Bariumsliktest: Röntgenfoto van problemen maag en slokdarm

Een bariumsliktest is een onderzoek waarmee de arts de oorzaak van slikproblemen, bloedbraken en aanhoudend braken kan identificeren. Dankzij dit onderzoek is het mogelijk om tumoren, een maagbreuk of een ontsteking op te sporen. Bariumsulfaat is een metaalachtige verbinding die zichtbaar is op röntgenfoto's en daarom gebruikt wordt om afwijkingen in de keelholte, de slokdarm, de maag en de twaalfvingerige darm te visualiseren. De patiënt moet een preparaat met deze oplossing drinken. Vervolgens volgen de röntgenstralen de weg door het spijsverteringsstelsel en maakt de arts röntgenfoto's. Enkele voorbereidingen zijn nodig om deze medische test succesvol te laten verlopen. Dit onderzoek wordt als veilig beschouwd, maar zoals bij vrijwel elk onderzoek zijn er enkele bijwerkingen en risico’s verbonden aan een bariumsliktest.

• Doel van de test
• Indicatie van bariumsliktest
• Symptomen laten onderzoeken
• Diagnose stellen
• Tegenindicatie
• Voor het onderzoek
• Voorbereidingen voor de patiënt
• Tijdens de test: Barium drinken
• Na het radiografisch onderzoek
• Opvolging na het onderzoek
• Resultaten van röntgenfoto van maag en slokdarm
• Alarmsymptomen en problemen na test
• Risico’s en bijwerkingen
• Alternatieven en aanvullende tests

Doel van de test

De bariumsliktest wordt uitgevoerd om een breed scala aan aandoeningen in het bovenste deel van het spijsverteringskanaal op te sporen. Dit kan variëren van structurele afwijkingen zoals vernauwingen of gezwellen, tot functionele stoornissen zoals problemen met de motiliteit van de slokdarm. De test helpt niet alleen bij het stellen van een diagnose, maar kan ook gebruikt worden om de ernst van reeds bekende aandoeningen te evalueren.

Indicaties voor de test
De test wordt vaak ingezet bij patiënten met onverklaarde slikklachten, pijn achter het borstbeen, of herhaalde episodes van brandend maagzuur die niet reageren op behandeling. Ook bij vermoeden van zeldzamere aandoeningen, zoals een slokdarmdivertikel, kan een bariumsliktest cruciale informatie bieden.

Aanvullende diagnostische waarde
Naast het vaststellen van een diagnose biedt de bariumsliktest inzicht in de dynamiek van het slikproces. Dit maakt het mogelijk om functionele stoornissen zoals achalasie of een niet-coördinerende slikreflex in kaart te brengen, wat andere tests zoals endoscopie niet altijd even goed kunnen visualiseren.

Indicatie van bariumsliktest

Symptomen laten onderzoeken

Wanneer een of meer van de volgende symptomen aanwezig zijn, besluit de arts een bariumsliktest uit te voeren:

• aanhoudend braken
• bloedbraken
• drinkproblemen
• eetproblemen
• epigastrische pijn (pijn boven de maagstreek)
• frequent en pijnlijk zuurbranden
• keelkrampen
• onverklaarbaar gewichtsverlies
• slikpijn
• slokdarmkrampen

Diagnose stellen

De arts kan met de bariumsliktest (de oorzaak van) de volgende problemen opsporen:

• abnormaal vergrote aderen in de slokdarm (slokdarmvarices) die bloedingen veroorzaken
• een maagbreuk (een inwendig defect waardoor de maag gedeeltelijk in de borstholte glijdt)
• een ontsteking
• een versmalling of irritatie van de slokdarm, zoals bijvoorbeeld bij een Schatzki-ring (vernauwing van de slokdarm met slikproblemen)
• een verstopping
• fistels
• gastro-oesofageale reflux (symptomen van brandend maagzuur)
• poliepen (gezwellen die meestal goedaardig zijn, maar soms kunnen ontaarden in kanker)
• tumoren (zowel goedaardig als kwaadaardig)
• zweren

Tegenindicatie

Patiënten met de volgende aandoeningen of symptomen krijgen meestal een tegenadvies voor dit onderzoek, omdat complicaties dan vaker voorkomen:

• een darmobstructie (verstopping in de darmen)
• een darmperforatie
• een slokdarmperforatie
• ernstige constipatie
• slikproblemen

Voor het onderzoek

De arts moet op de hoogte zijn van alle medische aandoeningen en problemen, want bijvoorbeeld patiënten met diabetes mellitus (suikerziekte) krijgen ’s morgens een bariumsliktest en mogen pas daarna hun diabetesmedicijnen innemen. Soms mogen patiënten met diabetes de insulinedosis van de avond voor het onderzoek ook niet innemen. De arts bekijkt alle onderliggende problemen en stelt voor elke patiënt een individueel plan van aanpak op. Mogelijk moet de patiënt gedurende twee tot drie dagen vóór de bariumsliktest een vezelrijk dieet volgen. Verder mag de patiënt niet eten of drinken na middernacht op de dag van het onderzoek. Sommige ziekenhuizen raden aan om geen kauwgom te kauwen, pepermuntjes te eten of sigaretten te roken na middernacht de avond voor een bariumsliktest. In het ziekenhuis krijgt de patiënt een speciale jurk en moet hij alle sieraden, kunstgebitten, haarspeldjes of andere voorwerpen die zichtbaar kunnen zijn op een röntgenfoto, verwijderen.

