Centrale sereuze retinopathie: Oogaandoening

Centrale sereuze retinopathie tast de macula aan, het centrale gedeelte van het netvlies. Onder het netvlies bouwt zich bij deze oogziekte vocht op, waardoor het gezichtsvermogen wazig en vervormd is. Tevens ontstaan bij de patiënt problemen met de kleurwaarneming en het contrastvermogen. Meestal herstelt het gezichtsvermogen zich spontaan na enkele maanden, maar af en toe is een laserbehandeling nodig. De vooruitzichten zijn bij de meeste patiënten erg goed. De ziekte komt echter soms terug en kan dan mogelijk een aantal permanente veranderingen in het gezichtsvermogen veroorzaken.

• Synoniemen centrale sereuze retinopathie
• Epidemiologie
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Synoniemen centrale sereuze retinopathie

Centrale sereuze retinopathie is ook bekend onder deze synoniemen:

• centrale sereuze chorioretinopathie
• centrale sereuze choroïdopathie
• serosa

De gebruikte afkortingen hiervoor zijn "CSCR" en "CSR".

Epidemiologie

Ongeveer 10 op 10.000 mensen zijn getroffen door deze vorm van een netvliesaandoening. Mannen worden zes tot tien keer vaker dan vrouwen getroffen door centrale sereuze retinopathie. De ziekte komt het vaakst voor tussen het derde en vijfde decennium. Stress is een belangrijke risicofactor. Andere factoren die het risico voor centrale sereuze retinopathie verhogen, zijn het gebruik van cafeïne en het gebruik van corticosteroïden (sterke ontstekingsremmende medicijnen). Daarnaast verhoogt hypertensie (hoge bloeddruk) ook de kans op het ontwikkelen van centrale sereuze retinopathie. De invloed van een hoge bloeddruk op de ooggezondheid is overigens groot. Patiënten die zwanger zijn, krijgen tevens sneller de ziekte. Bij het Cushing-syndroom (te veel cortisol in het lichaam met symptomen aan huid, spieren en botten) komt de ziekte bovendien sneller tot stand. Iberiërs en Aziaten zijn tot slot het vaakst getroffen, terwijl Afro-Afrikanen het minst aangetast zijn.

Oorzaken

Het netvlies (retina) bevindt zich aan de achterkant van het oog. Dit lichtgevoelige weefsel zet lichtstralen om in elektrische impulsen die via de oogzenuw naar de hersenen worden gestuurd. Daar vindt de interpretatie van beelden plaats die de patiënt ziet. Bij centrale sereuze retinopathie bouwt vloeistof zich op onder het netvlies, waardoor het gezichtsvermogen verstoord is. De vloeistoflekkage komt voort uit het vaatvlies. Het retinale pigmentepitheel (RPE) bestaat uit speciale cellen die normaal gesproken de taak hebben om vloeistoflekkage onder het netvlies te voorkomen. Wanneer delen van dit RPE defect zijn, bouwt vocht zich op onder het RPE en ontstaat een sereuze netvliesloslating. Waarom precies deze vochtlekkage gebeurt, is anno september 2024 niet volledig bekend.

Risicofactoren

De risicofactoren voor centrale sereuze retinopathie omvatten:

• Stress
• Gebruik van cafeïne
• Gebruik van corticosteroïden
• Hypertensie
• Zwangerschap
• Het Cushing-syndroom
• Etniciteit (met name Iberiërs en Aziaten)

Symptomen

Centrale sereuze retinopathie treft meestal slechts één oog tegelijk, maar beide ogen kunnen ook tegelijkertijd worden aangetast. De patiënt kan af en toe een blinde vlek in het centrale gezichtsvermogen ervaren. De beelden worden vervormd gezien. De patiënt heeft een vervormd centraal gezichtsvermogen, wat in medische termen bekendstaat als “metamorfopsie”. Rechte lijnen kunnen krom lijken en objecten kunnen kleiner of verder weg lijken dan ze in werkelijkheid zijn (micropsie). Verder ziet de patiënt de beelden mogelijk wazig (wazig gezichtsvermogen) of verdonkerd. Bij het bekijken van een wit voorwerp kan het een bruine tint hebben of de kleur kan doffer zijn. Af en toe kan de patiënt nachtblindheid ervaren. Het verlies van contrastgevoeligheid is een ander symptoom dat soms voorkomt.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van centrale sereuze retinopathie kunnen zijn:

• Plotselinge veranderingen in het gezichtsvermogen
• Duidelijke vervorming van beelden
• Ongebruikelijke kleuren of contrasten in het gezichtsveld
• Pijn of ongemak in het oog

Diagnose en onderzoeken

Oogheelkundig onderzoek

De oogarts voert een grondig oogonderzoek uit waarbij hij de pupillen verwijdt met behulp van speciale pupilverwijdende oogdruppels, bekend als “mydriatica”. Hij meet de gezichtsscherpte, doet een kleurentest en onderzoekt het contrastvermogen door een contrastgevoeligheidstest.

