Bloedaandoening trombocytose: Verhoogd aantal bloedplaatjes
Trombocytose, dat ook gekend is als "trombocytemie" is een toestand waarbij de patiënt een verhoogd aantal bloedplaatjes in het bloed heeft. Hierdoor ontstaat zeer snel stolling in een intact bloedvat, wat sneller resulteert in de vorming van een klonter (= trombus, trombose). Een bloedklonter die losraakt en terechtkomt in de bloedbaan, leidt tot een embolie (bloedvatverstopping). Afhankelijk van het type trombocytose, heeft de patiënt meer kans op bloedstolsels. Veelal behandelt een arts enkel de eventueel onderliggende aandoening en zijn andere behandelingsmogelijkheden niet nodig bij een patiënt met trombocytose. De bloedaandoening treedt op wanneer de patiënt meer dan 450.000 bloedplaatjes per microliter bloed heeft.
Oorzaken en indeling van de bloedaandoening trombocytose
Trombocytose valt in te delen in secundaire (of reactieve) trombocytose en primaire (of essentiële) trombocytose.
Secundaire of reactieve trombocytose
Een onderliggende aandoening veroorzaakt deze vorm van trombocytose. Voorbeelden hiervan zijn:
Hoewel het aantal bloedplaatjes hoog is bij secundaire trombocytose, zijn de bloedplaatjes wel normaal (in tegenstelling tot bij primaire trombocytemie). Patiënten met secundaire trombocytose hebben bijgevolg een lager risico op
bloedstolsels en bloedingen.
Primaire of essentiële trombocytose
Minder vaak veroorzaakt een beenmergaandoening om onbekende redenen trombocytose. Dit is dan gekend als autonome, primaire of essentiële trombocytose of essentiële trombocytemie. Bij deze vorm van trombocytose heeft de patiënt een veel hoger risico op stolling of complicaties van bloedingen wanneer hij geen symptomen ervaart. Bloedstolsels gaan wel gepaard met andere risicofactoren:
- zwaarlijvigheid
- cardiovasculaire risicofactoren zoals roken, een verhoogde bloeddruk en hypercholesterolemie (verhoogde cholesterolwaarden in het bloed)
- diabetes mellitus (suikerziekte)
- een geschiedenis van een trombose / bloedstolsels
- een JAK2- of MPL- mutatie
- leeftijd: zestig jaar of ouder
- markers van hypercoagulabiliteit zoals factor V Leiden en antifosfolipide-antilichamen
- trombocytenaantal groter dan 1500 x 10 9 / L (1,5 miljoen / μL), wat paradoxaal geassocieerd is met een verhoogd risico op gastro-intestinale bloedingen bij jonge vrouwen
Symptomen bloedstoornis: Afhankelijk van secundaire of primaire trombocytose
De ernst en uitgebreidheid van de symptomen zijn afhankelijk van de vorm van de bloedstoornis en tevens varieert dit ook bij elke patiënt.

Pijn op de borst komt voor bij trombocytose /
Bron: Pexels, Pixabay Secundaire of reactieve trombocytose
Secundaire trombocytose veroorzaakt zelden symptomen. De patiënt heeft veelal wel symptomen die voortvloeien uit de onderliggende aandoening. Deze mogelijke symptomen omvatten
hoofdpijn,
pijn op de borst, gevoelloosheid of
tintelingen in de handen en voeten, tijdelijke visusveranderingen,
duizeligheid of een
licht gevoel in het hoofd,
flauwvallen en
zwakte.
Primaire of essentiële trombocytose
Patiënten met primaire trombocytose vertonen dezelfde symptomen maar ontwikkelen makkelijk bloedstolsels in de
hersenen, handen en voeten, maar mogelijk eveneens in het hart en de darmen. Chronische
vermoeidheid,
(aanhoudende) hoofdpijn, duizeligheid en een beroerte zijn mogelijke symptomen waarmee een patiënt zich vertoont bij een bloedstelsel aan de hersenen. De handen en voeten zijn rood, kloppend en eveneens
pijnlijk wanneer zich daar een bloedstolsel bevindt. Verder heeft de patiënt een veranderend spraakvermogen,
epileptische aanvallen,
zwakte in één van de armen of beide armen, de rug, de nek, de kaak of kaken of de buik.
