Oogproblemen bij reumatoïde artritis (ontsteking gewrichten)

Reumatoïde artritis is een aandoening waarbij de gewrichten ontstoken zijn. Deze auto-immuunaandoening, die chronisch van aard is, tast echter eveneens lichaamssystemen buiten de gewrichten aan, zoals de organen, de huid of de ogen bijvoorbeeld. De patiënt met deze ontstekingsziekte lijdt het vaakst aan droge ogen, maar ontstoken ogen en bijwerkingen van medicijnen zijn ook mogelijke oogcomplicaties. Daarnaast presenteert de patiënt zich af en toe met nog andere symptomen. Een jaarlijkse oogcontrole is aangewezen bij patiënten met deze ziekte, en nog vaker wanneer symptomen aanwezig zijn. Deze oogproblemen leiden onbehandeld namelijk soms tot ernstige klachten, pijn en/of een verlies aan het gezichtsvermogen.

• Reumatoïde artritis
• Epidemiologie
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Droge ogen bij reumatoïde artritis
• Ontsteking aan de ogen
• Oogproblemen door medicatie
• Ooginfecties
• Verminderde oogbewegingen en zicht
• Zichtproblemen door medicatie (bijv. corticosteroïden)
• Geassocieerde symptomen van oogproblemen bij reumatoïde artritis
• Regelmatig oogonderzoek bij oogarts

Reumatoïde artritis

Epidemiologie

Reumatoïde artritis komt wereldwijd voor en kan op elke leeftijd beginnen, hoewel het vaakst wordt gediagnosticeerd bij volwassenen van middelbare leeftijd. De aandoening treft ongeveer 1% van de wereldbevolking, met een hogere prevalentie bij vrouwen dan bij mannen.

Oorzaken

Reumatoïde artritis is een auto-immuunaandoening waarbij het immuunsysteem ten onrechte de eigen gewrichten aanvalt. De precieze oorzaak is onbekend, maar genetische factoren, omgevingsinvloeden zoals infecties en hormonale veranderingen worden verondersteld een rol te spelen in de ontwikkeling van de ziekte.

Risicofactoren

Factoren die het risico op het ontwikkelen van reumatoïde artritis verhogen zijn onder andere een familiale voorgeschiedenis van de ziekte, geslacht (vrouwen hebben een hoger risico), leeftijd (de aandoening komt vaak voor bij middelbare leeftijd), en roken. Bepaalde genetische markers zoals het HLA-DR4-gen kunnen ook het risico verhogen.

Symptomen

Symptomen van reumatoïde artritis omvatten pijn, zwelling, stijfheid en verminderde beweging in de gewrichten. De symptomen beginnen vaak symmetrisch, met ontsteking in de handen, polsen en knieën. Naast gewrichtssymptomen kunnen patiënten ook vermoeidheid, koorts en gewichtsverlies ervaren.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen waarvoor onmiddellijke medische aandacht nodig is, zijn onder andere ernstige gewrichtspijn die niet verbetert met rust of medicatie, koorts die niet reageert op behandelingen, plotselinge veranderingen in de ooggezondheid zoals pijn, verlies van gezichtsvermogen, en symptomen die wijzen op systemische betrokkenheid zoals ademhalingsproblemen of hartklachten.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van reumatoïde artritis wordt gesteld op basis van medische geschiedenis, lichamelijk onderzoek en laboratoriumtests. Belangrijke tests omvatten bloedonderzoeken om ontstekingsmarkers en specifieke autoantilichamen te detecteren, evenals beeldvorming zoals röntgenfoto’s en echografieën om gewrichtsschade te evalueren.

Behandeling

De behandeling van reumatoïde artritis omvat meestal het gebruik van ontstekingsremmers zoals niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's), ziekte-modificerende anti-reumatische geneesmiddelen (DMARD's) en biologica. Fysiotherapie en revalidatie spelen ook een belangrijke rol in het verbeteren van de gewrichtsfunctie en het bevorderen van mobiliteit.

Prognose

De prognose van reumatoïde artritis varieert afhankelijk van de ernst van de ziekte en de respons op behandeling. Vroege diagnose en behandeling kunnen helpen om de progressie van de ziekte te vertragen en de levenskwaliteit te verbeteren. Sommige patiënten ervaren een goede controle over de symptomen, terwijl anderen mogelijk aanzienlijke functionele beperkingen ondervinden.

