Livedo reticularis: Verkleurde vlekken in netvormig patroon
Livedo reticularis is een goedaardige huidaandoening gekenmerkt door paarse verkleurde vlekken met een netvormig patroon op de huid. Deze aandoening verergert vaak bij blootstelling aan koude. Patiënten met livedo reticularis ervaren meestal paarse of rode vlekken op de benen, hoewel ook andere lichaamsdelen getroffen kunnen worden. De precieze oorzaak van livedo reticularis is anno augustus 2024 nog niet volledig begrepen, maar er zijn verbanden met diverse auto-immuun- en vaatziekten. Er is geen standaardbehandeling voor de netvormige vlekken, maar artsen kunnen de eventuele onderliggende problemen behandelen.- Epidemiologie
- Mechanisme
- Oorzaken en risicofactoren
- Bijwerkingen van medicijnen
- Fibromyalgie
- Hormonale oorzaken
- Hughes-syndroom / Antifosfolipidensyndroom
- Lupus
- Polycytemie
- Pancreatitis
- Reumatoïde artritis
- Zwakke bloedsomloop
- Andere ziekten
- Risicofactoren
- Risicogroepen
- Symptomen: Verkleurde vlekken met netvormig patroon
- Alarmsymptomen
- Behandeling van livedo reticularis
- Zelfzorg
- Professionele medische behandeling
- Prognose
- Complicaties van livedo reticularis
- Preventie
- Praktische tips voor het omgaan met livedo reticularis
- Raadpleeg een arts voor de juiste diagnose
- Behandel de onderliggende oorzaak indien nodig
- Verbeter je bloedsomloop
- Draag losse en comfortabele kleding
- Houd je huid warm
- Volg je arts’ adviezen voor een langdurig beheer
- Misvattingen rond livedo reticularis
- Livedo reticularis is altijd een teken van een ernstige ziekte
- Livedo reticularis is hetzelfde als purpura
- Livedo reticularis is altijd het gevolg van slechte circulatie
- Livedo reticularis verschijnt alleen bij ouderen
- Livedo reticularis is pijnlijk
- Livedo reticularis kan niet behandeld worden
- Livedo reticularis is een permanent probleem
Epidemiologie
Prevalentie van Livedo reticularisLivedo reticularis is een aandoening die zich kenmerkt door een netachtige blauw-paarse verkleuring van de huid, vaak op de benen en armen. Het komt relatief vaak voor, maar de prevalentie varieert afhankelijk van de onderliggende oorzaken. Het is meer zichtbaar in koudere klimaten of bij blootstelling aan kou, en de prevalentie is verhoogd bij patiënten met bepaalde aandoeningen, zoals vasculaire of auto-immuunziekten.
Secundaire en primaire vormen
Er zijn twee vormen van livedo reticularis: primaire en secundaire. De primaire vorm is meestal goedaardig en wordt vaak gezien bij jonge, gezonde mensen. De secundaire vorm is vaak geassocieerd met onderliggende ziekten zoals systemische lupus erythematosus, vasculitis, of antiphosfolipidensyndroom, en komt vaker voor bij oudere patiënten.
Leeftijds- en geslachtsverschillen
Livedo reticularis komt vaker voor bij ouderen, hoewel het ook bij jongeren kan optreden, vooral in de context van onderliggende aandoeningen. Er is enig bewijs dat de aandoening vaker voorkomt bij vrouwen dan bij mannen, vooral in gevallen van auto-immuunziekten.
Mechanisme
Vasculaire veranderingenLivedo reticularis wordt veroorzaakt door een verstoring van de bloedcirculatie, vaak door een verminderde doorbloeding van de oppervlakkige huidvaten. Dit kan leiden tot een netvormige blauw-paarse verkleuring van de huid. Het mechanisme is meestal gerelateerd aan de vernauwing of afsluiting van kleine bloedvaten, wat de bloedstroom naar de huid vermindert.
Rol van de coagulatiewegen
In gevallen van secundaire livedo reticularis, zoals bij het antiphosfolipidensyndroom, kunnen bloedstolsels (trombose) de doorbloeding van de huid belemmeren, wat leidt tot de karakteristieke verkleuring. Dit kan een gevolg zijn van auto-immuunreacties die de bloedvaten beschadigen.
