EHBO bij elektrische schok (elektrocutie)

Een elektrische schok (elektrocutie) treedt op wanneer een patiënt in contact komt met een elektrische stroom die door het lichaam gaat. Dit veroorzaakt vaak aanzienlijke letsels zoals brandwonden en hartritmestoornissen, en leidt af en toe zelfs tot de dood. Het is belangrijk om meteen de stroomvoorziening uit te zetten of om anders de bron weg te halen van de patiënt met een stuk isolerend materiaal, zoals een stuk hout. De hulpverlener dient vervolgens de eerste zorg toe, mogelijk via reanimatie als het hart van de patiënt gestopt is. Een medisch interventieteam is nodig in deze gevallen. In het ziekenhuis krijgt de patiënt een gespecialiseerde, individuele behandeling. De vooruitzichten voor patiënten die geëlektrocuteerd zijn, zijn erg variabel. De prognose is doorgaans beter wanneer de patiënt maar een milde elektrische schok gekregen heeft.

• Oorzaken van elektrocutie
• Symptomen
• Brandwonden
• Hart
• Ademhaling
• Spieren
• Hersenen
• Blikseminslag
• Eerste hulp (EHBO)
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling in het ziekenhuis
• Prognose
• Preventie van elektrische schok

Oorzaken van elektrocutie

Een elektrische schok treedt mogelijk op door contact met een elektrische energiebron zoals:
de bliksem (natuurlijke vorm van een elektrische schok)

• elektrische apparaten
• elektrische bogen van alle hoogspanningslijnen
• elektrische circuits
• elektrische draden

Elektrocutie treedt op wanneer een lichaamsdeel in contact komt met een elektrische geleider. Natte handen verhogen het risico op een elektrocutie, want water is een goede geleider.

Symptomen

Sommige patiënten hebben geen of minimale symptomen door een elektrische schok terwijl anderen hieraan komen te overlijden. Veel variabelen bepalen wat mogelijk letsel veroorzaakt, zoals:

• de algehele gezondheid van de patiënt
• de duur van het contact met de elektriciteit
• de hoeveelheid stroom (bepaald door de spanning van de bron en de weerstand van de betrokken weefsels)
• het pad dat de elektriciteit door het lichaam volgt
• het type stroom (wisselstroom of gelijkstroom)

Brandwonden

In de meeste gevallen lijkt een uitwendige wonde klein, maar is de interne verwonding ernstig. Elektrische stroom veroorzaakt een brandwonde op de plaats waar de energie in het lichaam komt en waar de stroom vervolgens in de grond gaat. Hierdoor verschijnen op twee plaatsen brandwonden. Dit veroorzaakt vaak (ernstige) inwendige schade door verbranding. Chemische veranderingen vinden plaats in de zenuwbanen.

Hart

Het hart wordt elektrisch aangestuurd en door de stroom treedt schade op aan deze aansturing. Dit veroorzaakt bijgevolg mogelijk hartritmestoornissen of een hartstilstand (plotseling stoppen van de hartfunctie).

Ademhaling

Een elektrocutie veroorzaakt een gezwollen tong en een zwelling van de luchtwegen, wat resulteert in ademhalingsproblemen en soms een gestopte ademhaling.

Spieren

Ook spierproblemen treden op door de inwerkende stroom. Deze gaan namelijk hevig samentrekken (contracteren) waardoor spierpijn met of zonder spiertrekkingen tot stand komen, soms zelfs met breuken of dislocaties (ontwrichtingen) als gevolg. Ook krijgt een patiënt mogelijk te maken met een dwarslaesie (schade aan het ruggenmerg).

Hersenen

Voorts heeft de patiënt een verhoogde bloeddruk of anders juist een lage bloeddruk met tekens van een shock. Rusteloosheid of geïrriteerdheid bij een bewuste patiënt of bewustzijnsverlies zijn andere kenmerken. Epileptische aanvallen behoren eveneens tot de mogelijkheden. In ernstige gevallen verschijnt tot slot een beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen). Andere patiënten kampen met problemen met het gezichtsvermogen.

Blikseminslag

Slachtoffers van een blikseminslag kampen met typische brandwonden die doen denken aan het uiterlijk van een varenblad. Meestal zijn deze patiënten kortstondig bewusteloos geweest. Tijdelijke spreekproblemen komen voor bij patiënten die geëlektrocuteerd zijn door een blikseminslag. Deze patiënten ervaren bovendien hartritmestoornissen of een hartstilstand door de sterke stroom. Een bliksemslachtoffer mag een hulpverlener wel aanraken, de stroom is immers al lang verdwenen uit het lichaam.

