Sympathische oogontsteking: Vorm van uveïtis

Een sympathische oogontsteking, ook bekend als sympathische oftalmie, is een zeldzame ontsteking van de uvea (het vaatvlies, straallichaam en de iris) die optreedt na een verwonding of operatie aan het andere oog. Deze vorm van uveïtis is een auto-immuunziekte waarbij het immuunsysteem van het lichaam ten onrechte de uvea aanvalt. Patiënten met deze aandoening ervaren vaak wazig zicht, en in sommige gevallen kan ook het netvlies losraken, wat leidt tot ernstige visuele problemen. De behandeling bestaat uit medicatie en/of chirurgie, maar de prognose is vaak ongunstig. Een bekende persoon die aan deze aandoening leed, is Louis Braille, de uitvinder van het brailleschrift. Hij verloor zijn gezichtsvermogen in beide ogen op vijfjarige leeftijd na een ongeluk met een mes.

• Epidemiologie sympathische oogontsteking
• Prevalentie van sympathische oogontsteking
• Oorzaken van sympathische oogontsteking
• Mechanisme
• Immuunrespons en ontsteking van het oog
• Verhoogde ontsteking door het immuunsysteem
• Oorzaken: Na verwonding of oogoperatie
• Risicofactoren voor sympathische oogontsteking
• Symptomen: Verminderd gezichtsvermogen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling bestaat uit medicatie en/of chirurgie
• Prognose is meestal niet goed
• Complicaties
• Preventie van sympathische oogontsteking
• Praktische tips voor het leven met sympathische oogontsteking
• Volg je voorgeschreven behandelingsplan
• Bescherm je ogen tegen extra schade
• Volg een gezond voedingspatroon voor je algehele gezondheid
• Zorg voor voldoende rust en slaap
• Blijf in contact met een oogarts
• Misvattingen rond sympathische oogontsteking
• Sympathische oogontsteking komt alleen voor na oogletsel
• Sympathische oogontsteking is altijd pijnlijk
• Sympathische oogontsteking is een onvermijdelijk gevolg van oogletsel
• Sympathische oogontsteking kan eenvoudig worden genezen met oogdruppels
• Sympathische oogontsteking komt alleen voor bij oudere volwassenen
• Sympathische oogontsteking veroorzaakt altijd blijvende schade aan het gezichtsvermogen
• Er is geen preventie voor sympathische oogontsteking

Epidemiologie sympathische oogontsteking

De incidentie van een sympathische oogontsteking varieert van 0,2% tot 0,5% na een oogletsel en 0,01% na een oogoperatie. De ziekte kent geen raciale of seksuele voorkeur. De aandoening komt vaker voor bij mannen (2/3) dan bij vrouwen (1/3). Sympathische oogontsteking komt daarnaast het vaakst voor bij kinderen en ouderen boven de zestig jaar. Dit is waarschijnlijk te wijten aan het hogere aantal oogletsels bij jonge kinderen en de verhoogde frequentie van oogoperaties bij ouderen.

Prevalentie van sympathische oogontsteking

Sympathische oogontsteking is een zeldzame ontstekingsziekte die doorgaans één oog aantast, maar in zeldzame gevallen beide ogen. De aandoening wordt vaker gezien bij volwassenen, vooral tussen de leeftijd van 20 en 50 jaar. Het komt voor bij zowel mannen als vrouwen, maar bij mannen komt het vaker voor.

Oorzaken van sympathische oogontsteking

Sympathische oogontsteking wordt vaak geassocieerd met een trauma aan het oog, zoals een perforatie of penetrerende oogverwonding. In sommige gevallen is het een gevolg van auto-immuunreacties die ontstaan na oogtrauma, infecties of bepaalde systemische aandoeningen.

Mechanisme

Immuunrespons en ontsteking van het oog

Sympathische oogontsteking ontstaat door een overreactie van het immuunsysteem, waarbij het lichaam het eigen weefsel in het oog aanvalt. Het immuunsysteem produceert ontstekingsmediatoren die de weefsels in het oog beschadigen, wat leidt tot roodheid, pijn, en visusverlies.

Verhoogde ontsteking door het immuunsysteem

De aandoening leidt tot ontsteking van de uvea, het middelste gedeelte van het oog, dat het iris, de straallichaam en de choroidea omvat. Deze ontsteking kan snel uitbreiden naar andere oogstructuren en ernstige complicaties veroorzaken, zoals cataract en glaucoom.

