Synovitis: Ontsteking slijmvlies van gewrichten

Synovitis is een vorm van artritis (gewrichtsontsteking) waarbij de patiënt pijn heeft aan de heup en/of knie of andere gewrichten. Deze ziekte presenteert zich vooral bij kinderen vóór de puberteit. Vaak gaat een virale infectie vooraf aan de gewrichtsontsteking. Rust, warmtetherapie en medicijnen verlichten de pijn en het ongemak. De prognose voor de meeste patiënten met deze aandoening is uitstekend, aangezien de symptomen binnen tien dagen verdwijnen.

• Synoniemen synovitis
• Epidemiologie: Vooral bij kinderen
• Oorzaken: Vaak na virale infectie
• Symptomen: Gewrichtspijn, vooral aan de heup en knie
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Rust, warmtetherapie en medicijnen
• Prognose: Uitstekend herstel
• Complicaties en preventie

Synoniemen synovitis

Synovitis is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• giftige synovitis
• toxische synovitis
• transiënte synovitis
• voorbijgaande synovitis

Epidemiologie: Vooral bij kinderen

Voorbijgaande synovitis is de meest voorkomende oorzaak van acute heup- en kniepijn bij kinderen tussen drie en tien jaar. De leeftijd van de diagnose varieert in zeldzame gevallen tussen drie maanden en een volwassen leeftijd. In Nederland bedraagt de jaarlijkse incidentie 76,2 per 100.000 personen. Dubbel zoveel jongens als meisjes zijn getroffen door synovitis.

Oorzaken: Vaak na virale infectie

Synovitis is het gevolg van een ontsteking van de slijmvliesbekleding van gewrichtsholten, peesscheden en bursae (zakvormige holten). De exacte oorzaak hiervan is onbekend. Veel kinderen ontwikkelen de ziekte echter na een virale infectie, zoals een verkoudheid (milde infectie met symptomen aan neus en keel) of diarree. Hierdoor vermoeden sommige artsen dat toxische synovitis het gevolg is van de werking van het immuunsysteem dat bepaalde stoffen produceert om de infectie te bestrijden.

Symptomen: Gewrichtspijn, vooral aan de heup en knie

Synovitis vindt meestal plaats aan de heup en knie, maar ook de enkel, voet, schouder, elleboog of hand kunnen soms getroffen zijn (slechts één gewricht tegelijkertijd). Het gewricht is hierbij rood, gezwollen en warm. Deze warmte wordt verklaard door de verhoogde bloedtoevoer die ontstaat bij de ontsteking. Het gewricht is pijnlijk (gewrichtspijn) en geïrriteerd. Ongeveer de helft van de patiënten met synovitis heeft een recente geschiedenis van een bovenste luchtweginfectie (zoals een verkoudheid), faryngitis (keelontsteking), bronchitis of otitis media (middenoorontsteking). Vooral de symptomen braken, diarree, een loopneus en een verkoudheid gaan vaak vooraf aan de gewrichtsontsteking zelf.

Pijn aan de heup en knie

Meestal zijn de heup en knie getroffen bij synovitis. De patiënt ervaart dan unilaterale heuppijn (slechts aan één zijde). Deze heuppijn is vooral merkbaar na een lange periode van rust, zoals zitten in een auto, achter een bureau of tv-kijken. Voorts heeft de patiënt mogelijk kniepijn en pijn aan de voorkant en het midden van de dij. Door deze symptomen moet het kind manken met de tenen naar buiten gedraaid, de knie gebogen of rechtgetrokken. Tevens loopt het kind op de tenen. Verder heeft de patiënt geen of anders een lichte koorts (minder dan 38,3 °C). Veelal lijkt de patiënt niet ziek. Zeer jonge kinderen kruipen abnormaal en huilen erg veel (vooral ’s nachts). Heel soms weigert een kind te lopen.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts bekijkt wanneer en bij welke beweging de patiënt pijn vertoont. Dit doet hij door het bewegen van de heup, knie en andere gewrichten van de patiënt. Hiermee bevestigt hij dat het manken het gevolg is van pijn in de gewrichten.

Diagnostisch onderzoek

De diagnose van synovitis wordt gesteld door het uitsluiten van andere aandoeningen, zoals een septische heup, epifysiolyse van de femurkop en de ziekte van Legg-Calve-Perthes (heupaandoening bij kinderen). De arts maakt hierbij gebruik van een echografie, een MRI-scan of een röntgenfoto van de heup, een volledig bloedonderzoek en in sommige gevallen een botscan en een aspiratie (opzuigen) van de vloeistof in het heupgewricht (analyse van de gewrichtsvloeistof).

Differentiële diagnose

Juveniele idiopathische artritis (pijn, zwelling en stijfheid van gewrichten), osteomyelitis (ontsteking van het beenmerg) en septische artritis (ontsteking van gewricht door infectie) vormen de differentiële diagnose voor synovitis, omdat deze aandoeningen een sterk gelijkend klinisch beeld hebben op de tijdelijke gewrichtsontsteking.

Behandeling: Rust, warmtetherapie en medicijnen

Een patiënt met heup- en kniepijn mag deelnemen aan gewone activiteiten, maar hij beperkt deze het best gedurende het herstelproces van zeven tot tien dagen. Op deze manier verlicht hij de pijn. Verder is warmtetherapie aanbevolen. Het is ook niet aangewezen om tijdens de herstelperiode gewichtdragende activiteiten uit te voeren. Niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s) zoals ibuprofen en naproxen verminderen bovendien de pijn.

Prognose: Uitstekend herstel

De heuppijn en andere symptomen van deze vorm van artritis (gewrichtsontsteking) verdwijnen over het algemeen binnen zeven tot tien dagen. In sommige gevallen duurt het herstel langer en is de patiënt pas klachtenvrij na vier tot vijf weken. Af en toe komt synovitis ook terug, vooral na een virale infectie.

Complicaties en preventie

Bij een kleine groep patiënten kunnen complicaties optreden, zoals terugkerende episodes van synovitis of de ontwikkeling van chronische gewrichtsproblemen. Het is belangrijk om bij de eerste tekenen van gewrichtspijn en ontsteking medische hulp in te roepen om verdere complicaties te voorkomen.

Preventie

Er is geen specifieke manier om synovitis te voorkomen, maar een goede algemene gezondheid en het vermijden van risicofactoren zoals virale infecties kunnen helpen. Regelmatige controles bij kinderen met een geschiedenis van synovitis zijn belangrijk om eventuele terugval tijdig op te sporen en te behandelen.