Bloedaandoening trombocytose: Verhoogd aantal bloedplaatjes

Trombocytose, ook bekend als "trombocytemie," is een aandoening waarbij de patiënt een verhoogd aantal bloedplaatjes in het bloed heeft. Dit leidt tot een verhoogde kans op bloedstolling, zelfs in een intact bloedvat, wat kan resulteren in de vorming van een bloedklonter (trombus). Een bloedklonter die losraakt en in de bloedbaan terechtkomt, kan leiden tot een embolie (bloedvatverstopping). Afhankelijk van het type trombocytose heeft de patiënt een groter risico op bloedstolsels. De behandeling van trombocytose richt zich vaak op de onderliggende aandoening, en andere behandelingen zijn meestal niet nodig. De aandoening treedt op wanneer het aantal bloedplaatjes in het bloed meer dan 450.000 per microliter bedraagt.

• Oorzaken en indeling van de bloedaandoening trombocytose
• Symptomen van trombocytose: Afhankelijk van secundaire of primaire vorm
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van trombocytose
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Oorzaken en indeling van de bloedaandoening trombocytose

Trombocytose kan worden ingedeeld in secundaire (reactieve) trombocytose en primaire (essentiële) trombocytose.

Secundaire of reactieve trombocytose

Secundaire trombocytose ontstaat als gevolg van een onderliggende aandoening. Voorbeelden van deze aandoeningen zijn:

• acute bloedingen en bloedverlies
• allergische reacties
• brandwonden
• chronisch nierfalen (verminderde of afwezige nierfunctie) of een andere nieraandoening
• een coronaire bypass
• een grote operatie
• een hartaanval
• een inspanning
• een ontsteking, bijvoorbeeld bij:
• reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen)
• coeliakie (maag- en darmproblemen na het eten van gluten)
• bindweefselaandoeningen
• een darmontsteking
• een splenectomie (chirurgische verwijdering van de milt)
• een trauma
• een vitaminetekort
• ferriprieve anemie (bloedarmoede door ijzertekort)
• hemolytische anemie (voortijdige afbraak van rode bloedcellen)
• infecties (zoals bijvoorbeeld tuberculose)
• kanker
• reacties op medicijnen
• pancreatitis (ontsteking van de alvleesklier met buikpijn en spijsverteringsproblemen)

Hoewel het aantal bloedplaatjes hoog is bij secundaire trombocytose, functioneren de bloedplaatjes normaal. Dit in tegenstelling tot bij primaire trombocytemie. Patiënten met secundaire trombocytose hebben daardoor een lager risico op bloedstolsels en bloedingen.

Primaire of essentiële trombocytose

Minder vaak ontstaat trombocytose door een beenmergaandoening zonder bekende oorzaak. Dit wordt autonome, primaire of essentiële trombocytose genoemd. Bij deze vorm van trombocytose loopt de patiënt een hoger risico op bloedstolling of bloedingscomplicaties, zelfs als hij geen symptomen vertoont. Bloedstolsels gaan vaak gepaard met andere risicofactoren:

• zwaarlijvigheid
• cardiovasculaire risicofactoren zoals roken, een verhoogde bloeddruk en hypercholesterolemie (verhoogde cholesterolwaarden in het bloed)
• diabetes mellitus (suikerziekte)
• een geschiedenis van een trombose / bloedstolsels
• een JAK2- of MPL-mutatie
• leeftijd: zestig jaar of ouder
• markers van hypercoagulabiliteit zoals factor V Leiden en antifosfolipide-antilichamen
• trombocytenaantal groter dan 1.500.000 per microliter, wat paradoxaal geassocieerd is met een verhoogd risico op gastro-intestinale bloedingen bij jonge vrouwen

Symptomen van trombocytose: Afhankelijk van secundaire of primaire vorm

De ernst en uitgebreidheid van de symptomen hangen af van de vorm van de bloedstoornis en kunnen sterk variëren tussen patiënten.

Secundaire of reactieve trombocytose

Secundaire trombocytose veroorzaakt zelden symptomen. De patiënt ervaart meestal symptomen die verband houden met de onderliggende aandoening. Mogelijke symptomen zijn hoofdpijn, pijn op de borst, gevoelloosheid of tintelingen in de handen en voeten, tijdelijke visusveranderingen, duizeligheid of een licht gevoel in het hoofd, flauwvallen en zwakte.

Primaire of essentiële trombocytose

Patiënten met primaire trombocytose vertonen soortgelijke symptomen, maar ontwikkelen gemakkelijker bloedstolsels in de hersenen, handen en voeten, en mogelijk ook in het hart en de darmen. Chronische vermoeidheid, ARTIKEL=196945 hoofdpijn[/ARTIKEL], duizeligheid en een beroerte zijn mogelijke symptomen van een bloedstolsel in de hersenen. De handen en voeten kunnen rood, kloppend en pijnlijk zijn bij een bloedstolsel. Verder kan de patiënt last hebben van spraakstoornissen, epileptische aanvallen, zwakte in de armen, de rug, de nek, de kaak of buik, kortademigheid en misselijkheid.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

In de meeste gevallen stelt de arts de diagnose op basis van een grondig klinisch onderzoek bij de patiënt. Een uitgebreide anamnese is daarbij essentieel, waarbij alle zichtbare symptomen worden gedocumenteerd.