Oorzaken: Na verwonding of oogoperatie

Een sympathische oogontsteking is een zeldzame vorm van uveïtis waarbij abnormale klompjes cellen (granulomen) zich ontwikkelen in de ogen. Deze aandoening ontstaat in het niet-gewonde oog na een penetrerende verwonding (oogtrauma) of een operatie aan het gewonde oog. Als gevolg hiervan raakt de uvea in het ongedeerde oog ontstoken. De exacte oorzaak van sympathische oogontsteking is onbekend, maar vermoedelijk wordt de ontsteking veroorzaakt door een auto-immuunreactie, waarbij het immuunsysteem melanine-bevattende cellen in de uvea aanvalt. Met andere woorden, een sympathische oogontsteking is een auto-immuunaandoening.

Risicofactoren voor sympathische oogontsteking

De belangrijkste risicofactoren voor het ontwikkelen van een sympathische oogontsteking zijn ernstige penetrerende oogletsels en bepaalde oogoperaties. Patiënten die eerder een oogletsel hebben gehad, lopen een verhoogd risico, evenals patiënten die complexe oogoperaties ondergaan.

Symptomen: Verminderd gezichtsvermogen

Deze vorm van uveïtis ontwikkelt zich bij 90% van de patiënten binnen een jaar na een operatie of verwonding. In zeldzame gevallen treedt de ontsteking eerder op (binnen een week) of veel later (tot zelfs dertig jaar na de oorspronkelijke verwonding of operatie). De aanvang van de symptomen kan sluipend en langzaam zijn, of juist acuut, met terugkerende periodes van verergering. Beide ogen zijn meestal aangetast (bilateraal).

Patiënten ervaren vaak wazig gezichtsvermogen (verminderde gezichtsscherpte), een rood oog, en oogirritatie. Daarnaast kunnen ze last hebben van floaters (vlekken of mouches volantes) en in sommige gevallen treedt een netvliesloslating op. Deze symptomen leiden tot een verminderd gezichtsvermogen.

Alarmsymptomen

Sympathische oogontsteking is een ernstige aandoening die onmiddellijke medische aandacht vereist. Alarmsymptomen zijn onder andere plotseling verlies van gezichtsvermogen, hevige oogpijn, en ernstige lichtgevoeligheid (fotofobie). Wanneer deze symptomen optreden na een oogletsel of -operatie, moet onmiddellijk een oogarts worden geraadpleegd.

Diagnose en onderzoeken

Oogonderzoek
De oogarts begint met het bevragen van de patiënt over recente oogverwondingen of oogoperaties. Vervolgens voert hij een volledig oogonderzoek uit. De diagnose wordt meestal gesteld op basis van een uitgebreid oogonderzoek, waarbij gebruik wordt gemaakt van oftalmoscopie (onderzoek van de achterkant van het oog). Tijdens dit onderzoek worden de pupillen verwijd met mydriatica (speciale pupilverwijdende oogdruppels). De oogarts kan dan zwelling van de oogzenuw (stuwingspapil), een exsudatieve netvliesloslating, en een typisch patroon op het hoornvlies waarnemen.

Diagnostisch onderzoek
Een Optical Coherence Tomografie (OCT-scan), een netvliesscan, wordt vaak gebruikt om een serieuze netvliesloslating op te sporen. Daarnaast kan fluorescentieangiografie worden uitgevoerd om de bloedvaten van het netvlies te onderzoeken. Dit onderzoek biedt ook inzicht in de aard van de netvliesloslating.

Differentiële diagnose
De meest voorkomende differentiële diagnose bij een patiënt met een sympathische oogontsteking is de ziekte van Vogt-Koyanagi-Harada (met symptomen aan ogen, oren, huid, en hersenen). Andere mogelijke diagnoses zijn:

• Andere oorzaken van infectieuze granulomateuze uveïtis
• Sarcoïdose: Aandoening aan huid, longen, ogen, en zenuwstelsel
• Syfilis: Bacteriële infectie via seksueel contact
• Tuberculose: Bacteriële infectie met longproblemen

Behandeling bestaat uit medicatie en/of chirurgie

Medicatie
De behandeling begint meestal met krachtige ontstekingsremmers zoals orale corticosteroïden. Als deze niet voldoende effect hebben, kan de oogarts immunosuppressiva voorschrijven om het immuunsysteem te onderdrukken. Regelmatige controlebezoeken zijn nodig om de effectiviteit van de behandeling te beoordelen.

Chirurgie
In sommige gevallen is het noodzakelijk om het aangetaste oog te verwijderen, een procedure die bekend staat als enucleatie. Deze ingreep wordt vaak binnen tien dagen tot twee weken na het verlies van het gezichtsvermogen uitgevoerd om het risico op het ontwikkelen van een sympathische oogontsteking in het andere oog te verminderen. Deze operatie wordt alleen overwogen wanneer het gezichtsvermogen in het aangedane oog volledig verloren is en er geen kans op herstel meer is.

