Tinea incognito: Schimmelinfectie huid door corticosteroïde

Tinea incognito (ook bekend als tinea incognita) is een schimmelinfectie van de huid waarbij de klinische presentatie verandert door het gebruik van topische steroïden (krachtige ontstekingsremmers die op de huid worden aangebracht). Deze medicijnen onderdrukken de lokale immuunrespons, wat de groei van de schimmel bevordert. Hierdoor kan de huiduitslag zich presenteren met roodheid en weinig schilfering, maar ook met knobbeltjes en pustels. De behandeling bestaat uit het stoppen van het gebruik van corticosteroïden en het starten van antischimmelmedicatie. Hoewel de vooruitzichten doorgaans goed zijn, kan het herstel vaak enkele weken tot maanden duren.

• Oorzaken: Het effect van topische steroïden op de huid
• Risicofactoren voor tinea incognito
• Symptomen: Rode huiduitslag en knobbeltjes
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling met antischimmelmedicijnen
• Prognose van huidinfectie
• Complicaties
• Preventie van tinea incognito

Oorzaken: Het effect van topische steroïden op de huid

Tinea incognito is een schimmelinfectie (mycosis) van de huid die vaak ontstaat door het gebruik van een corticosteroïde medicijn (crème) op de huid. Corticosteroïden zijn immunosuppressiva die ontstekingen onderdrukken. Artsen schrijven vaak een combinatie voor van een actuele steroïde en een antischimmelcrème voor de behandeling van een ringworminfectie zoals tinea corporis (lichaamsschimmel), veroorzaakt door Trichophyton rubrum. In open huidgebieden zijn deze combinaties acceptabel, maar in afgesloten huidzones (zoals de lies, bilplooien of oksel) kan de immunosuppressie door de plaatselijke steroïde tinea incognito veroorzaken.

Risicofactoren voor tinea incognito

Verschillende onderliggende aandoeningen kunnen de vatbaarheid voor infecties verhogen, zoals HIV-infectie en diabetes mellitus (suikerziekte). Daarnaast kunnen factoren zoals het gebruik van immunosuppressiva, zweten, wrijving en maceratie (de verweking en afbraak van de huid door langdurige blootstelling aan vocht) bijdragen aan de ontwikkeling van deze infectie.

Symptomen: Rode huiduitslag en knobbeltjes

Huiduitslag

De symptomen van tinea incognito verschijnen vaak op het gezicht, de enkels, de benen of de lies. Het klinische beeld kan variëren, maar meestal treedt roodheid op met minimale schilfering van de huid. Er kunnen ook enkele rode knobbeltjes of pustels aanwezig zijn. Kenmerkend is dat de huiduitslag tijdelijk kan verbeteren door de toepassing van topische corticosteroïden, maar vervolgens kan verergeren en zelfs uitbreiden nadat de patiënt enkele dagen is gestopt met het gebruik van deze medicijnen. Naarmate de steroïden meer worden gebruikt, kan de schimmelinfectie zich verder uitbreiden en minder herkenbaar worden (incognito).

Langdurig gebruik van corticosteroïden

Bij langdurig gebruik van corticosteroïdecrème kunnen secundaire huidveranderingen optreden, zoals atrofie (dunne huid), striae (striemen) in huidplooien, periorale dermatitis (huiduitslag rond de mond), folliculitis (ontsteking van haarzakjes met pijn en jeuk), purpura (blauwe plekken) en teleangiëctasieën (uitgebreide bloedvaten).

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek

De diagnose tinea incognito wordt vaak gesteld op basis van de medische geschiedenis, met name het gebruik van lokale steroïden of immunosuppressiva. De arts zal huidafkrabsels nemen voor microscopisch onderzoek en cultuur. Voor een juiste diagnose moet de patiënt enkele dagen vóór de afname van monsters gestopt zijn met het gebruik van alle crèmes. Een huidbiopsie kan ook helpen bij de bevestiging van de diagnose.

Differentiële diagnose

De arts moet tinea incognito onderscheiden van andere aandoeningen zoals:

• eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeukende huid),
• psoriasis vulgaris,
• systemische lupus erythematosus,
• gezichtsdermatitis.

Behandeling met antischimmelmedicijnen

De behandeling van tinea incognito omvat het stopzetten van alle lokale corticosteroïden. Voor de behandeling van een plaatselijke ringworm wordt een topische antischimmelcrème (zoals clotrimazol, miconazol, terbinafine of amorolfine) voorgeschreven, die driemaal per dag gedurende één tot twee weken moet worden aangebracht. Bij meer wijdverspreide infecties zoals tinea pedis (voetschimmel), tinea manuum (handschimmel) en tinea capitis (hoofdschimmel), is orale antischimmelmedicatie nodig. Tinea unguium van de teennagels is vaak resistent tegen behandeling. Verder kunnen zachte anti-jeuklotions de symptomen verlichten.

Prognose van huidinfectie

Afhankelijk van de ernst en locatie van de infectie kan het herstel van tinea incognito enkele weken tot maanden duren.

Complicaties

Secundaire bacteriële huidinfecties kunnen optreden, gekenmerkt door puisten en impetigo. Deze secundaire infecties dienen behandeld te worden met antibiotica.

Preventie van tinea incognito

Om tinea incognito te voorkomen, dient men het gebruik van lokale steroïden alleen toe te passen onder begeleiding van een arts en niet voor onbewezen huidaandoeningen. Artsen moeten altijd rekening houden met een mogelijke dermatofytinfectie bij het vaststellen van schilferige of pustuleuze huiduitslag met een prominente en onregelmatige grens.

Lees verder

• Schimmel huidinfecties: Huidinfectie door schimmels
• Tinea (ringworm): Huidinfecties door schimmels
• Corticosteroïden: Medicatie om ontsteking te verminderen