Oogproblemen bij reumatoïde artritis (ontsteking gewrichten)

Reumatoïde artritis is een aandoening waarbij de gewrichten ontstoken zijn. Deze auto-immuunaandoening, die chronisch van aard is, tast echter eveneens lichaamssystemen buiten de gewrichten aan, zoals de organen, de huid of de ogen bijvoorbeeld. De patiënt met deze ontstekingsziekte lijdt het vaakst aan droge ogen, maar ontstoken ogen en bijwerkingen van medicijnen zijn ook mogelijke oogcomplicaties. Daarnaast presenteert de patiënt zich af en toe met nog andere symptomen. Een jaarlijkse oogcontrole is aangewezen bij patiënten met deze ziekte, en nog vaker wanneer symptomen aanwezig zijn. Deze oogproblemen leiden onbehandeld namelijk soms tot ernstige klachten, pijn en/of een verlies aan het gezichtsvermogen.

• Reumatoïde artritis
• Epidemiologie
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Droge ogen bij reumatoïde artritis
• Ontsteking aan de ogen
• Oogproblemen door medicatie
• Andere symptomen
• Regelmatig oogonderzoek bij oogarts

Reumatoïde artritis

Epidemiologie

Reumatoïde artritis komt wereldwijd voor en kan op elke leeftijd beginnen, hoewel het vaakst wordt gediagnosticeerd bij volwassenen van middelbare leeftijd. De aandoening treft ongeveer 1% van de wereldbevolking, met een hogere prevalentie bij vrouwen dan bij mannen.

Oorzaken

Reumatoïde artritis is een auto-immuunaandoening waarbij het immuunsysteem ten onrechte de eigen gewrichten aanvalt. De precieze oorzaak is onbekend, maar genetische factoren, omgevingsinvloeden zoals infecties en hormonale veranderingen worden verondersteld een rol te spelen in de ontwikkeling van de ziekte.

Risicofactoren

Factoren die het risico op het ontwikkelen van reumatoïde artritis verhogen zijn onder andere een familiale voorgeschiedenis van de ziekte, geslacht (vrouwen hebben een hoger risico), leeftijd (de aandoening komt vaak voor bij middelbare leeftijd), en roken. Bepaalde genetische markers zoals het HLA-DR4-gen kunnen ook het risico verhogen.

Symptomen

Symptomen van reumatoïde artritis omvatten pijn, zwelling, stijfheid en verminderde beweging in de gewrichten. De symptomen beginnen vaak symmetrisch, met ontsteking in de handen, polsen en knieën. Naast gewrichtssymptomen kunnen patiënten ook vermoeidheid, koorts en gewichtsverlies ervaren.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen waarvoor onmiddellijke medische aandacht nodig is, zijn onder andere ernstige gewrichtspijn die niet verbetert met rust of medicatie, koorts die niet reageert op behandelingen, plotselinge veranderingen in de ooggezondheid zoals pijn, verlies van gezichtsvermogen, en symptomen die wijzen op systemische betrokkenheid zoals ademhalingsproblemen of hartklachten.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van reumatoïde artritis wordt gesteld op basis van medische geschiedenis, lichamelijk onderzoek en laboratoriumtests. Belangrijke tests omvatten bloedonderzoeken om ontstekingsmarkers en specifieke autoantilichamen te detecteren, evenals beeldvorming zoals röntgenfoto’s en echografieën om gewrichtsschade te evalueren.

Behandeling

De behandeling van reumatoïde artritis omvat meestal het gebruik van ontstekingsremmers zoals niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's), ziekte-modificerende anti-reumatische geneesmiddelen (DMARD's) en biologica. Fysiotherapie en revalidatie spelen ook een belangrijke rol in het verbeteren van de gewrichtsfunctie en het bevorderen van mobiliteit.

Prognose

De prognose van reumatoïde artritis varieert afhankelijk van de ernst van de ziekte en de respons op behandeling. Vroege diagnose en behandeling kunnen helpen om de progressie van de ziekte te vertragen en de levenskwaliteit te verbeteren. Sommige patiënten ervaren een goede controle over de symptomen, terwijl anderen mogelijk aanzienlijke functionele beperkingen ondervinden.

Complicaties

Mogelijke complicaties van reumatoïde artritis omvatten gewrichtsschade, osteoporose, hart- en vaatziekten, en een verhoogd risico op infecties door het gebruik van immuunonderdrukkende medicatie. Soms kunnen patiënten ook last krijgen van ontstekingen in andere organen zoals de ogen, longen en huid.

Preventie

Hoewel er geen bewezen manier is om reumatoïde artritis volledig te voorkomen, kan het verminderen van risicofactoren zoals stoppen met roken, een gezonde levensstijl aanhouden, en vroege medische controle bij familiegeschiedenis van de ziekte bijdragen aan het verminderen van het risico en het verbeteren van de uitkomst bij vroege symptomen.