Complicaties

Mogelijke complicaties van reumatoïde artritis omvatten gewrichtsschade, osteoporose, hart- en vaatziekten, en een verhoogd risico op infecties door het gebruik van immuunonderdrukkende medicatie. Soms kunnen patiënten ook last krijgen van ontstekingen in andere organen zoals de ogen, longen en huid.

Preventie

Hoewel er geen bewezen manier is om reumatoïde artritis volledig te voorkomen, kan het verminderen van risicofactoren zoals stoppen met roken, een gezonde levensstijl aanhouden, en vroege medische controle bij familiegeschiedenis van de ziekte bijdragen aan het verminderen van het risico en het verbeteren van de uitkomst bij vroege symptomen.

Droge ogen bij reumatoïde artritis

Droge ogen komen vaak voor als gevolg van reumatoïde artritis. Bij deze vervelende oogaandoening blijven de ogen droog waardoor ze meer vatbaar zijn voor ooginfecties. Chronisch droge ogen leiden bovendien sneller tot schade aan de cornea (het hoornvlies). Vrij verkrijgbare oogdruppels (in de vorm van kunsttranen) zijn nuttig bij milde symptomen. Wanneer de patiënt evenwel kampt met ernstige of chronische droge ogen, dan moet hij een oogarts raadplegen. De oogarts schrijft mogelijk medicatie voor of opteert voor een afwachtend beleid. Een oogheelkundig onderzoek is evenwel het beste advies bij ernstige problemen om zeker te zijn dat geen verdere complicaties optreden en het gezichtsvermogen intact blijft.

Bovendien bekijkt een (oog)arts of de droge ogen in combinatie met reumatoïde artritis, geen onderdeel zijn van het syndroom van Sjögren, een andere auto-immuunaandoening waarbij de ogen, de mond en de keel droog zijn doordat de klieren die tranen en speeksel produceren, vernietigd zijn. Reumatoïde artritis en het Sjögren-syndroom komen namelijk vrij vaak gelijktijdig voor.

Ontsteking aan de ogen

Droge ogen treden het vaakst op als gevolg van reumatoïde artritis, maar af en toe gaat de ziekte ook gepaard met een oogontsteking. Rode ogen en geïrriteerde ogen zijn frequente kenmerken van deze ontstekingen. Diverse ontstekingsvormen zijn mogelijk, afhankelijk van de aangetaste oogstructuur. Enkele van de meest voorkomende vormen van een oogontsteking die geassocieerd zijn met reumatoïde artritis omvatten iritis, scleritis en uveïtis.

Iritis
De iris, ook gekend als het regenboogvlies, is bij iritis ontstoken en geïrriteerd, waardoor de patiënt kampt met floaters (drijvers, mouches volantes of vlekken zien in het oog) en een wazig of verminderd gezichtsvermogen.

Scleritis
Bij scleritis is de harde oogrok ontstoken, wat beter bekend staat als het witte, buitenste gedeelte van het oog (sclera). Oogpijn, gezwollen ogen, irritatie, gevoeligheid voor licht (fotofobie) en soms een verminderd gezichtsvermogen zijn typerend voor scleritis.

Uveïtis
Uveïtis heeft symptomen die doen denken aan iritis, maar de ontsteking bevindt zich in de uvea, het centrum van het oog.

De behandeling van deze oogontstekingen is afhankelijk van de symptomen, maar bestaat meestal uit corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers).

Oogproblemen door medicatie

Patiënten met reumatoïde artritis nemen doorgaans krachtige medicijnen om de symptomen van de ziekte onder controle te houden. Hierdoor ontstaan echter soms bijwerkingen die ook van invloed zijn op de ogen. Zo krijgen patiënten af en toe te maken met retinopathie (netvliesaandoeningen), cataract (staar: troebele ooglens) en glaucoom (verhoogde oogdruk met schade aan de oogzenuw). Mogelijk lijdt de patiënt reeds aan een oogaandoening en verergeren de symptomen bij het gebruik van de medicijnen. Bij ooggerelateerde symptomen is het echter niet nodig om zelf te stoppen met het innemen van de medicijnen. De patiënt overlegt deze oogproblemen namelijk steeds met de oogarts. Hij schrijft mogelijk een ander geneesmiddel of een andere dosis voor waardoor minder of geen bijwerkingen meer tot stand komen. De oogarts probeert hierbij steeds om op een zo kort mogelijk tijd de meest maximale effecten met de minste bijwerkingen te verkrijgen.

