gezwollen gebied.
• Als een cyste zwelling en pijn veroorzaakt, probeer dan verschillende warme (niet hete) (zit)baden per dag en neem pijnstillers.
• Niet vaginaal douchen. Het kan de normale balans van 'goede' en 'slechte' bacteriën in de vagina verstoren.
• Draag geen strakke kleding, inclusief strak ondergoed of panty's. Strakke kleding genereert warmte en beperkt de luchtstroom, waardoor bacteriën en schimmels kunnen groeien.
• Vermijd geparfumeerde detergentia, zepen en vrouwelijke producten, als je daar gevoelig voor bent.
• Als je allergisch bent voor latex (condooms) of een zaaddodend middel, overleg dan met je arts over andere anticonceptiemethoden.
• Je onthouden van seks zolang het pijnlijk is en als het langer duurt, is het verstandig je huisarts te raadplegen.
• Gebruik een glijmiddel om wrijving tijdens seksuele gemeenschap te verminderen.
• Voeg yoghurt (met levende actieve culturen) en probiotica toe aan je dieet.

Tea tree olie, biologische kokosolie en olie van oregano kunnen een therapeutisch werking hebben, hoewel dit niet is bewezen.

Prognose en vooruitzichten

De meeste gevallen van gezwollen schaamlippen zijn niet ernstig. Als de zwelling chronisch of pijnlijk is of gepaard gaat met andere symptomen is, zoals een vieze vaginale geur, een knobbeltje of abnormale afscheiding, laat het dan door je huisarts checken. Zwelling van de schaamlippen is geen zeldzame klacht en vaak is een effectieve behandeling beschikbaar. De meeste vrouwen zullen herstellen zonder blijvende gevolgen, hoewel in sommige gevallen de zwelling kan terugkeren.

Preventie van zwelling en jeuk

Er zijn verschillende maatregelen die je kunt nemen om gezwollen schaamlippen te voorkomen, waaronder:

• goede hygiëne in acht nemen
• gebruik maandverband in plaats van tampons
• niet vaginaal douchen
• losse kleding dragen van natuurlijke materialen (katoen of linnen)
• draag katoenen ondergoed
• veeg je billen van voren naar achteren na het poepen
• vermijd geparfumeerde producten
• gebruik alleen antibiotica wanneer het echt nodig is
• probiotica nemen en prebiotica nemen
• gebruik eventueel glijmiddel bij het vrijen

Lees verder

• Jeuk aan de schaamlippen: symptomen, oorzaak en behandeling
• Schaamlipkanker: symptomen, oorzaak en behandeling
• Vaginale jeuk of jeukende vagina: oorzaken en symptomen
• Pijn in de vagina: een stekende of branderige vaginale pijn
• Vulva aandoeningen: pijn en jeuk schaamlippen en clitoris