Melioidose: Bacteriële infectie met symptomen aan longen

Melioidose is een infectieziekte veroorzaakt door de bacterie Burkholderia pseudomallei. Deze bacterie komt vooral voor in bepaalde delen van Azië en Australië, waar ze zich in de bodem en het water bevinden. De infectie kan worden overgedragen door rechtstreeks contact met besmette materialen, door inademing van besmette stof of druppels, of door het drinken van besmet water. Er kunnen tal van symptomen optreden, maar meestal manifesteren de klachten zich op het gebied van de longen. Melioidose wordt behandeld met antibiotica; zonder behandeling kan de ziekte dodelijk zijn. Door enkele voorzorgsmaatregelen te nemen, kan het risico op blootstelling aan deze bacteriën worden verminderd.

• Synoniemen
• Epidemiologie van infectieziekte
• Oorzaken van melioidose
• Risicofactoren van bacteriële infectie
• Symptomen: Van problemen met longen
• Acute vorm
• Chronische vorm
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling met antibiotica
• Ondersteuning en revalidatie
• Prognose
• Complicaties van melioidose
• Sepsis
• Abcessen in organen
• Longcomplicaties
• Chronische infecties
• Orgaanfalen
• Neurologische complicaties
• Preventie

Synoniemen

De ziekte van Whitmore en meliodiosis zijn andere benamingen om de infectieziekte aan te duiden.

Epidemiologie van infectieziekte

De meeste patiënten met melioidose komen voor in Zuidoost-Azië. Daarnaast zijn ook patiënten gerapporteerd in noordelijk Australië en sporadisch in Centraal- en Zuid-Amerika, het Midden-Oosten, de gebieden in de Stille Oceaan en diverse Afrikaanse landen.

Oorzaken van melioidose

De term melioidose verwijst naar infecties veroorzaakt door de gramnegatieve bacteriën Burkholderia pseudomallei. Dit organisme bevindt zich in de bodem en oppervlaktewater en wordt op grote schaal verspreid in de tropen en subtropen. Een verspreiding van de bacteriën volgt door inademing van besmette stof of waterdruppels, door inname van besmet water of door directe inoculatie (direct contact) van het organisme in het lichaam (bijvoorbeeld via een huidwonde). Het komt tot slot zelden voor dat mensen door anderen geïnfecteerd worden; de belangrijkste verspreidingsbron blijven een vervuilde bodem en vervuild oppervlaktewater.

Risicofactoren van bacteriële infectie

Meer dan de helft van alle patiënten met melioidose heeft een predisponerende onderliggende ziekte. Het komt vooral veel voor bij patiënten met diabetes mellitus (suikerziekte), een leverziekte, een nierziekte, tuberculose, een hartziekte, thalassemie (bloedziekte), kanker, een verzwakt immuunsysteem (maar niet door hiv-infectie) en een chronische longziekte. Gezonde mensen kunnen echter ook symptomen van de infectie ervaren. Alcoholmisbruik verhoogt ook de gevoeligheid voor deze infectieziekte. Bovendien verhoogt moessonregen de kans op besmetting met de bacteriën. Veel patiënten met een huidwonde hebben de infectie opgelopen na de tsunamiramp in 2004, doordat de wonde in contact kwam met besmet water of een besmette bodem.

Symptomen: Van problemen met longen

B. pseudomallei veroorzaakt een breed spectrum van ziekten en de meeste infecties zijn waarschijnlijk subklinisch. De infectie kan acuut of chronisch zijn, gelokaliseerd of verspreid, maar de ene vorm van de ziekte kan evolueren naar een andere, waardoor het moeilijk is om patiënten in een specifieke categorie te plaatsen. De incubatietijd bedraagt 1 tot 21 dagen, met een gemiddelde van 9 dagen voordat de symptomen verschijnen.

Acute vorm

In de lever of milt komen vaak abcessen voor, wat gepaard gaat met koorts, verzwering en gelokaliseerde pijn of zwelling. Soms zijn de abcessen ook aanwezig in andere organen, wat kan leiden tot septikemie (sepsis: bloedvergiftiging). Deze levensbedreigende situatie vereist onmiddellijke medische behandeling en heeft vaak een dodelijke afloop. Bekende symptomen van sepsis zijn ademhalingsproblemen, buikpijn, desoriëntatie, gewrichtspijn, hoofdpijn en koorts. Wanneer de infectie zich verspreidt, kan er sprake zijn van buikpijn, pijn op de borst, epileptische aanvallen, gewichtsverlies, hoofdpijn, koorts en spier- of gewrichtspijn.

