Seniele purpura: Blauwe en bruine vlekken bij ouderen

Ongeveer tien procent van de ouderen krijgt te maken met seniele purpura. Bij deze veelvoorkomende aandoening krijgen patiënten door een mild trauma, door een ziekte of door andere omgevingsfactoren vooral op de onderarmen kneuzingen en blauwe plekken. Deze paarsrode en later bruine tot gele vlekken gaan in principe niet gepaard met pijn of andere klachten. De onschuldige aandoening behoeft geen medische behandeling omdat de symptomen veelal binnen de paar weken verdwijnen. Wel keert de ziekte vaak terug. De Britse dermatoloog Thomas Bateman beschreef in 1818 voor het eerst seniele purpura in de medische literatuur.

• Synoniemen seniele purpura
• Epidemiologie
• Oorzaken en risicofactoren aandoening
• Symptomen aan o.a. onderarmen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van blauwe of bruine vlekken of plekken
• Prognose van ziekte bij ouderen
• Preventie: Minder blootstelling aan de zon

Synoniemen seniele purpura

Enkele synoniemen voor seniele purpura omvatten:

• actinische purpura (wordt gebruikt in de context van de ziekte die door langdurige blootstelling aan de schadelijke UV-stralen van zonlicht verschijnt)
• Bateman purpura
• purpura senilis

Epidemiologie

Seniele purpura komt vooral voor bij ouderen. Ongeveer 10% van de vijftigplussers lijdt aan de ziekte. Dit percentage stijgt naarmate mensen verouderen.

Oorzaken en risicofactoren aandoening

Door de huidveroudering en de schade van langdurige blootstelling van de zon, verdunnen de huidweefsels en zijn de bloedvaten meer kwetsbaar. Hierdoor breken de bloedvaten reeds open bij een mild trauma. Hierop volgt een bloeduitstorting in de omringende dermis waardoor donkerpaarse ecchymosen (verkleuring van huid door gescheurd bloedvat) of petechiën (kleine puntbloedingen) tot stand komen. De paarsrode vlekken veranderen in bruine vlekken als gevolg van de afzetting van hemosiderine, een bestanddeel van rode bloedcellen. Enkele risicofactoren verhogen de kans op het krijgen van deze blauwpaarse vlakken.

Bindweefsel- en vaatziekten

Reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen), lupus en het syndroom van Sjögren (auto-immuunaandoening aan ogen, mond en keel) zijn bindweefsel- en vaatziekten die gekoppeld zijn aan purpura. Daarnaast hebben sommige patiënten met inwendige tumoren, waaronder een lymfoom, een multiple myeloom (ziekte van Kahler: kanker van plasmacellen met botpijn) en leukemie ook tekenen van purpura.

Diabetes (suikerziekte)

Een langdurige hoge bloedsuikerspiegel bij diabetes mellitus verhoogt het risico op seniele purpura.

Medicatie
Het overmatig innemen van bloedverdunners, zoals topische (op de huid aangebrachte) of orale (via de mond ingenomen) corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers) en aspirine, zijn eveneens risicofactoren. De ziekte komt tot slot vaker tot uiting bij de inname van geneesmiddelen die de bloedplaatjesfunctie aantasten.

Meningokokkemie

Bacteriën, zogenaamde meningokokken, veroorzaken meningitis, een ernstige ontsteking van de hersenen en het ruggenmerg. Bloedinfecties en een huiduitslag komen soms ook tot stand door deze meningokokken.

Niet-trombocytopenische aandoeningen

Enkele niet-trombocytopenische aandoeningen veroorzaken sneller seniele purpura zoals:

• amyloïdose (een aandoening die optreedt wanneer amyloïdeproteïneafzettingen in weefsels terechtkomen)
• bloedstollingstoornissen
• drukveranderingen tijdens de bevalling
• een hemangioom (een goedaardige tumor bij kinderen die bestaat uit bloedvaten)
• een ontsteking van de bloedvaten (vasculitis)
• fragiele bloedvaten

Trombocytopenie

Trombocytopenie is een aandoening waarbij een patiënt een tekort aan bloedplaatjes heeft, hetgeen leidt tot bloedingen in de weefsels en tot kneuzingen.

UV-straling

Een overmatige blootstelling aan de zon verzwakt en verdunt de bindweefsels. Dit proces duurt vele jaren en de symptomen van seniele purpura komen daarom pas tot uiting bij ouderen.

Symptomen aan o.a. onderarmen

De seniele purpura kennen enkele stadia. In het beginstadium van seniele purpura krijgt de patiënt paarse tot rode vlekken. De huid is hierbij dun en broos. Op de huid verschijnen onregelmatig gevormde letsels van één tot vier centimeter groot en donker zijn van kleur. Deze letsels presenteren zich op de handen, de onderarmen en soms op het gezichtof in de nek. De rand rond deze letsels is vaak dun, goed gedefinieerd en niet erg elastisch. Na ongeveer drie weken verdwijnen de blauwe plekken. Gelige of bruine plekken verschijnen vervolgens op de plaats waar de paarse kneuzingen geweest waren.

Diagnose en onderzoeken

De arts onderzoekt de patiënt grondig en bekijkt dan de handen, de benen, de nek, het gezicht en de oksels van de patiënt. Zo bemerkt hij elke blauwe plek of huidatrofie (verdunde huid). Een bloedonderzoek is tevens nodig; dit spoort eventuele bloedstollingsproblemen op.

Behandeling van blauwe of bruine vlekken of plekken

Een medische behandeling is overbodig bij seniele purpura. De letsels of kneuzingen verdwijnen meestal spontaan zonder restverschijnselen en andere gezondheidscomplicaties. Wel is deze aandoening vaak chronisch; de problemen komen met andere woorden vaak terug tijdens de rest van het leven.

Prognose van ziekte bij ouderen

Seniele purpura zijn cosmetisch soms storend, maar wel goedaardig. De purpura letsels verdwijnen veelal spontaan na één tot drie weken. Af en toe krijgt de patiënt wel een blijvende of wisselende bruine huidskleur op de plaats waar het letsel aanwezig was (hyperpigmentatie). Daarenboven komt de ziekte ook regelmatig terug. De huid scheurt tot slot sneller bij patiënten met deze ziekte.

Preventie: Minder blootstelling aan de zon

Seniele purpura zijn moeilijk te voorkomen omdat de ziekte vaak het gevolg is van de effecten van de veroudering. Wel helpt het om zich minder bloot te stellen aan de zon of zich goed te beschermen via zonwerende kledij en zonnebrandcrème. Ook met het verkeerd of overmatig gebruik van medicatie moet de patiënt oppassen en bij problemen of vragen steeds de arts raadplegen.

Lees verder

• Blauwe plek: Bloeduitstorting met verkleuring van de huid
• Ouderdomsvlekken: Huidaandoening door blootstelling aan zon