Droge ogen bij reumatoïde artritis

Droge ogen komen vaak voor als gevolg van reumatoïde artritis. Bij deze vervelende oogaandoening blijven de ogen droog waardoor ze meer vatbaar zijn voor ooginfecties. Chronisch droge ogen leiden bovendien sneller tot schade aan de cornea (het hoornvlies). Vrij verkrijgbare oogdruppels (in de vorm van kunsttranen) zijn nuttig bij milde symptomen. Wanneer de patiënt evenwel kampt met ernstige of chronische droge ogen, dan moet hij een oogarts raadplegen. De oogarts schrijft mogelijk medicatie voor of opteert voor een afwachtend beleid. Een oogheelkundig onderzoek is evenwel het beste advies bij ernstige problemen om zeker te zijn dat geen verdere complicaties optreden en het gezichtsvermogen intact blijft.

Bovendien bekijkt een (oog)arts of de droge ogen in combinatie met reumatoïde artritis, geen onderdeel zijn van het syndroom van Sjögren, een andere auto-immuunaandoening waarbij de ogen, de mond en de keel droog zijn doordat de klieren die tranen en speeksel produceren, vernietigd zijn. Reumatoïde artritis en het Sjögren-syndroom komen namelijk vrij vaak gelijktijdig voor.

Ontsteking aan de ogen

Droge ogen treden het vaakst op als gevolg van reumatoïde artritis, maar af en toe gaat de ziekte ook gepaard met een oogontsteking. Rode ogen en geïrriteerde ogen zijn frequente kenmerken van deze ontstekingen. Diverse ontstekingsvormen zijn mogelijk, afhankelijk van de aangetaste oogstructuur. Enkele van de meest voorkomende vormen van een oogontsteking die geassocieerd zijn met reumatoïde artritis omvatten iritis, scleritis en uveïtis.

Iritis

De iris, ook gekend als het regenboogvlies, is bij iritis ontstoken en geïrriteerd, waardoor de patiënt kampt met floaters (drijvers, mouches volantes of vlekken zien in het oog) en een wazig of verminderd gezichtsvermogen.

Scleritis

Bij scleritis is de harde oogrok ontstoken, wat beter bekend staat als het witte, buitenste gedeelte van het oog (sclera). Oogpijn, gezwollen ogen, irritatie, gevoeligheid voor licht (fotofobie) en soms een verminderd gezichtsvermogen zijn typerend voor scleritis.

Uveïtis

Uveïtis heeft symptomen die doen denken aan iritis, maar de ontsteking bevindt zich in de uvea, het centrum van het oog.

De behandeling van deze oogontstekingen is afhankelijk van de symptomen, maar bestaat meestal uit corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers).

Oogproblemen door medicatie

Patiënten met reumatoïde artritis nemen doorgaans krachtige medicijnen om de symptomen van de ziekte onder controle te houden. Hierdoor ontstaan echter soms bijwerkingen die ook van invloed zijn op de ogen. Zo krijgen patiënten af en toe te maken met retinopathie (netvliesaandoeningen), cataract (staar: troebele ooglens) en glaucoom (verhoogde oogdruk met schade aan de oogzenuw). Mogelijk lijdt de patiënt reeds aan een oogaandoening en verergeren de symptomen bij het gebruik van de medicijnen. Bij ooggerelateerde symptomen is het echter niet nodig om zelf te stoppen met het innemen van de medicijnen. De patiënt overlegt deze oogproblemen namelijk steeds met de oogarts. Hij schrijft mogelijk een ander geneesmiddel of een andere dosis voor waardoor minder of geen bijwerkingen meer tot stand komen. De oogarts probeert hierbij steeds om op een zo kort mogelijk tijd de meest maximale effecten met de minste bijwerkingen te verkrijgen.

Andere symptomen

Naast droge en ontstoken ogen, presenteert een patiënt zich soms eveneens met brandende ogen, jeukende ogen en/of een oogafscheiding.

Regelmatig oogonderzoek bij oogarts

Een jaarlijks oogonderzoek is zeker aanbevolen bij patiënten met de ontstekingsziekte. Wanneer eventuele symptomen aan de ogen opduiken, is het belangrijk om dit zo snel mogelijk te melden zodat de oogarts een gepaste behandeling inzet. De symptomen mag de patiënt tot slot zeker niet negeren zodat de gezondheid van de ogen en het gezichtsvermogen niet in het gedrang komen.

Lees verder

• Reumatoïde artritis: Ontsteking van gewrichten en organen
• Artritis: Gewrichtsontsteking met pijn, zwelling & stijfheid