Diagnostisch onderzoek

De oogarts maakt speciale foto's van het oog met behulp van fluorescentieangiografie. Bij dit onderzoek injecteert hij fluoresceïne kleurstof intraveneus in een ader in de arm. De kleurstof verspreidt zich door het lichaam en door de ogen. De oogarts maakt foto’s van de bloedvaten van het netvlies. Bepaalde abnormale gedeelten krijgen op het beeld een andere kleur, wat mogelijk wijst op centrale sereuze retinopathie. Daarnaast voert hij een OCT-scan (optische coherentie tomografie) uit, waarmee beelden van het netvlies worden gemaakt. Dit is nuttig voor het bepalen van de dikte van het netvlies en het opsporen van zwelling van het netvlies. Een gezichtsveldonderzoek is ook nuttig voor het opsporen van gezichtsvelddefecten.

Differentiële diagnose

Volgende aandoeningen worden door artsen beschouwd als differentiële diagnose. De klinische verschijnselen van deze ziekten lijken sterk op de symptomen van centrale sereuze retinopathie:

• choroïdale (hemangioom: goedaardig bloedgezwel rond het oog)
• choroïdale neovascularisatie (nieuwvaatvorming)
• de ziekte van Vogt-Koyanagi-Harada (symptomen aan ogen, oren, huid en hersenen)
• exsudatieve leeftijdsgebonden maculadegeneratie
• exsudatieve netvliesloslating
• maculagat (verlies van het centrale gezichtsvermogen in een oog)
• niet-exsudatieve leeftijdsgebonden maculadegeneratie
• pseudofake (Irvine-Gass) maculaoedeem (zwelling door vochtophoping in de gele vlek)
• regmatogene netvliesloslating
• subretinale neovasculaire membranen
• tuberculeuze choroïditis

Behandeling

Behandeling oogaandoening via lasertherapie

Bij de meeste patiënten is geen behandeling nodig, omdat het gezichtsvermogen zich meestal binnen één tot zes maanden herstelt. De oogarts controleert de ogen regelmatig tijdens de aanwezigheid van de oogziekte om te kijken of de vloeistof al is geabsorbeerd. Een laserbehandeling of een injectie met antifibrotische middelen kan nodig zijn als het gezichtsvermogen niet herstelt na zes maanden. Bij deze behandelingen worden speciale lasers of injecties ingezet om de vloeistoflekkage te stoppen en de retinale schade te herstellen.

Behandeling bij recidief

Als de aandoening terugkeert, wordt een behandeling met anti-VEGF-injecties over het algemeen overwogen. Bij een recidief kan soms ook een behandeling met corticosteroïden, zowel in de vorm van een injectie in het oog als via orale medicijnen, nodig zijn.

Alternatieve behandelingen

Bij sommige patiënten wordt de oogarts geadviseerd om naar alternatieve behandelingen zoals vitamine-inname of acupunctuur te kijken. Er is nog geen definitief bewijs dat deze behandelingen effectief zijn, maar sommige patiënten melden verbeteringen.

Prognose

De prognose van centrale sereuze retinopathie is over het algemeen goed. De meeste patiënten ervaren een spontaan herstel van hun gezichtsvermogen binnen enkele maanden. Bij ongeveer 10% van de patiënten kan echter een chronisch verloop optreden, wat betekent dat de symptomen langer aanhouden en mogelijk een blijvende vermindering van het gezichtsvermogen veroorzaken. Langdurige symptomen kunnen soms leiden tot degeneratieve veranderingen in het netvlies, maar de meeste mensen herstellen redelijk goed.

Complicaties

Complicaties van centrale sereuze retinopathie kunnen zijn:

• Chronische visuele beperking
• Permanent verlies van contrastgevoeligheid
• Permanente veranderingen in het gezichtsvermogen
• Vervormingen in het centrale gezichtsveld

Preventie

De preventie van centrale sereuze retinopathie richt zich vooral op het vermijden van risicofactoren, zoals het beheersen van stress, het vermijden van overmatig gebruik van cafeïne en het voorzichtig omgaan met corticosteroïden. Daarnaast is het belangrijk om een gezonde levensstijl te handhaven en regelmatig oogonderzoeken te ondergaan, vooral als er risicofactoren aanwezig zijn.

Lees verder

• Retinopathie: Schade aan het netvlies van oog of ogen
• Netvlies: Aandoeningen en problemen met retina in het oog