Prognose is meestal niet goed

Het gezichtsvermogen van patiënten met sympathische oogontsteking is vaak ernstig aangetast. Een snelle behandeling kan de resultaten verbeteren, maar de prognose blijft over het algemeen ongunstig. In sommige gevallen kan het getraumatiseerde oog een beter gezichtsvermogen behouden dan het andere oog, maar de uitkomsten zijn zeer variabel.

Complicaties

Complicaties van sympathische oogontsteking zijn onder andere maculaoedeem (zwelling door vochtophoping in de gele vlek van het oog) en een aanhoudende oogontsteking. Daarnast kunnen andere complicaties optreden, zoals secundaire glaucoom, cataractvorming en permanente blindheid. Tijdige diagnose en behandeling zijn essentieel om deze ernstige gevolgen te voorkomen.

Preventie van sympathische oogontsteking

Sympathische oogontsteking kan in sommige gevallen worden voorkomen door snelle en adequate behandeling van het oorspronkelijke oogletsel of door het tijdig verwijderen van een ernstig beschadigd oog. Het dragen van oogbescherming bij risicovolle activiteiten kan ook het risico op oogletsel en dus op het ontwikkelen van een sympathische oogontsteking verminderen.

Praktische tips voor het leven met sympathische oogontsteking

Sympathische oogontsteking (ook wel sympathieke oftalmie genoemd) is een zeldzame aandoening waarbij beide ogen ontstoken raken, vaak na een trauma aan het ene oog. Het immuunsysteem reageert op de schade van het ene oog door ook het andere oog aan te vallen, wat kan leiden tot ernstige visusproblemen. Als je last hebt van sympathische oogontsteking, is het belangrijk om snel in te grijpen en zorgvuldig voor je ogen te zorgen om verdere schade te voorkomen.

Volg je voorgeschreven behandelingsplan

Bij sympathische oogontsteking is het essentieel om je voorgeschreven medicatie strikt op te volgen. Dit kan onder andere ontstekingsremmende medicijnen, zoals corticosteroïden, omvatten om de ontsteking in de ogen te verminderen. In sommige gevallen kunnen immunosuppressiva worden voorgeschreven om je immuunsysteem te onderdrukken en verdere schade aan de ogen te voorkomen. Zorg ervoor dat je regelmatig naar je arts gaat voor controleafspraken, zodat je behandeling effectief kan worden aangepast indien nodig. Regelmatige beeldvormende onderzoeken kunnen helpen bij het monitoren van de ontsteking en het beoordelen van de gezondheid van je ogen.

Bescherm je ogen tegen extra schade

Omdat sympathische oogontsteking kan leiden tot schade aan de ogen, is het belangrijk om je ogen goed te beschermen. Draag een zonnebril om je ogen te beschermen tegen fel licht en om irritatie door uv-straling te verminderen. Zorg ervoor dat je geen extra fysieke schade aan je ogen veroorzaakt door bijvoorbeeld stoten of overmatige wrijving. Het dragen van een oogbescherming kan helpen bij het voorkomen van blessures, vooral als je actief bent of risicovolle activiteiten onderneemt.

Volg een gezond voedingspatroon voor je algehele gezondheid

Een evenwichtig voedingspatroon kan bijdragen aan je algehele gezondheid, inclusief de gezondheid van je ogen. Zorg ervoor dat je voeding rijk is aan antioxidanten, zoals vitamine C en E, die kunnen helpen bij het beschermen van je ogen tegen verdere schade. Overleg met een diëtist om ervoor te zorgen dat je voedingspatroon alle noodzakelijke voedingsstoffen bevat, vooral als je medicijnen gebruikt die je eetlust kunnen beïnvloeden of bijwerkingen kunnen veroorzaken. Het behouden van een gezonde levensstijl, met voldoende vitaminen en mineralen, ondersteunt je immuunsysteem en kan je helpen beter om te gaan met de aandoening.

Zorg voor voldoende rust en slaap

Sympathische oogontsteking kan leiden tot vermoeidheid, zowel fysiek als mentaal, vooral vanwege de ontsteking en het mogelijke ongemak in je ogen. Het is essentieel om voldoende slaap te krijgen en je energie te bewaren. Een goede nachtrust helpt bij het herstel van je lichaam en kan de symptomen verlichten. Zorg ervoor dat je een rustige slaapomgeving hebt die bevorderlijk is voor een goede nachtrust. Vermijd ook overmatige belasting van je ogen, zoals langdurig gebruik van schermen, om de belasting te minimaliseren.

