Melioidose: Bacteriële infectie met symptomen aan longen

Melioidose is een infectieziekte veroorzaakt door de bacterie Burkholderia pseudomallei. Deze bacteriën zijn vooral in delen van Azië en Australië aanwezig op de bodem en in het water. De overdracht van de infectie gebeurt door rechtstreeks contact, door inademing of door het drinken van besmet water. Tal van symptomen zijn mogelijk, maar meestal komen longgerelateerde tekenen tot uiting. Melioidose behandelt de arts met behulp van antibiotica want zonder behandeling komen patiënten te overlijden. Dankzij enkele adviezen is het mogelijk om het risico op blootstelling met de bacteriën te verminderen.

• Synoniemen
• Epidemiologie van infectieziekte
• Oorzaken van melioidose
• Risicofactoren van bacteriële infectie
• Symptomen: Vaan problemen met longen
• Acute vorm
• Chronische vorm
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling met antibiotica
• Prognose
• Preventie

Synoniemen

De ziekte van Whitmore en meliodiosis zijn andere benamingen om de infectieziekte aan te duiden.

Epidemiologie van infectieziekte

De meeste patiënten met melioidose komen voor in Zuidoost-Azië. Daarnaast zijn ook patiënten gerapporteerd in noordelijk Australië en sporadisch in Centraal- en Zuid-Amerika, het Midden-Oosten, de gebieden in de Stille Oceaan en diverse Afrikaanse landen.

Oorzaken van melioidose

De term melioidose verwijst naar infecties veroorzaakt door de gramnegatieve bacteriën Burkholderia pseudomallei. Dit organisme bevindt zich in de bodem en oppervlaktewater, wordt op grote schaal verspreid in de tropen en subtropen. Een verspreiding van de bacteriën volgt door inademing van besmette stof of waterdruppels, door inname van besmet water of door directe inoculatie (direct contact) van het organisme in het lichaam (bijvoorbeeld via een huidwonde). Het komt tot slot zelden voor dat mensen door anderen geïnfecteerd worden; de belangrijkste verspreidingsbron blijven een vervuilde bodem en vervuild oppervlaktewater.

Risicofactoren van bacteriële infectie

Meer dan de helft van alle patiënten met melioidose heeft een predisponerende onderliggende ziekte. Het komt vooral veel voor bij patiënten met diabetes mellitus (suikerziekte), een leverziekte, een nierziekte, tuberculose, een hartziekte, thalassemie (bloedziekte), kanker, een verzwakt immuunsysteem (maar niet door een hiv-infectie) en een chronische longziekte. Gezonde mensen krijgen echter mogelijk ook te maken met symptomen van de infectie. Alcoholmisbruik maakt mensen ook meer gevoelig voor de infectieziekte. Ook moessonregen verhoogt de kans op een besmetting met de bacteriën. Zo hebben veel patiënten met een huidwonde de infectie opgelopen na de tsunamiramp in 2004 (doordat de wonde in contact kwam met besmet water of een besmette bodem).

Symptomen: Vaan problemen met longen

B. pseudomallei veroorzaakt een breed spectrum van ziekten en de meeste infecties zijn waarschijnlijk subklinisch. De infectie kan acuut of chronisch zijn, gelokaliseerd of verspreid, maar de ene vorm van de ziekte kan evolueren naar een andere en daardoor is het moeilijk om patiënten onder te brengen onder een bepaalde categorie. De incubatietijd bedraagt 1 tot 21 dagen met een gemiddelde van 9 dagen voor dat de symptomen verschijnen.

Acute vorm

In de lever of milt komen vaak abcessen voor, wat gepaard gaat met koorts, verzwering en gelokaliseerde pijn of zwelling. Soms zijn de abcessen ook aanwezig in andere organen, hetgeen mogelijk leidt tot septikemie (sepsis: bloedvergiftiging). Deze levensbedreigende situatie vereist een onmiddellijke medische behandeling en kent vaak een dodelijke afloop. Bekende symptomen van sepsis zijn ademhalingsproblemen, buikpijn, desoriëntatie, gewrichtspijn, hoofdpijn en koorts. Wanneer de infectie zich verspreidt, is sprake van buikpijn, pijn op de borst, epileptische aanvallen, gewichtsverlies, hoofdpijn, koorts en spier- of gewrichtspijn.

Chronische vorm

Circa 10% van de patiënten komt terecht in de chronische vorm van melioidose. De symptomen doen dan denken aan tuberculose, een bacteriële infectie met longproblemen. Volgende tekenen zijn mogelijk: een huidinfectie, huidzweren, longknobbeltjes, een chronische longontsteking, hoesten, pijn op de borst, hoge koorts, hoofdpijn en een verlies van eetlust.

Diagnose en onderzoeken

Serologische tests zijn beschikbaar, maar de definitieve diagnose hangt af van het isoleren van het organisme uit bloed of geschikt weefsel zoals pus (indien aanwezig), sputum (slijm), bloed en/of urine.

Behandeling met antibiotica

De behandeling van melioidose bestaat uit antibiotica en is afhankelijk van de locatie van de ziekte. Voor patiënten met mildere symptomen, beveelt de Centers for Disease Control and Prevention medicatie aan met antibiotica zoals imipenem, meropenem (Merrem), penicilline, doxycycline, amoxicilline- klavulaanzuur, ceftazidime ticarcilline-clavulaanzuur, ceftriaxon en aztreonam. Patiënten die ernstig ziek zijn, krijgen een combinatie van twee van de bovengenoemde medicijnen gedurende drie tot zes maanden. Wanneer de longen aangetast zijn, volgt de arts de patiënt regelmatig op. Als de kweken gedurende zes maanden positief blijven, overweegt hij namelijk een chirurgische verwijdering van het longabces met een verwijdering van de aangetaste longlobben.

Prognose

Onbehandeld is melioidose dodelijk. Bij behandeling met antibiotica hebben ernstige vormen van de ziekte met sepsis en complicaties die uit die aandoening voortkomen, een algemene mortaliteit van ongeveer 40%.

Preventie

In gebieden waar de ziekte wijdverspreid is, brengt het contact met besmette grond of water mensen in gevaar. In deze gebieden is het echter mogelijk om enkele voorzorgsmaatregelen te treffen waardoor het risico op een blootstelling geminimaliseerd wordt.

• Gezondheidsmedewerkers nemen standaardvoorzorgsmaatregelen ter preventie van een infectie zoals het dragen van een masker, handschoenen en een schort.
• Landbouwers dragen laarzen, zodat een infectie door de voeten en onderbenen voorkomen wordt.
• Risicogroepen vermijden contact met de grond en stilstaand water.