Laryngospasme: Plotse kramp aan spieren van strottenhoofd

Laryngospasme (strottenhoofdkramp) is een zeldzame aandoening waarbij plotseling en oncontroleerbaar de spieren van het strottenhoofd samentrekken. Dit blokkeert de luchtstroom naar de longen, waardoor de patiënt moeite heeft met ademhalen en spreken. Vaak is de oorzaak onbekend, maar gastro-oesofageale reflux en angst spelen een belangrijke rol. De behandeling richt zich op de onderliggende oorzaak met medicatie, leefstijladviezen en soms chirurgie. Complicaties zijn zeldzaam bij deze meestal onschuldige aandoening.

• Synoniemen
• Epidemologie van strottenhoofdkramp
• Oorzaken van laryngospasme
• Risicofactoren van laryngospasmen
• Aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Symptomen
• Kramp van strottenhoofdspieren
• Gastro-oesofageale reflux
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van plotse laryngospasmen
• Medicatie
• Chirurgie
• Therapieën bij kinderen
• Leefstijladviezen
• Prognose van krampen aan strottenhoofdspieren
• Complicaties bij spasmen aan strottenhoofdspieren

Synoniemen

Synoniemen voor laryngospasme zijn:

• laryngismus stridulus
• strotkramp

Epidemologie van strottenhoofdkramp

Strottenhoofdkramp is een zeldzame aandoening. Ongeveer 2 op de 100.000 mensen ervaren laryngospasmen.

Oorzaken van laryngospasme

In de meeste gevallen is de oorzaak van laryngospasme niet duidelijk. De spieren van het strottenhoofd raken plotseling verkrampt, waardoor de longen geen lucht meer krijgen.

Risicofactoren van laryngospasmen

Enkele aandoeningen en omgevingsfactoren kunnen laryngospasmen uitlokken:

Aandoeningen

Allergieën
Astma (chronische ontsteking van de luchtwegen in de longen)
Bijna-verdrinking
Operatie of behandeling aan neus, keel en/of oren
Recente of huidige infectie van de bovenste luchtwegen
Ruggenmerg- of hersenletsel
Epilepsie (zelden)
Gastro-oesofageale reflux (meestvoorkomende oorzaak)
Hypocalciëmie (te laag calciumgehalte in het bloed)
Stemstoornissen / stembanddisfunctie / verlamde stembanden
Strychninevergiftiging
Tetanus (bacteriële infectie met spiersamentrekkingen)
Zenuwschade aan de nek of wervelkolom
Gastro-oesofageale reflux is de meestvoorkomende oorzaak van laryngospasmen. Maagzuur of onverteerd voedsel komt terug in de slokdarm en irriteert bij contact met het strottenhoofd de stembanden, wat leidt tot spasmen. Reflux die het strottenhoofd bereikt, wordt 'laryngofaryngeale reflux' genoemd.

Omgevingsfactoren

Angst
Irriterende stoffen (rook, stof, dampen)
Lichaamsbeweging
Medicatie zoals anesthetica
Stress

Symptomen

Kramp van strottenhoofdspieren

Laryngospasme komt en gaat plotseling. Patiënten ervaren een gevoel van stikken, waardoor ze niet kunnen ademhalen of spreken. Dit angstaanjagende symptoom kan ook 's nachts optreden, waarbij patiënten wakker worden uit hun slaap en niet kunnen spreken of ademhalen. Dit staat bekend als 'slaapgerelateerd laryngospasme'. Naarmate de luchtwegen zich langzaam openen, maakt de patiënt bij het inademen een hoog piepend en gierend geluid (stridor). Hoesten en uitademen zijn meestal wel mogelijk, terwijl inademen vaak moeilijker is. Beklemming op de keel en bewustzijnsverlies komen ook voor. De episode duurt meestal slechts een à twee minuten, waar na de ademhaling weer normaaliseert.

