Bloedaandoening trombocytose: Verhoogd aantal bloedplaatjes

Trombocytose, dat ook gekend is als "trombocytemie" is een toestand waarbij de patiënt een verhoogd aantal bloedplaatjes in het bloed heeft. Hierdoor ontstaat zeer snel stolling in een intact bloedvat, wat sneller resulteert in de vorming van een klonter (= trombus, trombose). Een bloedklonter die losraakt en terechtkomt in de bloedbaan, leidt tot een embolie (bloedvatverstopping). Afhankelijk van het type trombocytose, heeft de patiënt meer kans op bloedstolsels. Veelal behandelt een arts enkel de eventueel onderliggende aandoening en zijn andere behandelingsmogelijkheden niet nodig bij een patiënt met trombocytose. De bloedaandoening treedt op wanneer de patiënt meer dan 450.000 bloedplaatjes per microliter bloed heeft.

• Oorzaken en indeling van de bloedaandoening trombocytose
• Symptomen bloedstoornis: Afhankelijk van secundaire of primaire trombocytose
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van trombocytemie
• Prognose bloedziekte
• Complicaties verhoogd aantal bloedplaatjes: Bloedstolsels

Oorzaken en indeling van de bloedaandoening trombocytose

Trombocytose valt in te delen in secundaire (of reactieve) trombocytose en primaire (of essentiële) trombocytose.

Secundaire of reactieve trombocytose

Een onderliggende aandoening veroorzaakt deze vorm van trombocytose. Voorbeelden hiervan zijn:

• acute bloedingen en bloedverlies
• allergische reacties
• brandwonden
• chronisch nierfalen (verminderde of afwezige nierfunctie) of een andere nieraandoening
• een coronaire bypass
• een grote operatie
• een hartaanval
• een inspanning
• een ontsteking bijvoorbeeld bij:
• reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen)
• coeliakie (maag- en darmproblemen na het eten van gluten)
• bindweefselaandoeningen
• een darmontsteking
• een splenectomie (chirurgische verwijdering van de milt)
• een trauma
• een vitaminetekort
• ferriprieve anemie (bloedarmoede door ijzertekort)
• hemolytische anemie (voortijdige afbraak van rode bloedcellen)
• infecties (zoals bijvoorbeeld tuberculose)
• kanker
• reacties op medicijnen
• pancreatitis (ontsteking van de alvleesklier met buikpijn en spijsverteringsproblemen)

Hoewel het aantal bloedplaatjes hoog is bij secundaire trombocytose, zijn de bloedplaatjes wel normaal (in tegenstelling tot bij primaire trombocytemie). Patiënten met secundaire trombocytose hebben bijgevolg een lager risico op bloedstolsels en bloedingen.

Primaire of essentiële trombocytose

Minder vaak veroorzaakt een beenmergaandoening om onbekende redenen trombocytose. Dit is dan gekend als autonome, primaire of essentiële trombocytose of essentiële trombocytemie. Bij deze vorm van trombocytose heeft de patiënt een veel hoger risico op stolling of complicaties van bloedingen wanneer hij geen symptomen ervaart. Bloedstolsels gaan wel gepaard met andere risicofactoren:

• zwaarlijvigheid
• cardiovasculaire risicofactoren zoals roken, een verhoogde bloeddruk en hypercholesterolemie (verhoogde cholesterolwaarden in het bloed)
• diabetes mellitus (suikerziekte)
• een geschiedenis van een trombose / bloedstolsels
• een JAK2- of MPL- mutatie
• leeftijd: zestig jaar of ouder
• markers van hypercoagulabiliteit zoals factor V Leiden en antifosfolipide-antilichamen
• trombocytenaantal groter dan 1500 x 10 9 / L (1,5 miljoen / μL), wat paradoxaal geassocieerd is met een verhoogd risico op gastro-intestinale bloedingen bij jonge vrouwen

Symptomen bloedstoornis: Afhankelijk van secundaire of primaire trombocytose

De ernst en uitgebreidheid van de symptomen zijn afhankelijk van de vorm van de bloedstoornis en tevens varieert dit ook bij elke patiënt.

Secundaire of reactieve trombocytose
Secundaire trombocytose veroorzaakt zelden symptomen. De patiënt heeft veelal wel symptomen die voortvloeien uit de onderliggende aandoening. Deze mogelijke symptomen omvatten hoofdpijn, pijn op de borst, gevoelloosheid of tintelingen in de handen en voeten, tijdelijke visusveranderingen, duizeligheid of een licht gevoel in het hoofd, flauwvallen en zwakte.