Voorbereidingen voor de patiënt

Om de bariumsliktest goed te laten verlopen, zijn enkele voorbereidingen nodig:

• Informeer de arts over alle medische aandoeningen en problemen.
• Volg een vezelrijk dieet gedurende twee tot drie dagen vóór de bariumsliktest.
• Eet of drink niet na middernacht op de dag van het onderzoek.
• Vermijd kauwgom, pepermuntjes en sigaretten na middernacht de avond voor de bariumsliktest.
• Verwijder alle sieraden, kunstgebitten, haarspeldjes en andere voorwerpen die zichtbaar kunnen zijn op een röntgenfoto.

Tijdens de test: Barium drinken

De totale tijdsduur van het onderzoek bedraagt circa dertig tot zestig minuten. De patiënt moet op een kantelbare tafel gaan liggen en wordt stevig vastgebonden. Soms krijgt de patiënt vlak voor het onderzoek een injectie in de maag om de maag te doen ontspannen. Deze injectie mag niet worden gegeven aan patiënten met de oogziekte glaucoom (verhoogde oogdruk die leidt tot schade aan de oogzenuw) en hartproblemen. Vervolgens maakt de onderzoeker röntgenfoto's van het hart, de longen en de buik voordat de patiënt de bariumvloeistof drinkt. De patiënt moet ongeveer 1,5 kopje bariumbereiding drinken en doorslikken. Dit is een kalkachtige drank met de consistentie (maar niet de smaak) van een milkshake. Kinderen moeten minder drinken dan volwassenen. Barium is zichtbaar op een röntgenfoto terwijl het door het spijsverteringskanaal loopt. Vervolgens maakt de arts opnieuw röntgenfoto's terwijl het barium door het spijsverteringsstelsel beweegt. De patiënt moet meer slikken zodat de onderzoeker meer foto's kan maken. Terwijl het barium door het spijsverteringsstelsel beweegt, kantelt de tafel in verschillende hoeken zodat het barium zich goed kan verspreiden en diverse foto's kunnen worden gemaakt. Soms drukt de onderzoeker op de buik van de patiënt om het barium goed te kunnen verspreiden. Ten slotte plaatst de onderzoeker de patiënt in een horizontale positie en moet de patiënt weer een beetje barium drinken en doorslikken, waarna weer foto's worden gemaakt.

Na het radiografisch onderzoek

De patiënt mag na het onderzoek naar huis en meteen zijn activiteiten hervatten, tenzij de arts anders adviseert. Barium is wit van kleur en daarom is de ontlasting gedurende één tot drie dagen kalkachtig en lichtgekleurd. De patiënt moet veel vloeistof drinken om constipatie te verlichten of te voorkomen. Verder is een vezelrijke voeding met rauw fruit en rauwe groenten nodig.

Opvolging na het onderzoek

Na de bariumsliktest kan een controleafspraak worden gepland om de resultaten te bespreken. Afhankelijk van de bevindingen kan verdere diagnostiek of behandeling nodig zijn. Bij milde klachten wordt soms een aanpassing van het voedingspatroon of leefstijl geadviseerd om symptomen te verminderen.

Resultaten van röntgenfoto van maag en slokdarm

De resultaten van de bariumsliktest zijn meestal binnen twee weken beschikbaar. De röntgenfoto's laten de spijsverteringsgolf (peristaltiek) door de lengte van de slokdarm zien. Wanneer barium het einde van de slokdarm bereikt, komt het in de maag terecht. De bariumsliktest onthult problemen in de keelholte (de achterkant van de keel), de slokdarm of de maag. Vaak zijn vernauwingen, tumoren, poliepen, zweren (erosies) of stoornissen in de spijsvertering te zien. Verder kan de arts dankzij het radiografisch onderzoek met behulp van barium ook een maagbreuk, een divertikel (zakjes die langs de slokdarm opengaan) of slokdarmvarices (vergrote aderen in de slokdarm) identificeren. Als de bariumsliktest een probleemgebied aangeeft, kan de arts andere onderzoeken, procedures of behandelingen inzetten, of medicijnen voorschrijven. De behandeling van de geïdentificeerde problemen hangt af van de aandoening.

Alarmsymptomen en problemen na test

Wanneer de patiënt na het onderzoek te maken krijgt met braken, bloedingen, pijn of moeite met ademhalen, is advies van een arts nodig. Ook wanneer een patiënt na twee tot drie dagen na de test geen ontlasting produceert, raadpleegt hij het best een arts. Bij hevige pijn, ademhalingsproblemen, constant braken, pijn op de borst of andere ernstige symptomen is spoedeisende hulp nodig.

Risico’s en bijwerkingen

Een bariumsliktest is een vrij veilig onderzoek, maar bijwerkingen zijn altijd mogelijk, zoals:

• allergische reactie of een anafylactische shock door een allergische reactie op de bariumdrank
• barium in de luchtpijp (aspiratie)
• constipatie
• misselijkheid

Verder kan de injectie om de maag te doen ontspannen soms wazig gezichtsvermogen veroorzaken.

Alternatieven en aanvullende tests

Hoewel de bariumsliktest waardevolle informatie biedt, is het soms nodig om aanvullende onderzoeken te verrichten voor een completer beeld.

Endoscopie als alternatief
In sommige gevallen kan een endoscopie worden uitgevoerd om de binnenkant van de slokdarm, maag en twaalfvingerige darm direct te inspecteren. Deze methode biedt het voordeel van biopsiemogelijkheden, wat bij een bariumsliktest niet mogelijk is.

Manometrie en pH-meting
Voor het onderzoeken van functionele stoornissen kan slokdarmmanometrie een waardevolle aanvulling zijn. Dit onderzoek meet de druk in de slokdarmspieren. Een pH-meting kan worden ingezet om refluxziekte te bevestigen of uit te sluiten.