Bloedonderzoek HbA1c-test: Diabetes opsporen en opvolgen

De HbA1c-test is een laboratoriumonderzoek dat het gemiddelde bloedsuikergehalte (glucose) van de afgelopen drie maanden weergeeft. Dit is nodig zodat de arts in staat is om diabetes (suikerziekte) goed op te volgen. Bovendien is dit eenvoudig en snel onderzoek nuttig om diabetes op te sporen. Het bloedonderzoek is gebaseerd op de binding van glucose aan hemoglobine, het eiwit in rode bloedcellen dat zuurstof vervoert. Rode bloedcellen vormen zich permanent want bloedcellen van gemiddeld drie maanden oud sterven. Het HbA1c-testresultaat verschijnt in een percentagevorm. Hoe hoger het percentage, hoe hoger de bloedglucosewaarden zijn van de patiënt. Dit wijst dan in de richting van (slecht gecontroleerde) diabetes.

• Synoniemen HbA1c-test
• Indicatie: Opsporen en opvolgen van suikerziekte
• Tegenindicatie
• Voor het meten van de bloedsuikerspiegel
• Tijdens het onderzoek
• Resultaten bloedonderzoek
• Risico’s en bijwerkingen van test voor diabetes
• Na het onderzoek

Synoniemen HbA1c-test

Het bloedonderzoek HbA1c is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• A1c-test
• Geglycosyleerd hemoglobine-test
• Glycohemoglobine test
• Hb-A1c
• Hemoglobine A1c-test
• Hemoglobine geglycosyleerde test
• Hemoglobineglycaat-test
• Hemoglobinewaarde A1c

Indicatie: Opsporen en opvolgen van suikerziekte

Deze test is bijzonder belangrijk omdat diabetes mellitus in het beginstadium niet resulteert in symptomen. De arts is dankzij de resultaten van de HbA1c-test in staat om tijdig diabetes te behandelen voordat complicaties optreden. Hij is zelfs in staat om prediabetes op te sporen en hierdoor vertraagt of verhindert hij diabetes type 2. Zelfs zwangere dames kunnen dit bloedonderzoek krijgen om te kijken of ze voor de zwangerschap leden aan diabetes. De test is echter niet bruikbaar voor het opsporen van zwangerschapsdiabetes (verhoogde bloedsuikerspiegel).

Volgende symptomen wijzen vaak op een verhoogde bloedsuikerspiegel (hyperglykemie) wat aangeeft dat de patiënt lijdt aan diabetes:

• een toegenomen dorst en het drinken van vloeistoffen (veel dorst)
• een toegenomen eetlust
• een wazig gezichtsvermogen
• traag helende infecties
• vaak plassen (pollakisurie)
• vermoeidheid

Bij obese (zwaarlijvige) patiënten met deze risicofactoren is een HbA1c-test tevens aanbevolen:

• andere klinische aandoeningen die samenhangen met insulineresistentie (cellen zijn ongevoelig voor insuline)
• een abnormaal lipidenprofiel (laag HDL-cholesterol en/of hoge triglyceriden)
• een eerste graad familielid (broer, zus of ouder) met diabetes
• een gebrek aan beweging
• een geschiedenis van hart- en vaatziekten
• een hoge bloeddruk (hypertensie)
• vrouwen met het polycysteus ovariumsyndroom (PCOS: hormonale veranderingen)

Tegenindicatie

De HbA1c-test is niet bruikbaar voor het opsporen van diabetes in volgende omstandigheden:

• diabetes als gevolg van mucoviscidose
• diabetes bij kinderen en adolescenten
• patiënten die recent ernstige bloedingen of bloedtransfusies hebben gehad
• patiënten met bloedziekten zoals bloedarmoede door ijzertekort (ferriprieve anemie), vitamine B12-tekort, bloedarmoede en sommige hemoglobineaandoeningen (bijvoorbeeld sikkelcelziekte of thalassemie)
• patiënten met een chronische nierziekte of leverziekte
• vrouwen met zwangerschapsdiabetes

Bij patiënten met deze aandoeningen of met deze factoren, is een nuchtere plasmaglucose of orale glucosetolerantietest nodig om diabetes te diagnosticeren of op te volgen.