Verhoogde viscositeit van het bloed
Bepaalde aandoeningen, zoals het antiphosfolipidensyndroom, kunnen leiden tot verhoogde bloedviscositeit, wat de bloedcirculatie verstoort en livedo reticularis kan veroorzaken. Dit komt door de neiging van het bloed om te stollen of te verdikken, waardoor het moeilijker wordt voor het bloed om door kleine vaten te stromen.
Oorzaken en risicofactoren
Livedo reticularis ontstaat door een verstoring van de bloedtoevoer naar de huid, wat leidt tot een verminderde bloedstroom en zuurstoftoevoer naar de huid. De exacte oorzaak is anno augustus 2024 nog onbekend. De aandoening wordt echter in verband gebracht met verschillende vaatziekten en auto-immuunaandoeningen. Andere factoren kunnen ook bijdragen aan het ontstaan van livedo reticularis.
Medicatie kan livedo reticularis veroorzaken / Bron: Stevepb, PixabayBijwerkingen van medicijnen
Bepaalde medicijnen kunnen livedo reticularis veroorzaken als bijwerking. Voorbeelden zijn medicijnen die gebruikt worden voor de behandeling van multiple sclerose en de ziekte van Parkinson (neurologische aandoening gekenmerkt door bevingen).Fibromyalgie
Fibromyalgie is een chronische aandoening die gekenmerkt wordt door spierpijn, slaapproblemen en aanhoudende vermoeidheid. Naast chronische pijn kunnen patiënten ook verkleurde huidvlekken in een netvormig patroon ervaren.Hormonale oorzaken
Livedo reticularis kan ook ontstaan door hormonale factoren. Hypothyreoïdie, een aandoening waarbij de schildklier te traag werkt, kan leiden tot een vlekkerige, paarsachtige, netvormige huidverkleuring. De huidvlekken verdwijnen meestal zodra de schildklierhormonen weer in balans zijn.Hughes-syndroom / Antifosfolipidensyndroom
Het antifosfolipidensyndroom is een auto-immuunstoornis gekarakteriseerd door de vorming van bloedstolsels. Dit syndroom is vaak geassocieerd met lupus en treft doorgaans jongvolwassenen en mensen van middelbare leeftijd. Een netvormige huiduitslag is een belangrijk symptoom van het antifosfolipidensyndroom. De aandoening verhoogt het risico op bloedstolsels en diep veneuze trombose (pijn en zwelling in de benen of het bekken).Lupus
De auto-immuunziekte lupus kan ook leiden tot netvormige paarse vlekken op de huid. Lupus veroorzaakt verschillende huidaandoeningen, waaronder livedo reticularis. De huidverkleuringen zijn vaak prominenter bij koud weer.Polycytemie
Bij een verhoogd aantal rode bloedcellen, bekend als polycytemie, kunnen sommige patiënten een netvormig patroon van paarse huidplekken ontwikkelen.Pancreatitis
Acute pancreatitis is een aandoening gekenmerkt door een plotselinge ontsteking van de alvleesklier. Deze ontsteking gaat vaak gepaard met misselijkheid, intense buikpijn en braken. Het netvormige patroon van huidvlekken verschijnt meestal twee tot drie dagen na het begin van de buikpijn.Reumatoïde artritis
Reumatoïde artritis is een auto-immuunaandoening die pijn en ontsteking in de gewrichten veroorzaakt, evenals gewrichtsmisvormingen. Veranderingen in de huidskleur, zoals donkerpaarse vlekken, kunnen optreden als gevolg van livedo reticularis. Deze aandoening tast ook de bloedvaten aan, wat resulteert in een pijnlijke uitslag aan de benen en voeten.Zwakke bloedsomloop
Een slechte bloedcirculatie kan leiden tot donkere vlekken in een kantachtig patroon. Verschillende aandoeningen kunnen de bloedsomloop verstoren en bijdragen aan livedo reticularis.Andere ziekten
Andere aandoeningen waarbij livedo reticularis kan optreden zijn onder meer:- de ziekte van Parkinson (neurologische aandoening met bevingen)
- een tekort aan eiwit S en C
- hepatitis C (leverontsteking)
- het syndroom van Sneddon
- inflammatoire borstkanker (tumor in de borst met roodheid van de huid)
- multiple sclerose
- tuberculose (bacteriële infectie met longproblemen)
Risicofactoren
Auto-immuunziektenPatiënten met auto-immuunziekten zoals lupus erythematosus, antiphosfolipidensyndroom of vasculitis lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van secundaire livedo reticularis. Deze aandoeningen kunnen de bloedvaten beschadigen, wat leidt tot een verminderde doorbloeding van de huid en de kenmerkende netachtige verkleuring.
