Gemengde urine-incontinentie: Stress- en urge-incontinentie

Gemengde incontinentie is een vaak voorkomend type urine-incontinentie bij ouderen, vooral bij vrouwen. Dit is een combinatie van symptomen van de twee andere soorten incontinentie: stressincontinentie en aandrangsincontinentie (urge-incontinentie). De patiënt heeft bijgevolg lekkende urine door onder andere het hoesten of niezen, in combinatie met een sterke plasaandrang. Gemengde incontinentie deelt bovendien de oorzaken van beide vormen van ongewild en ongecontroleerd urineverlies. Voor de plasproblemen bestaan er diverse medische behandelingen en leefstijlaanpassingen. Meestal is een combinatie van therapieën nodig om de symptomen van gemengde urine-incontinentie te verlichten.

• Epidemiologie van gemengde urine-incontinentie
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie van gemengde urine-incontinentie

Gemengde incontinentie komt vaak voor bij oudere volwassenen, met een verhoogde frequentie bij vrouwen. Dit type incontinentie wordt vaker gezien bij mensen die reeds last hebben van stressincontinentie of aandrangsincontinentie. De prevalentie stijgt met de leeftijd en is vaak gerelateerd aan andere gezondheidsproblemen zoals diabetes en neurologische aandoeningen.

Oorzaken

De oorzaken van gemengde incontinentie zijn een combinatie van oorzaken voor aandrangsincontinentie en stressincontinentie.

Stressincontinentie

Stressincontinentie is vaak het gevolg van de bevalling, een zwangerschap, niezen, hoesten, lachen, een zwaar voorwerp optillen of andere omgevingsfactoren of aandoeningen die de sterkte van de blaasspieren aantasten.

Aandrangsincontinentie

Aandrangsincontinentie (urge-incontinentie) resulteert uit de onwillekeurige acties van de blaasspieren door schade aan de blaas, de zenuwen of de spieren. Urge-incontinentie is bovendien vaak geassocieerd met andere aandoeningen, zoals:

• de ziekte van Parkinson (neurologische aandoening met bevingen)
• diabetes mellitus (suikerziekte)
• een beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met lichamelijke en mentale symptomen)
• een trauma (verwonding aan de blaas)
• multiple sclerose (chronische auto-immuunaandoening)

Diuretica (plaspillen), schildklierproblemen en ongecontroleerde diabetes mellitus verergeren bovendien de symptomen van gemengde urine-incontinentie.

Risicofactoren

De risicofactoren voor gemengde incontinentie omvatten:

• leeftijd (ouderdom verhoogt de kans op incontinentie)
• vrouwelijk geslacht (vrouwen hebben door anatomische en hormonale factoren een hogere prevalentie)
• obesitas (overgewicht kan extra druk uitoefenen op de blaas)
• bevallingen (meerdere bevallingen kunnen de bekkenbodem verzwakken)
• hormonale veranderingen (bijvoorbeeld na de menopauze)
• neurologische aandoeningen (zoals Parkinson en multiple sclerose)

Symptomen

De symptomen van gemengde incontinentie bestaan uit de tekenen van zowel aandrangsincontinentie als stressincontinentie. Meestal ervaart de patiënt meer verschijnselen van één type incontinentie. De patiënt ervaart urineverlies bij het hoesten, niezen, lachen of bij andere bewegingen die druk uitoefenen op de blaas (stressincontinentie). Ook verliest hij urine na een plotselinge drang om te plassen, tijdens de slaap, na het drinken van zelfs maar een kleine hoeveelheid water (urge-incontinentie), of na het horen of aanraken van water.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen die op een ernstigere aandoening kunnen wijzen, zijn onder andere:

• onverklaarbare pijn in de onderbuik
• bloed in de urine
• frequente en pijnlijke urinelozingen
• gewrichtspijn of spierpijn in combinatie met urine-incontinentie
• plotselinge en ernstige verergering van symptomen

Diagnose en onderzoeken

De arts beoordeelt de symptomen en voert een lichamelijk onderzoek uit om eventuele zenuwbeschadiging op te sporen. Voor het opsporen van de onderliggende oorzaak van gemengde incontinentie zet de arts meerdere onderzoeken in zoals:

• een blaasstresstest (patiënt moet hoesten; bij een vrijgave van urine is mogelijk sprake van stressincontinentie)
• een katheterisatie: Nadat de blaas is geledigd, plaatst de arts een katheter. Komt er dan nog meer urine naar buiten, dan is de patiënt niet in staat om de blaas volledig te ledigen (urineretentie).
• een cystoscopie (inwendig kijkonderzoek van de blaas)
• een echografie
• een urinecytologie
• een urinemeting na het urineren
• een urineonderzoek
• een urodynamisch onderzoek

Behandeling

De arts wil het onderliggende probleem van de gemengde urine-incontinentie aanpakken. Afhankelijk van de oorzaak zijn (een combinatie van) diverse behandelingen mogelijk.