Blijf in contact met een oogarts

Omdat sympathische oogontsteking een aandoening is die snel kan verergeren, is het van groot belang om regelmatig in contact te blijven met een oogarts. Zij kunnen je helpen bij het monitoren van de gezondheid van je ogen en kunnen onmiddellijk ingrijpen als er complicaties optreden. Bij regelmatige controleafspraken kan je oogarts de voortgang van de ontsteking volgen en de behandeling aanpassen, zodat je het risico op blijvende schade aan je gezichtsvermogen minimaliseert.

Misvattingen rond sympathische oogontsteking

Sympathische oogontsteking komt alleen voor na oogletsel

Een veelvoorkomende misvatting is dat sympathische oogontsteking alleen kan optreden na een oogletsel. Dit is niet waar. Hoewel oogletsel inderdaad een risicofactor kan zijn, kan sympathische oogontsteking ook optreden zonder dat er een direct oogletsel is geweest. Het is een zeldzame ontsteking die optreedt wanneer het immuunsysteem een reactie veroorzaakt op een ontsteking in één oog, wat het andere oog kan beïnvloeden. Er kunnen verschillende triggers zijn, zoals infecties of andere aandoeningen, die deze reactie veroorzaken, en een trauma is slechts één van de mogelijke oorzaken.

Sympathische oogontsteking is altijd pijnlijk

Veel mensen denken dat sympathische oogontsteking altijd gepaard gaat met pijn, maar dit is niet altijd het geval. In sommige gevallen kan de ontsteking asymptomatisch zijn, waarbij de persoon mogelijk geen pijn voelt, maar wel andere symptomen ervaart, zoals wazig zien of gevoeligheid voor licht. Dit maakt de aandoening moeilijk te herkennen zonder medisch onderzoek. De ernst van de pijn varieert, afhankelijk van de mate van ontsteking.

Sympathische oogontsteking is een onvermijdelijk gevolg van oogletsel

Er heerst ook de misvatting dat als iemand oogletsel heeft, het bijna gegarandeerd zal leiden tot sympathische oogontsteking. Hoewel oogletsel inderdaad een risicofactor is, ontwikkelt niet iedereen die oogletsel heeft ook deze aandoening. De kans dat iemand een sympathische oogontsteking ontwikkelt, hangt af van verschillende factoren, zoals de mate van letsel, het immuunsysteem van de persoon en of er een andere onderliggende aandoening is die het risico vergroot, zoals een psychische stoornis.

Sympathische oogontsteking kan eenvoudig worden genezen met oogdruppels

Veel mensen geloven dat sympathische oogontsteking gemakkelijk te behandelen is met oogdruppels, maar dit is niet altijd het geval. De behandeling van sympathische oogontsteking is vaak complex en vereist meestal een combinatie van medicijnen zoals ontstekingsremmers, medicatie om het immuunsysteem te onderdrukken, en in sommige gevallen zelfs immuunsuppressieve therapieën. Het is belangrijk om de aandoening snel en effectief te behandelen om schade aan het oog en het gezichtsvermogen te voorkomen.

Sympathische oogontsteking komt alleen voor bij oudere volwassenen

Sympathische oogontsteking wordt vaak geassocieerd met ouderen, maar het kan mensen van alle leeftijden treffen. Hoewel het vaker voorkomt bij volwassenen tussen de 20 en 40 jaar, kunnen ook kinderen en ouderen getroffen worden door de aandoening. Risicofactoren voor de ontwikkeling van de ziekte zijn onder meer genetische aanleg, eerdere abces of infecties, en andere auto-immuunziekten.

Sympathische oogontsteking veroorzaakt altijd blijvende schade aan het gezichtsvermogen

Er wordt vaak gedacht dat sympathische oogontsteking altijd zal leiden tot blijvende schade aan het gezichtsvermogen, maar dit is niet het geval. Hoewel het mogelijk is dat de aandoening blijvende schade kan veroorzaken, vooral als deze niet tijdig wordt behandeld, zijn er veel gevallen waarin het gezichtsvermogen volledig wordt hersteld na een juiste behandeling. Het is belangrijk om bij de eerste symptomen van de aandoening medische hulp in te schakelen om het risico op blijvende schade te minimaliseren.

Er is geen preventie voor sympathische oogontsteking

Veel mensen geloven dat er geen manier is om sympathische oogontsteking te voorkomen, maar er zijn wel maatregelen die je kunt nemen om het risico te verlagen. Het dragen van oogbescherming bij risicovolle activiteiten, zoals sporten of werken met gevaarlijke materialen, kan helpen om oogletsel te voorkomen. Daarnaast is het belangrijk om aandoeningen zoals suikerziekte of andere immuungerelateerde ziekten onder controle te houden, aangezien deze het risico op sympathische oogontsteking kunnen verhogen.

Lees verder

• Uveïtis: Ontsteking uvea, middelste laag oog (oogontsteking)
• Ooginfecties door bacteriën, schimmels en virussen