Vasculaire aandoeningen
Vasculaire aandoeningen, zoals arteriële insufficiëntie of veneuze insufficiëntie, kunnen ook bijdragen aan de ontwikkeling van livedo reticularis door de bloedstroom naar de huid te verminderen. Deze aandoeningen kunnen leiden tot een verminderde bloedcirculatie, vooral in de extremiteiten, wat de verkleuring veroorzaakt.
Gebruik van bepaalde medicijnen
Bepaalde medicijnen, zoals orale anticonceptiva of chemotherapie, kunnen het risico op het ontwikkelen van livedo reticularis verhogen, vooral bij patiënten met een verhoogd risico op trombose of verminderde bloedcirculatie.
Risicogroepen
Patiënten met auto-immuunziektenPatiënten die lijden aan aandoeningen zoals systemische lupus erythematosus (SLE) of het antiphosfolipidensyndroom hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van secundaire livedo reticularis. Deze aandoeningen kunnen de bloedvaten aantasten, wat de normale bloedstroom verstoort en de typische huidverkleuring veroorzaakt.
Patiënten met vaatziekten
Mensen met arteriële of veneuze insufficiëntie, of degenen die een verminderde bloedcirculatie hebben door andere vaataandoeningen, lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van livedo reticularis. Dit komt doordat verminderde bloedtoevoer vaak de oorzaak is van de aandoening.
Ouderen
Ouderen hebben een verhoogd risico op livedo reticularis, vooral als ze last hebben van chronische aandoeningen zoals hart- en vaatziekten, diabetes of hoge bloeddruk. De verzwakte bloedcirculatie bij ouderen verhoogt de kans op het ontwikkelen van de aandoening.
Symptomen: Verkleurde vlekken met netvormig patroon
Bij patiënten met livedo reticularis ontwikkelen zich verkleurde plekken op de huid in een regelmatig netvormig patroon. De kleur van de vlekken varieert van rood tot donkerpaars, met een bleke huid in het midden. Deze aandoening treft meestal de armen, handen, benen en voeten. Artsen beschouwen deze huidaandoening vaak als een vaatziekte. Soms zijn ook de romp en de billen getroffen; in dergelijke gevallen spreken artsen van ‘livedo racemosa’, waarbij de vlekken een onregelmatiger patroon vertonen.Alarmsymptomen
Veranderingen in huidskleurDe meest kenmerkende symptomen van livedo reticularis zijn de blauwe, paarse of roodachtige verkleuringen van de huid, vaak in een netvormig patroon. Dit kan optreden op de armen, benen of rond de romp, vooral bij blootstelling aan kou.
Pijn of gevoelloosheid in de extremiteiten
In sommige gevallen kunnen patiënten met livedo reticularis pijn of gevoelloosheid ervaren in de getroffen extremiteiten, wat kan wijzen op een verminderde bloedcirculatie of onderliggende vaatproblemen.
Symptomen van trombose
Bij patiënten met secundaire livedo reticularis, zoals bij het antiphosfolipidensyndroom, kunnen tekenen van trombose optreden, waaronder zwelling, roodheid of pijn in de ledematen. Dit kan wijzen op een verhoogd risico op bloedstolsels.