Bekkenbodemoefeningen

Bekkenbodemoefeningen zijn een essentieel onderdeel van het verbeteren van incontinentie. Daarnaast is het met deze trainingen mogelijk om een verergering van de klachten te voorkomen. Hiermee is het bovendien mogelijk om de aandrang om te plassen te onderdrukken. De oefeningen versterken de spieren die de bekkenorganen ondersteunen. Deze spieren trekken samen en ontspannen om de blaas te kunnen openen en sluiten. De patiënt moet regelmatig oefenen, de oefeningen volhouden en bovendien de correcte technieken gebruiken.

Biofeedback

Via biofeedback krijgt de patiënt de controle terug over de spieren die samentrekken wanneer hij plast. Hij is zich dankzij deze behandeling ook beter bewust van de werking van het lichaam.

Blaastraining

De patiënt volgt blaastraining in combinatie met bekkenbodemoefeningen, waarbij hij aanleert om op geplande tijdstippen te plassen zodat de blaas hieraan went en dit schema ook opvolgt.

Botox blaasinjecties

Botulinumtoxine A (botox) is inzetbaar voor urge-incontinentie die niet verbetert met medicijnen of andere conservatieve therapieën. Door de injecties verminderen ongewenste blaascontracties. Gewoonlijk behaalt de patiënt een maximale verlichting na zeven dagen nadat de injectie gegeven is. Dit effect houdt zes tot twaalf maanden aan. Herhalingsinjecties zijn vaak nodig.

Chirurgie

Chirurgie is enkel inzetbaar bij patiënten met ernstige klachten van aandrangsincontinentie.

Compressieringen en klemmen

Mannen dragen deze hulpmiddelen over de penis om de urethra af te sluiten. Dit moet de patiënt dan wel verwijderen als hij naar het toilet gaat.

Medicatie

Patiënten met urge-incontinentie zijn mogelijk gebaat met anticholinergica die de blaasspieren helpen ontspannen om spasmen te voorkomen. Ook herbekijkt de arts het huidig medicatiegebruik, want medicatie voor de behandeling van een hoge bloeddruk (hypertensie) draagt bijvoorbeeld bij aan incontinentie omdat deze de urineproductie verhogen.

Neuromodulatie

Urge-incontinentie waarbij gedragsveranderingen of medicatie niet effectief zijn, is te behandelen via neuromodulatie. Hierbij wordt een apparaatje geïmplanteerd dat de zenuwen stimuleert, wat de blaasspieren kan helpen reguleren.

Opleiding en gedragsveranderingen

Gedragsveranderingen omvatten een gezonde voeding, voldoende lichaamsbeweging, en het vermijden van irriterende stoffen zoals cafeïne en alcohol die de symptomen kunnen verergeren. Het leren herkennen en beheersen van de symptomen kan ook helpen om de frequentie en ernst van de incontinentie te verminderen.

Prognose

De prognose van gemengde incontinentie hangt af van de ernst van de symptomen en de effectiviteit van de gekozen behandelingen. Vaak kan de aandoening met een combinatie van therapieën aanzienlijk worden verbeterd. Regelmatige follow-up en aanpassing van behandelingen kunnen nodig zijn om de symptomen onder controle te houden.

Complicaties

Mogelijke complicaties van gemengde incontinentie zijn onder andere:

• pijn bij urineren
• urineweginfecties
• verminderde kwaliteit van leven door sociale isolatie en ongemak
• psychologische gevolgen zoals angst en depressie
• verhoogd risico op huidproblemen door constante blootstelling aan urine

Preventie

Preventieve maatregelen kunnen de kans op het ontwikkelen van gemengde incontinentie verminderen. Dit omvat:

• het handhaven van een gezond gewicht
• regelmatige bekkenbodemoefeningen
• het vermijden van irriterende stoffen zoals cafeïne en alcohol
• het opvolgen van medische adviezen en het regelmatig bezoeken van een arts voor controles

Het is belangrijk om tijdig medische hulp te zoeken bij symptomen van gemengde incontinentie om de aandoening effectief te kunnen behandelen en complicaties te voorkomen.

Lees verder

• Stressincontinentie: Lekkage van urine door beweging
• Blaastraining: Betere blaascontrole bij urine-incontinentie
• Urine-incontinentie (ongewild urineverlies) bij mannen
• Urine-incontinentie: Oorzaken en soorten van verlies urine
• Urinaire urgentie: Dringende, oncontroleerbare plasdrang