Eerste hulp (EHBO)

Het is van vitaal belang om snel actie te ondernemen als een patiënt een elektrische schok gekregen heeft. De hulpverlener moet zorgen dat hij het elektrische contact verbreekt. Hiervoor gebruikt hij een voorwerp dat de elektrische stroom niet geleidt. Rubber, hout of karton zijn goede materialen om de patiënt weg te leiden van de elektrische bron. Indien mogelijk moet de hulpverlener de stroom uitschakelen door het apparaat los te koppelen of de stroomonderbreker te ontsteken. Als een patiënt in direct contact staat met een hoogspanningskabel, is het belangrijk om de patiënt zeker niet te verplaatsen. De patiënt ligt best in een liggende positie. De hulpverlener verplaatst de patiënt niet omdat hierdoor het risico op een nekblessure of ruggengraatletsel toeneemt. Enkel indien dit strikt noodzakelijk en erg dringend is, mag hij de patiënt verplaatsen. De hulpverlener controleert het reactievermogen van de patiënt. Hij spreekt tegen de patiënt of raakt hem zachtjes aan. Als de patiënt niet reageert, moet de hulpverlener de patiënt reanimeren. Wanneer de patiënt een bleek uiterlijk (pallor) heeft of flauwvalt, moet de patiënt gaan liggen met de benen een beetje verhoogd. De hulpverlener dekt de patiënt vervolgens af met een licht deken totdat het medische team arriveert.

De patiënt moet zo snel mogelijk naar het ziekenhuis want sommige complicaties treden pas later op. In het ziekenhuis is een professionele omkadering aanwezig om dergelijke problemen op te vangen. Hartproblemen zijn te verwachten.

Diagnose en onderzoeken

Op de spoedeisende hulp bepaalt de arts de omvang van de schade: letsels aan spieren, het hart, de hersenen of andere organen. De arts gebruikt hiervoor diverse onderzoeken, afhankelijk van de geschiedenis en het lichamelijk onderzoek:

• een elektrocardiografie (ECG: hartfilmpje)
• een volledig bloedonderzoek
• een urineonderzoek voor het opsporen van spierenzymen (toont een significant spierletsel)
• een röntgenfoto voor het opsporen van breuken of verplaatsingen
• een CT-scan

Behandeling in het ziekenhuis

De behandeling van een elektrische schok hangt af van de ernst van de brandwonden of de aard van andere aanwezige letsels. Kleine brandwonden behandelt de arts met lokale antibiotische zalven en verbanden. Meer ernstige brandwonden vereisen een operatie om de wonden te reinigen of zelfs huidtransplantaties. Bij ernstige brandwonden aan de armen, benen of handen is soms ook een operatie nodig om beschadigde spieren te verwijderen, en af en toe is zelfs een amputatie nodig. Bij oogletsels is een oogonderzoek en gepaste behandeling nodig door een oogarts. Patiënten met een breuk krijgen een spalken, gips of chirurgie om de botten te stabiliseren. Interne verwondingen vereisen tot slot observatie of chirurgie.

Prognose

Het herstel van een elektrische schok is afhankelijk van de aard en de ernst van de verwondingen. Het percentage van het verbrande lichaamsoppervlak is de belangrijkste prognostische factor. Elektrische schokken veroorzaken de dood bij drie tot vijftien procent van de aangetaste patiënten. Een infectie is de meest voorkomende doodsoorzaak. Elektrische schade aan de hersenen resulteert verder mogelijk in een permanente aanvalsstoornis, een depressie, angst of andere persoonlijkheidsveranderingen. Verwondingen door huishoudelijke apparaten en andere laagspanningsbronnen veroorzaken minder vaak extreme schade.

Preventie van elektrische schok

Volwassenen moeten op de hoogte zijn van mogelijke elektrische gevaren in huis. Beschadigde elektrische apparaten, bedrading, snoeren en stekkers vereisen onmiddellijk een reparatie of vervanging of gooien mensen weg. Verder mogen haardrogers, radio's en andere elektrische apparaten niet in de badkamer worden gebruikt want wanneer de patiënt natte handen heeft en dit toestel aanraakt, ontstaat een elektrische schok. Jonge kinderen mogen niet spelen met elektrische apparaten, snoeren of stopcontacten.