Chronische vorm

Circa 10% van de patiënten ontwikkelt een chronische vorm van melioidose. De symptomen doen dan denken aan tuberculose, een bacteriële infectie met longproblemen. Mogelijke tekenen zijn: een huidinfectie, huidzweren, longknobbeltjes, een chronische longontsteking, hoesten, pijn op de borst, hoge koorts, hoofdpijn en een verlies van eetlust.

Diagnose en onderzoeken

Serologische tests zijn beschikbaar, maar de definitieve diagnose hangt af van het isoleren van het organisme uit bloed of geschikt weefsel zoals pus (indien aanwezig), sputum (slijm), bloed en/of urine.

Behandeling met antibiotica

De behandeling van melioidose bestaat uit antibiotica en is afhankelijk van de locatie van de ziekte. Voor patiënten met mildere symptomen beveelt de Centers for Disease Control and Prevention medicatie aan met antibiotica zoals imipenem, meropenem (Merrem), penicilline, doxycycline, amoxicilline-klavulaanzuur, ceftazidime, ticarcilline-clavulaanzuur, ceftriaxon en aztreonam. Patiënten die ernstig ziek zijn, krijgen een combinatie van twee van de bovengenoemde medicijnen gedurende drie tot zes maanden. Wanneer de longen aangetast zijn, volgt de arts de patiënt regelmatig op. Als de kweken gedurende zes maanden positief blijven, overweegt hij een chirurgische verwijdering van het longabces met verwijdering van de aangetaste longlobben.

Recent onderzoek heeft geleid tot de ontwikkeling van nieuwe behandelingsopties voor melioidose. Er zijn studies die onderzoeken hoe moderne antibiotica zoals ceftolozane/tazobactam en plazomicine effectief kunnen zijn in de behandeling van melioidose, vooral in gevallen waar traditionele behandelingen falen.

Ondersteuning en revalidatie

Patiënten die herstellen van melioidose kunnen baat hebben bij ondersteunende zorg en revalidatie om volledig te herstellen. Dit kan fysiotherapie omvatten voor herstel van fysieke functies en psychologische ondersteuning voor de emotionele impact van de ziekte. Het is belangrijk dat patiënten nauw samenwerken met hun zorgteam om een optimaal herstel te bevorderen.

Prognose

Onbehandeld is melioidose dodelijk. Bij behandeling met antibiotica hebben ernstige vormen van de ziekte met sepsis en complicaties die uit deze aandoening voortkomen een algemene mortaliteit van ongeveer 40%.

Complicaties van melioidose

Melioidose kan leiden tot ernstige complicaties, vooral als de ziekte niet tijdig wordt behandeld:

Sepsis

Wanneer de infectie zich verspreidt naar de bloedbaan, kan dit leiden tot sepsis, een levensbedreigende aandoening gekenmerkt door een ernstige ontstekingsreactie in het lichaam. Symptomen van sepsis zijn onder andere ademhalingsproblemen, buikpijn, desoriëntatie, gewrichtspijn, hoofdpijn en koorts.

Abcessen in organen

Melioidose kan abcessen veroorzaken in organen zoals de lever en milt. Deze abcessen kunnen leiden tot verdere complicaties, zoals leverfalen of miltproblemen, en kunnen soms zelfs leiden tot septikemie als ze niet goed behandeld worden.

Longcomplicaties

Bij chronische melioidose kunnen longcomplicaties optreden, waaronder longontsteking, longknobbeltjes en ernstige ademhalingsproblemen. Dit kan de ademhaling ernstig belemmeren en verdere behandeling noodzakelijk maken.

Chronische infecties

In sommige gevallen kan melioidose leiden tot chronische infecties, zoals huidzweren en langdurige longontsteking. Deze chronische vormen kunnen moeilijk te behandelen zijn en vereisen langdurige antibioticabehandeling.

Orgaanfalen

In ernstige gevallen kan melioidose leiden tot orgaanfalen, waarbij vitale organen zoals de nieren of de lever niet goed functioneren. Dit kan levensbedreigend zijn en vereist onmiddellijke medische interventie.

Neurologische complicaties

Bij sommige patiënten kunnen neurologische complicaties optreden, zoals epileptische aanvallen en desoriëntatie, wat kan duiden op een ernstige voortgang van de ziekte of op sepsis.

Preventie

In gebieden waar de ziekte wijdverspreid is, brengt het contact met besmette grond of water mensen in gevaar. In deze gebieden is het mogelijk om enkele voorzorgsmaatregelen te treffen waardoor het risico op blootstelling geminimaliseerd wordt.

• Gezondheidsmedewerkers nemen standaardvoorzorgsmaatregelen ter preventie van een infectie, zoals het dragen van een masker, handschoenen en een schort.
• Landbouwers dragen laarzen om infectie via de voeten en onderbenen te voorkomen.
• Risicogroepen vermijden contact met de grond en stilstaand water.