Ooginfecties

Patiënten met reumatoïde artritis hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van ooginfecties. Dit komt door de ontstekingsreacties die de barrières van het oog kunnen verzwakken, waardoor bacteriën, virussen of schimmels gemakkelijker toegang kunnen krijgen. Vooral bij patiënten die immunosuppressieve medicijnen gebruiken om de ziekte onder controle te houden, is de kans op ooginfecties groter.

Ooginfecties kunnen leiden tot ernstige complicaties zoals conjunctivitis (ontsteking van het bindvlies), keratitis (ontsteking van het hoornvlies) of zelfs oogzweren. Bij vermoeden van een ooginfectie is het belangrijk om snel medische hulp in te schakelen om ernstige schade aan het oog te voorkomen.

Verminderde oogbewegingen en zicht

Bij reumatoïde artritis kan er schade optreden aan de spieren rond het oog, wat kan leiden tot verminderde oogbewegingen en visuele afwijkingen. Dit kan optreden als gevolg van de ontsteking die de spieren en weefsels beïnvloedt die verantwoordelijk zijn voor het bewegen van de ogen. In sommige gevallen kan dit leiden tot dubbelzien of een belemmerd gezichtsveld, wat de kwaliteit van het dagelijks leven kan verminderen.

De behandeling van deze problemen kan bestaan uit fysiotherapie voor de oogspieren of medicatie om de ontsteking onder controle te houden.

Zichtproblemen door medicatie (bijv. corticosteroïden)

Patiënten met reumatoïde artritis worden vaak behandeld met medicijnen zoals corticosteroïden (prednison) of andere immunosuppressiva, die op hun beurt bijwerkingen kunnen hebben die de ogen beïnvloeden. Corticosteroïden kunnen bijvoorbeeld de druk in de ogen verhogen, wat kan leiden tot glaucoom. Langdurig gebruik van deze medicijnen kan ook bijdragen aan de ontwikkeling van cataracten, wat leidt tot vertroebeling van de ooglens en wazig zicht.

Het is belangrijk dat patiënten met reumatoïde artritis regelmatig oogonderzoeken ondergaan om vroegtijdige tekenen van glaucoom of cataract te detecteren.

Geassocieerde symptomen van oogproblemen bij reumatoïde artritis

Patiënten met reumatoïde artritis (RA) kunnen verschillende oogklachten ervaren die geassocieerd zijn met de systemische aard van de ziekte. De ontstekingsprocessen die in de gewrichten plaatsvinden, kunnen zich uitbreiden naar andere delen van het lichaam, waaronder de ogen. Oogklachten kunnen variëren van mild ongemak tot ernstigere symptomen die het dagelijks functioneren kunnen beïnvloeden. Het is belangrijk om oogklachten bij RA-patiënten tijdig te herkennen om verdere complicaties te voorkomen.

Brandende ogen
Een veelvoorkomende klacht bij mensen met reumatoïde artritis is een branderig gevoel in de ogen. Dit kan veroorzaakt worden door ontstekingen in het oogweefsel of door de verminderde traanproductie die vaak voorkomt bij RA. Het branderige gevoel kan gepaard gaan met een droge, geïrriteerde oogervaring die vooral verergert bij langdurig lezen of gebruik van digitale apparaten.

Bij de meeste patiënten kan het branderige gevoel worden verlicht met kunsttranen of andere vochtinbrengende oogdruppels. Het is echter essentieel om de onderliggende oorzaak van de droge ogen of ontsteking te behandelen om herhaalde klachten te voorkomen.

Droge ogen
Patiënten met reumatoïde artritis kunnen last hebben van droge ogen als gevolg van een verminderde traanproductie, wat ook wel keratoconjunctivitis sicca wordt genoemd. Deze klacht gaat vaak gepaard met een constant ongemakkelijk gevoel van zand of vreemde voorwerpen in het oog. Droge ogen kunnen leiden tot verhoogde gevoeligheid voor licht, branderigheid en moeite met concentreren bij activiteiten zoals lezen of werken op een computer.

Het gebruik van kunsttranen of oogdruppels is vaak noodzakelijk om de symptomen te verlichten, en een aangepaste levensstijl met minder blootstelling aan omgevingsfactoren zoals droge lucht kan helpen om de klachten te verminderen.