Voor het meten van de bloedsuikerspiegel

De patiënt hoeft geen specifieke voorbereidingen te treffen voor het HbA1c-onderzoek. Hij mag gewoon eten en drinken want dit heeft geen invloed op de bloedresultaten. Het bloedonderzoek is ook op elk moment van de dag mogelijk.

Tijdens het onderzoek

Om dit onderzoek uit te voeren, heeft de arts een bloedmonster nodig. Hij voert dit heel eenvoudig uit met een vingerprik. Hierbij prikt de arts in een vinger om bloed te verkrijgen. Sommige patiënten doen dit ook thuis voor het controleren van de bloedsuikerspiegel. De patiënt voelt een kleine prik en heeft mogelijk een beetje pijn, al voelen veel patiënten dit amper.

Resultaten bloedonderzoek

Normale resultaten

De bloedsuikerspiegel bedraagt normaal gezien minder dan 5,7% (39 mmol / mol). De patiënt heeft hierbij dan geen diabetes. Van pre-diabetes is sprake wanneer de resultaten tussen de 5,7% tot 6,4% (39-46 mmol / mol) zijn. De arts diagnosticeert een verhoogde bloedsuikerspiegel en dus diabetes wanneer meer dan 6,5% (48 mmol / mol) glucose in het bloed aanwezig is. Diabetici krijgen meestal het advies om onder het niveau van 7% te blijven. De normale waarden variëren echter wel en de streefwaarden zijn ook voor elke patiënt weer anders.

Afwijkende resultaten

Wanneer de bloedresultaten bekend zijn, is het mogelijk dat de bloedsuikerspiegel abnormaal hoog is over een periode van enkele weken tot maanden. Is de HbA1c-waarde boven de 6,5% en de patiënt heeft de diagnose van diabetes nog niet gekregen, dan krijgt hij de diagnose van diabetes. Bedraagt de bloedsuikerspiegel boven de 7% en heeft de patiënt reeds diabetes, dan is de bloedsuikerspiegel niet goed onder controle. Hoe hoger het HbA1c-gehalte is, hoe groter de kans dat de patiënt complicaties ontwikkelt zoals:

• een beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met mentale en lichamelijke symptomen)
• een hartziekte
• een nierziekte
• een oogziekte zoals diabetische retinopathie (netvliesaandoening als gevolg van suikerziekte) maar ook andere oogziekten komen voor bij diabetes
• zenuwschade

Risico’s en bijwerkingen van test voor diabetes

Het afnemen van bloed is bij sommige patiënten erg makkelijk, en bij anderen is daar meer tijd en geduld voor nodig. Andere risico's van een bloedafname zijn erg mild en bestaan uit:

• een hematoom (bloedophoping onder de huid door bloed buiten bloedvaten)
• een infectie (dit is een zeer gering risico dat altijd plaatsvindt wanneer de huid is aangetast)
• flauwvallen of een licht gevoel in het hoofd
• overmatige bloedingen

Na het onderzoek

De arts hanteert doorgaans een aantal richtlijnen om regelmatig een bloedonderzoek uit te voeren. Maar hij wijkt hier soms van af wanneer hij andere medicijnen voorschrijft of wanneer het diabetes-behandelplan van de patiënt wijzigt.

• Eén keer per jaar: Pre-diabetes (dit geeft een verhoogd risico op het ontwikkelen van diabetes).
• Twee keer per jaar: Diabetes type 2, bloedsuikerspiegel binnen de streefwaarden en geen insuline nodig.
• Drie tot vier keer per jaar: Diabetes mellitus type 1.
• Vier keer per jaar: Diabetes type 2, insuline nodig of problemen om de bloedsuikerspiegel binnen de streefwaarden te behouden.

Lees verder

• Diabetes mellitus type 1 (suikerziekte): Geen insuline
• Diabetes mellitus type 2 (suikerziekte) bij kinderen
• Diabetes: Behandeling via o.a. educatie, voeding & insuline
• Insulineresistentie: Cellen zijn ongevoelig voor insuline
• Bloedonderzoek: Soorten testen en resultaten van bloedtest