Gastro-oesofageale reflux

Vaak gaat gastro-oesofageale reflux gepaard met kramp van de spieren rond het strottenhoofd. Dit uit zich in de volgende symptomen:

Brandend maagzuur
Heesheid
Hoesten
Keelpijn
Misselijkheid
Pijn op de borst
Slikproblemen

Diagnose en onderzoeken

Als de diagnose onduidelijk is, wordt de patiënt doorverwezen naar een KNO-arts. Deze voert een laryngoscopie uit, waarbij de keel, het strottenhoofd en de stembanden worden bekeken om andere afwijkingen uit te sluiten. De arts kan ook andere onderzoeken uitvoeren om de onderliggende oorzaak te achterhalen.

Behandeling van plotse laryngospasmen

Medicatie

Wanneer gastro-oesofageale reflux de oorzaak is van de laryngospasmen, richt de behandeling zich op het bestrijden van het brandend maagzuur. Protonpompremmers (medicijnen die de maagzuurproductie verminderen) en antacida neutraliseren maagzuren, waardoor terugvloeiende vloeistoffen uit de maag minder irriterend zijn voor de slokdarm. In sommige gevallen kan de arts prokinetische middelen voorschrijven. Deze medicijnen bevorderen de beweging in het spijsverteringskanaal, waardoor de hoeveelheid zuur die beschikbaar is, vermindert.

Chirurgie

Wanneer medicatie onvoldoende helpt, kan een operatie nodig zijn. Deze chirurgische ingreep wordt in medische termen een 'fundoplicatie' genoemd. De arts wikkelt het bovenste deel van de maag (fundus) rond de slokdarm om te voorkomen dat maagzuur terugstroomt. Een andere chirurgische optie is het plaatsen van een ring van titanium kralen rond de buitenkant van de onderkant van de slokdarm. Dit verstevigt de klep tussen de slokdarm en de maag, terwijl voedsel en vloeistoffen er nog steeds doorheen kunnen stromen.

Therapieën bij kinderen

Bij sommige kinderen treden laryngospasmen op als complicatie van anesthesie tijdens een operatie. De arts zal dan het hoofd en de nek bewegen om de luchtwegen te openen. Gebruik van een CPAP-apparaat (continue positieve luchtwegdruk) is ook mogelijk, waarbij lucht direct in de luchtwegen wordt gebracht. In zeldzame gevallen moet de arts een buis in de keel plaatsen om het kind te laten beademen.

Leefstijladviezen

Het is belangrijk om uitlokkende factoren van brandend maagzuur (gastro-oesofageale reflux) te vermijden, zoals het eten van fruit en vruchtensappen, cafeïne, vet voedsel en pepermunt. Patiënten eten best kleinere maaltijden en vermijden voedsel 3 uur voor het slapengaan. Stoppen met roken en alcoholconsumptie beperken zijn andere adviezen. Het hoofdeinde van het bed kan ook enkele centimeters hoger worden geplaatst, bijvoorbeeld door houten blokken onder de bedpoot te plaatsen. Indien patiënten allergisch zijn voor bepaalde triggers, is het van belang om deze te vermijden. Ademhalingstechnieken zoals langzaam en diep ademhalen en kalm blijven, kunnen voor sommige patiënten nuttig zijn. Een logopedist kan deze ontspannings- en ademhalingstechnieken aanleren om de ernst en frequentie van laryngospasmen te verminderen.

Prognose van krampen aan strottenhoofdspieren

Bij de meeste patiënten verdwijnt laryngospasme plotseling binnen een paar minuten. Wanneer de krampen optreden als gevolg van anesthesie, kunnen de symptomen langer aanhouden. Herhaling van laryngospasmen is zeldzaam. Laryngospasmen zijn meestal geen ernstige aandoening en veroorzaken geen blijvende schade. Laryngospasmen kunnen de kwaliteit van leven wel aantasten door angst en slaapstoornissen te veroorzaken.

Complicaties bij spasmen aan strottenhoofdspieren

Kinderen met gastro-oesofageale reflux die laryngospasmen ervaren, lopen een verhoogd risico op overlijden door wiegedood.

Lees verder

• Laryngoscopie: Onderzoek keel, strottenhoofd en stembanden