Behandeling van livedo reticularis
Yoghurt kan een nuttig huismiddeltje zijn voor de netvormige huidvlekken / Bron: HealthGauge, Flickr (CC BY-2.0)Zelfzorg
Enkele huismiddeltjes voor livedo reticularis zijn:- aloë vera-gel
- een scrub van honing, suiker en kokosolie
- gewone yoghurt
- kokosnootolie
- pasta van groene thee en rijstmeel
- pasta van honing, havermout en water
Professionele medische behandeling
Er is geen specifieke remedie voor livedo reticularis zelf anno augustus 2024. Als een onderliggende aandoening de oorzaak is, zal de arts deze aandoening behandelen om de symptomen van livedo reticularis te verlichten. Omdat de verkleuring van de huid verergert in koude omstandigheden, wordt patiënten vaak aangeraden om blootstelling aan koud weer te vermijden. In sommige gevallen kunnen anticoagulantia en bloedverdunnende medicijnen worden aanbevolen. Andere behandelingen kunnen omvatten: topische crèmes, zalven, chemische peeling, lasertherapie en lichttherapie.Prognose
Goede prognose bij primaire vormIn de meeste gevallen is livedo reticularis goedaardig, vooral als het een primaire vorm betreft. De aandoening kan verdwijnen of verbeteren wanneer de patiënt opwarmt of de onderliggende risicofactoren, zoals kou, worden geëlimineerd. De prognose is doorgaans gunstig, zonder langdurige gevolgen.
Prognose bij secundaire vorm
Bij secundaire livedo reticularis, die gepaard gaat met onderliggende aandoeningen zoals auto-immuunziekten of vasculaire aandoeningen, kan de prognose variëren afhankelijk van de ernst van de onderliggende ziekte. Behandeling van de onderliggende aandoening kan vaak helpen de symptomen te verlichten.
Complicaties van onderliggende aandoeningen
In gevallen waarbij livedo reticularis wordt veroorzaakt door een ernstige onderliggende aandoening, zoals het antiphosfolipidensyndroom, kunnen complicaties zoals trombose, beroertes of hartproblemen optreden, wat de prognose negatief beïnvloedt.
Complicaties van livedo reticularis
- Bloedstollingsproblemen: Bij sommige patiënten kan livedo reticularis samenhangen met aandoeningen die het risico op bloedstolsels verhogen, zoals het antifosfolipidensyndroom. Dit kan leiden tot trombose of embolie, wat ernstige gevolgen kan hebben.
- Chronische pijn en jeuk: De huidverkleuring kan gepaard gaan met chronische pijn of jeuk, wat de levenskwaliteit van de patiënt kan beïnvloeden en ongemak kan veroorzaken.
- Huidzweren: In ernstige gevallen kunnen de verkleurde vlekken zich ontwikkelen tot zweren of andere huidproblemen, vooral bij patiënten met een slechte bloedcirculatie of bijkomende aandoeningen.
- Psychosociale impact: De zichtbaarheid van de huidafwijkingen kan leiden tot psychosociale problemen, zoals stress of verminderde zelfwaardering, vooral als de aandoening in zichtbare gebieden van het lichaam voorkomt.
Preventie
- Behandeling van onderliggende aandoeningen: Het effectief beheren van onderliggende aandoeningen zoals auto-immuunziekten, vasculaire aandoeningen of bloedstollingsstoornissen kan helpen om het risico op livedo reticularis te verminderen of de ernst van de symptomen te beheersen.
- Vermijden van koude blootstelling: Aangezien koude temperaturen de symptomen van livedo reticularis kunnen verergeren, is het belangrijk om blootstelling aan koude te vermijden door bijvoorbeeld warme kleding te dragen en in koude omgevingen beschermende maatregelen te treffen.
- Gezonde levensstijl: Een gezonde levensstijl, inclusief een evenwichtig voedingspatroon en regelmatige lichaamsbeweging, kan bijdragen aan een goede circulatie en het verminderen van het risico op aandoeningen die livedo reticularis kunnen veroorzaken of verergeren.
- Regelmatige medische controle: Voor mensen met bekende risicofactoren of onderliggende aandoeningen, kunnen regelmatige medische controles helpen bij het vroegtijdig identificeren en behandelen van veranderingen in de huid of andere symptomen.
