Chikungunya: Virale infectie met koorts en gewrichtspijn

Chikungunya is een virale infectieziekte die vooral in Azië en Afrika voorkomt, maar ook in andere continenten aanwezig is. De verspreiding van het Chikungunya-virus aan een mens gebeurt door de beet van een geïnfecteerde Aedes-mug, dezelfde mug die het Zika-virus en knokkelkoorts veroorzaakt. De meest voorkomende symptomen zijn onder meer koorts en ernstige pijn in de gewrichten. Voor de virale infectie bestaat geen medicijn of vaccin, maar de meeste patiënten herstellen spontaan binnen de week. Bij een aantal patiënten houdt de gewrichtspijn wel langer aan. De behandeling van Chikungunya is bijgevolg gericht op het verlichten van de symptomen. De naam chikungunya verwijst naar een Afrikaans woord dat staat voor "voorovergebogen zitten van de pijn" of “gebogen man” omdat de patiënt door de ernstige pijn in de gewrichten die voorkomt bij deze ziekte, deze houding aanneemt.

• Epidemiologie Chikungunya
• Oorzaken: Virus door beet van besmette mug
• Risicofactoren aandoening
• Symptomen: Koorts en gewrichtspijn
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling virale ziekte
• Prognose infectieziekte
• Complicaties virale infectie
• Preventie ziekte: Beten door muggen voorkomen

Epidemiologie Chikungunya

Het virus bevindt zich anno oktober 2020 in meer dan zestig landen in Azië, Afrika, Europa en Amerika (sinds 2014).

Oorzaken: Virus door beet van besmette mug

Chikungunya is een arbovirusinfectie (virale infectie die is overgedragen door een arbovirus, verspreid door geleedpotigen). Aedes-muggen verspreiden het virus van persoon tot persoon via een muggenbeet. Muggen pikken het virus op wanneer ze zich voeden bij besmette mensen. Ze verspreiden het virus als ze andere mensen bijten. De verspreiding van de ziekte verloopt heel snel. Tijdens de eerste week van de infectie is het Chikungunya-virus namelijk nog aanwezig in het bloed. De muggen die Chikungunya verspreiden, zijn dezelfde soort als de muggen die dengue (knokkelkoorts: virale infectie met koorts en huiduitslag) en het Zika-virus (milde virale infectie met koorts en andere milde klachten) verspreiden. De symptomen van deze infectieziekten zijn dan ook vergelijkbaar. De muggen voeden zich meestal gedurende de dag. Zodra een patiënt geïnfecteerd is, is hij tot slot beschermd tegen toekomstige infecties.

Risicofactoren aandoening

Sommige patiënten lopen een hoger risico op het krijgen van een meer ernstige ziekte waaronder pasgeborenen die besmet zijn rond de geboorte, ouderen (≥65 jaar) en patiënten met medische aandoeningen zoals een hoge bloeddruk (hypertensie), suikerziekte (diabetes mellitus) of hart- en vaatziekten.

Symptomen: Koorts en gewrichtspijn

De symptomen ontwikkelen zich binnen vier tot acht dagen nadat de patiënt gebeten is door een besmette mug. De incubatietijd heeft echter een bereik van twee tot twaalf dagen. De meeste mensen die besmet raken, vertonen geen symptomen. De meest voorkomende symptomen zijn een plots begin van (hoge) koorts wat vaak gepaard gaat met ernstige gewrichtspijn (artralgie) waardoor patiënten voorovergebogen lopen. De gewrichtspijn is vaak slopend en houdt meestal enkele dagen tot weken aan. Andere symptomen zijn onder meer een maculopapulaire uitslag (huiduitslag met vlekken en bultjes), hoofdpijn, vermoeidheid, misselijkheid, spierpijn en zwelling van de gewrichten. Af en toe komen neusbloedingen en tandvleesbloedingen voor.

Diagnose en onderzoeken

De symptomen van chikungunya zijn vergelijkbaar met deze van dengue en het Zika-virus, ziekten die via dezelfde muggen zijn overgebracht als chikungunya. De arts bevraagt de patiënt over de reizen die de patiënt gemaakt heeft. Een bloedonderzoek onthult de aanwezigheid van het virus in het bloed.

Behandeling virale ziekte

Voor chikungunya is geen behandeling nodig, omdat de patiënt net zoals bij het griepvirus, moet uitzieken. Wel is het nodig om voldoende te rust te nemen alsook om voldoende vocht in te nemen om uitdroging (dehydratie) te voorkomen. Eventueel zijn pijnstillers zoals ibuprofen (Motrin, Advil), naproxen (Aleve, Naprosyn) of paracetamol (Tylenol) nuttig om de pijn en koorts te verlichten.

Prognose infectieziekte

De symptomen zijn vergelijkbaar met de griep en zijn mogelijk ernstig, maar meestal niet dodelijk. De meeste patiënten herstellen volledig binnen de week nadat de symptomen verschenen zijn. Sommige patiënten ervaren wel pijn in de gewrichten die maanden of nog langer aanhoudt. De ziekte leidt soms tot de dood bij kwetsbare ouderen.

Complicaties virale infectie

Af en toe treden complicaties aan de ogen, het centrale zenuwstelsel en het hart op, evenals problemen met het maag-darmkanaal. Ernstige complicaties komen niet vaak voor, maar bij ouderen dragen de complicaties wel bij aan de doodsoorzaak.

Preventie ziekte: Beten door muggen voorkomen

Voor chikungunya is geen vaccin voorhanden. De beste manier om de infectieziekte te voorkomen, is door het vermijden van de muggen die het virus verspreiden. Daarom zijn volgende stappen nodig in gebieden waar de muggen aanwezig zijn:

• In een kamer met airconditioning of met ramen met schermen (zonder grote gaten!) slapen.
• insecten werende middelen met DEET, picaridin, IR353, olie van citroen eucalyptus, of para-menthaan-diol gebruiken. Bij het gebruik van zonnebrandcrème is insectenspray nodig na het aanbrengen van de zonnebrandcrème.
• Kledij met lange mouwen, een lange broek, sokken, en een hoed dragen (indien het niet te warm is).
• Kleding bedekt met permethrine dragen.
• Onder een klamboe slapen wanneer buitenslapen nodig is.
• Stilstaand water van buiten zoals water in emmers, bloempotten, en vogelbadjes verwijderen.

Lees verder

• Door muggen overgedragen ziekten: Infectie door muggenbeet