Gevoeligheid voor licht (fotofobie)
Gevoeligheid voor licht, of fotofobie, is een veelvoorkomend symptoom bij RA-patiënten die oogproblemen ervaren. Dit kan het resultaat zijn van ontstekingen die de oogstructuren beïnvloeden of van de algemene verminderde traanproductie. Patiënten kunnen merken dat ze hun ogen vaker moeten sluiten of knijpen wanneer ze zich in fel licht bevinden, wat hun dagelijks leven kan bemoeilijken.

Fotofobie kan effectief worden behandeld door het dragen van zonnebrillen of hoeden met brede randen om de ogen te beschermen tegen fel licht. Daarnaast kan het gebruik van oogdruppels om de ogen gehydrateerd te houden de gevoeligheid voor licht verminderen.

Rode ogen
Rode ogen kunnen optreden als gevolg van ontstekingen in de oogstructuren of door irritatie die het gevolg is van een droge ogen-aandoening. Bij reumatoïde artritis kan de ontsteking van de oogweefsels leiden tot verwijding van de bloedvaten, wat resulteert in een roodgekleurde oogbal. Dit kan gepaard gaan met ongemak, jeuk of een branderig gevoel.

Wanneer de ogen langdurig rood blijven, is het belangrijk dat patiënten medische zorg zoeken om de onderliggende oorzaak te achterhalen en verdere complicaties, zoals infecties, te voorkomen.

Wazig zien
Wazig zicht is een veelvoorkomend symptoom dat kan optreden bij RA-patiënten met oogproblemen. Dit kan verschillende oorzaken hebben, zoals ontstekingen in het oog of beschadiging van de traanfilm die nodig is voor een duidelijke visie. Wazig zien kan een tijdelijk probleem zijn of langdurige gevolgen hebben, afhankelijk van de ernst van de ontsteking.

Het is belangrijk dat patiënten met RA en wazig zicht regelmatig hun ogen laten controleren door een specialist, zodat vroegtijdige behandelingen kunnen worden ingesteld en verdere schade aan het gezichtsvermogen kan worden voorkomen. Behandelingen kunnen onder meer bestaan uit het gebruik van oogdruppels, steroïden of andere medicijnen om de ontstekingen te verminderen.

Pijn in de ogen
Pijn in de ogen kan optreden als gevolg van de ontstekingen die gepaard gaan met reumatoïde artritis. Dit kan een scherpe, stekende pijn zijn of een meer doffe, constante pijn die verergert bij beweging of bij blootstelling aan fel licht. De pijn kan een indicatie zijn van een ernstige ontsteking, zoals bij uveïtis of scleritis, en moet niet onopgemerkt blijven.

Bij aanhoudende of verergerende pijn in de ogen is het essentieel dat de patiënt medische hulp zoekt voor een juiste diagnose en behandeling. Pijn kan vaak effectief worden verlicht met ontstekingsremmende medicijnen of corticosteroïden.

Verlies van gezichtsvermogen
In sommige gevallen kan reumatoïde artritis leiden tot verlies van gezichtsvermogen, vooral wanneer de oogproblemen niet tijdig worden behandeld. Bijvoorbeeld, bij langdurige ontstekingen of schade aan het netvlies kan visusverlies optreden. Dit is vaak een gevolg van ernstige aandoeningen zoals uveïtis of scleritis die de oogstructuren beschadigen.

Het is van groot belang dat patiënten met RA hun ogen regelmatig laten controleren om vroegtijdige tekenen van oogproblemen te identificeren en passende behandelingen te starten om het gezichtsvermogen te beschermen.

Deze geassocieerde oogklachten kunnen aanzienlijk bijdragen aan de algehele gezondheidsproblemen van patiënten met reumatoïde artritis en moeten serieus worden genomen om de kwaliteit van leven te verbeteren en verdere schade te voorkomen.

Regelmatig oogonderzoek bij oogarts

Een jaarlijks oogonderzoek is zeker aanbevolen bij patiënten met de ontstekingsziekte. Wanneer eventuele symptomen aan de ogen opduiken, is het belangrijk om dit zo snel mogelijk te melden zodat de oogarts een gepaste behandeling inzet. De symptomen mag de patiënt tot slot zeker niet negeren zodat de gezondheid van de ogen en het gezichtsvermogen niet in het gedrang komen.

Lees verder

• Reumatoïde artritis: Ontsteking van gewrichten en organen
• Artritis: Gewrichtsontsteking met pijn, zwelling & stijfheid