Primaire of essentiële trombocytose

Patiënten met primaire trombocytose vertonen dezelfde symptomen maar ontwikkelen makkelijk bloedstolsels in de hersenen, handen en voeten, maar mogelijk eveneens in het hart en de darmen. Chronische vermoeidheid, (aanhoudende) hoofdpijn, duizeligheid en een beroerte zijn mogelijke symptomen waarmee een patiënt zich vertoont bij een bloedstelsel aan de hersenen. De handen en voeten zijn rood, kloppend en eveneens pijnlijk wanneer zich daar een bloedstolsel bevindt. Verder heeft de patiënt een veranderend spraakvermogen, epileptische aanvallen, zwakte in één van de armen of beide armen, de rug, de nek, de kaak of kaken of de buik. Kortademigheid en misselijkheid komen ook vaak voor.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

In de meeste gevallen stelt de arts de diagnose aan de hand van een grondig klinisch onderzoek bij de patiënt. Een uitgebreide anamnese is daarbij onontbeerlijk waarbij hij alle zichtbare symptomen documenteert.

Diagnostisch onderzoek

Verdere onderzoeken zijn nodig om trombocytose te diagnosticeren. Zo voert de arts een volledig bloedonderzoek uit. Hierbij is het belangrijk dat de arts bekijkt of de patiënt lijdt aan reactieve trombocytose of aan essentiële trombocytemie. Deze laatste veroorzaakt namelijk makkelijker bloedstolsels.

Differentiële diagnose

De arts verwart trombocytose vaak met volgende aandoeningen:

• chronische lymfatische leukemie
• chronische myeloïde leukemie (CML)
• het myelodysplastisch syndroom (verstoorde productie van bloedcellen)
• polycythemia vera
• primaire myelofibrose
• trombotische trombocytopenische purpura

Behandeling van trombocytemie

Secundaire of reactieve trombocytose

Bij de behandeling kijkt de arts naar de oorzaak van de reactieve trombocytose. De aandoening geneest snel na een recente operatie of een blessure die significant bloedverlies veroorzaakt. Het aantal bloedplaatjes blijft veelal hoog bij een chronische infectie of ontstekingsziekte totdat de onderliggende aandoening weer onder controle is. In de meeste gevallen is het niveau van de bloedplaatjes weer gestabiliseerd wanneer de onderliggende oorzaak is opgelost. De patiënt heeft hierbij zelden medicatie of een medische behandeling nodig daar de patiënt geen bloedstollingsproblemen of bloedingen ervaart. Bij een chirurgische verwijdering van de milt (de medische term hiervoor is "splenectomie") heeft de patiënt levenslang trombocytose, maar ook dan is een behandeling veelal niet vereist. De arts behandelt wel de eventueel onderliggende aandoening.

Primaire of essentiële trombocytose

Normaalgezien is een behandeling onnodig wanneer de patiënt geen symptomen heeft. Maar soms helpt aspirine, en dit met name bij zwangere vrouwen en bij patiënten met een verhoogd risico op een hart- en vaataandoening. Dit bespreekt de patiënt wel uitvoerig met de arts. In noodsituaties is een bloedplaatjesaferese nuttig zijn om een ​​snelle daling van het aantal bloedplaatjes te bereiken. Verder is het verstandig dat patiënten een gezonde levensstijl hanteren: gewicht verliezen bij overgewicht, voldoende lichaamsbeweging, niet roken, een gezonde en gevarieerde voeding eten.

Prognose bloedziekte

Secundaire of reactieve trombocytose

In het algemeen is secundaire trombocytose een tijdelijke afwijking die spontaan oplost wanneer de primaire oorzakelijke aandoening is genezen. De prognose is daarom afhankelijk van de onderliggende geassocieerde aandoening.

Primaire of essentiële trombocytose

De levensverwachting van patiënten met essentiële trombocytose (primaire trombocytose) is bijna dezelfde dan deze van de gezonde populatie. De mediane overleving bedraagt ongeveer twintig jaar. Voor patiënten jonger dan zestig jaar is de mediane overleving 33 jaar.

Complicaties verhoogd aantal bloedplaatjes: Bloedstolsels

Een trombose is potentieel ernstig en levensbedreigend bij patiënten met essentiële trombocytose. Bloedingen komen meestal voor in het maagdarmkanaal, al zijn deze in de meeste gevallen wel mild. Vrouwen die aan primaire trombocytemie of secundaire trombocytose lijden en de pil nemen, hebben wel een verhoogd risico op bloedstolsels. Bloedstolsels bij zwangere vrouwen leiden tot een miskraam of problemen met foetale groei en ontwikkeling van het kind. Een transformatie naar acute myelogene leukemie (AML) komt voor bij 0,6-5% van de patiënten met essentiële trombocytose.