Diagnostisch onderzoek

Verdere onderzoeken zijn nodig om trombocytose te diagnosticeren. De arts voert een volledig bloedonderzoek uit om te bepalen of de patiënt lijdt aan reactieve trombocytose of essentiële trombocytemie, aangezien de laatste gemakkelijker bloedstolsels veroorzaakt.

Differentiële diagnose

De arts moet trombocytose onderscheiden van andere aandoeningen zoals:

• chronische lymfatische leukemie
• chronische myeloïde leukemie (CML)
• het myelodysplastisch syndroom (verstoorde productie van bloedcellen)
• polycythemia vera
• primaire myelofibrose
• trombotische trombocytopenische purpura

Behandeling van trombocytose

Secundaire of reactieve trombocytose

De behandeling richt zich op de onderliggende oorzaak van de reactieve trombocytose. De aandoening verdwijnt meestal na een recente operatie of een blessure met aanzienlijk bloedverlies. Bij chronische infecties of ontstekingsziekten blijft het aantal bloedplaatjes vaak hoog totdat de onderliggende aandoening onder controle is. In de meeste gevallen stabiliseert het aantal bloedplaatjes zodra de oorzaak is opgelost. Behandeling is zelden nodig omdat de patiënt meestal geen problemen met bloedstolling of bloedingen ervaart. Bij een chirurgische verwijdering van de milt, wat vaak leidt tot een blijvend hoog aantal bloedplaatjes, is meestal ook geen behandeling nodig.

Mogelijke behandelingen bij secundaire trombocytose zijn:

• medicijnen: salicylaten (bijvoorbeeld lage doses aspirine)
• monitoring van het aantal bloedplaatjes (inclusief medicatievoorschriften en observatie)

Primaire of essentiële trombocytose

De behandeling van essentiële trombocytemie varieert afhankelijk van de symptomen, het risico op trombose, en de leeftijd van de patiënt. De meest voorkomende behandelingsopties zijn:

• medicijnen:
• hydroxyurea (voorkomt bloedstolsels door het aantal bloedplaatjes te verlagen)
• interferon (verlaagt het aantal bloedplaatjes)
• aspirine (in lage doses, alleen bij patiënten zonder significante bloedingsrisico's)
• anagrelide (verlaagt het aantal bloedplaatjes door het remmen van de productie van bloedplaatjes)
• chirurgische behandelingen:
• trombocytafarese (verwijdert overtollige bloedplaatjes uit de bloedbaan door gebruik te maken van een speciaal apparaat)

Prognose

De prognose voor patiënten met secundaire trombocytose is over het algemeen goed, aangezien de aandoening vaak verdwijnt zodra de onderliggende oorzaak is behandeld. Bij essentiële trombocytose varieert de prognose afhankelijk van de aanwezigheid van complicaties zoals bloedstolsels of bloedingen. Met de juiste behandeling kunnen de meeste patiënten echter een normaal leven leiden.

Complicaties

Mogelijke complicaties van trombocytose zijn:

• trombose (vorming van bloedstolsels in de bloedvaten)
• embolieën (bloedklonters die losraken en elders in het lichaam een bloedvat verstoppen)
• bloedingen, vooral bij patiënten met zeer hoge aantallen bloedplaatjes
• cardiovasculaire aandoeningen, vooral bij patiënten met andere risicofactoren

Preventie

Preventieve maatregelen voor trombocytose omvatten:

• Regelmatige medische controles: Patiënten die risico lopen op trombocytose door onderliggende aandoeningen of genetische predisposities moeten regelmatig medisch gecontroleerd worden om vroege tekenen van trombocytose te identificeren en te behandelen.
• Behandeling van onderliggende aandoeningen: Het effectief behandelen en beheren van aandoeningen die trombocytose kunnen veroorzaken, zoals chronische infecties, ontstekingsziekten of kanker, kan helpen om het risico op het ontwikkelen van trombocytose te verminderen.
• Gezonde levensstijl: Het handhaven van een gezonde levensstijl kan het risico op complicaties van trombocytose verminderen:
• Gezond eten: Eet een evenwichtig voedingspatroon rijk aan voedingsstoffen en arm aan verzadigde vetten en suikers om het risico op cardiovasculaire aandoeningen te verlagen.
• Voldoende lichaamsbeweging: Regelmatige fysieke activiteit kan bijdragen aan een gezonde bloedsomloop en het algehele welzijn verbeteren.
• Vermijden van roken: Roken verhoogt het risico op bloedvatenproblemen en complicaties gerelateerd aan trombocytose.
Medicamenteuze preventie: Voor patiënten met een verhoogd risico op bloedstolsels kan de arts medicijnen voorschrijven zoals aspirine, afhankelijk van hun individuele risicoprofiel en medische toestand.
Gezond gewicht behouden: Overgewicht en obesitas zijn risicofactoren voor trombocytose en andere cardiovasculaire aandoeningen. Gewichtsverlies en het behouden van een gezond gewicht kunnen helpen om het risico te verlagen.
Vermijden van overmatige alcoholconsumptie: Overmatige alcoholinname kan bijdragen aan een verhoogd risico op bloedingsproblemen en moet worden gematigd.
Educatie en bewustwording: Het vergroten van de bewustwording over de symptomen en risicofactoren van trombocytose kan patiënten helpen om sneller medische hulp te zoeken en preventieve maatregelen te nemen.

Door deze preventieve stappen te volgen, kunnen patiënten hun risico op trombocytose en de bijbehorende complicaties verlagen en hun algehele gezondheid verbeteren.