Kortademigheid en
misselijkheid komen ook vaak voor.
Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk onderzoek
In de meeste gevallen stelt de arts de diagnose aan de hand van een grondig klinisch onderzoek bij de patiënt. Een uitgebreide anamnese is daarbij onontbeerlijk waarbij hij alle zichtbare symptomen documenteert.
Diagnostisch onderzoek
Verdere onderzoeken zijn nodig om trombocytose te diagnosticeren. Zo voert de arts een volledig
bloedonderzoek uit. Hierbij is het belangrijk dat de arts bekijkt of de patiënt lijdt aan reactieve trombocytose of aan essentiële trombocytemie. Deze laatste veroorzaakt namelijk makkelijker bloedstolsels.
Differentiële diagnose
De arts verwart trombocytose vaak met volgende aandoeningen:
Behandeling van trombocytemie
Secundaire of reactieve trombocytose
Bij de behandeling kijkt de arts naar de oorzaak van de reactieve trombocytose. De aandoening geneest snel na een recente operatie of een blessure die significant bloedverlies veroorzaakt. Het aantal bloedplaatjes blijft veelal hoog bij een chronische infectie of ontstekingsziekte totdat de onderliggende aandoening weer onder controle is. In de meeste gevallen is het niveau van de bloedplaatjes weer gestabiliseerd wanneer de onderliggende oorzaak is opgelost. De patiënt heeft hierbij zelden medicatie of een medische behandeling nodig daar de patiënt geen bloedstollingsproblemen of bloedingen ervaart. Bij een chirurgische verwijdering van de milt (de
medische term hiervoor is "splenectomie") heeft de patiënt levenslang trombocytose, maar ook dan is een behandeling veelal niet vereist. De arts behandelt wel de eventueel onderliggende aandoening.
Primaire of essentiële trombocytose
Normaalgezien is een behandeling onnodig wanneer de patiënt geen symptomen heeft. Maar soms helpt
aspirine, en dit met name bij zwangere vrouwen en bij patiënten met een verhoogd risico op een hart- en vaataandoening. Dit bespreekt de patiënt wel uitvoerig met de arts. In noodsituaties is een bloedplaatjesaferese nuttig zijn om een snelle daling van het aantal bloedplaatjes te bereiken. Verder is het verstandig dat patiënten een gezonde levensstijl hanteren: gewicht verliezen bij overgewicht, voldoende lichaamsbeweging, niet
roken, een
gezonde en gevarieerde voeding eten.
Prognose bloedziekte
Secundaire of reactieve trombocytose
In het algemeen is secundaire trombocytose een tijdelijke afwijking die spontaan oplost wanneer de primaire oorzakelijke aandoening is genezen. De prognose is daarom afhankelijk van de onderliggende geassocieerde aandoening.
Primaire of essentiële trombocytose
De levensverwachting van patiënten met essentiële trombocytose (primaire trombocytose) is bijna dezelfde dan deze van de gezonde populatie. De mediane overleving bedraagt ongeveer twintig jaar. Voor patiënten jonger dan zestig jaar is de mediane overleving 33 jaar.
Complicaties verhoogd aantal bloedplaatjes: Bloedstolsels
Een trombose is potentieel ernstig en levensbedreigend bij patiënten met essentiële trombocytose. Bloedingen komen meestal voor in het maagdarmkanaal, al zijn deze in de meeste gevallen wel mild. Vrouwen die aan primaire trombocytemie of secundaire trombocytose lijden en de pil nemen, hebben wel een verhoogd risico op bloedstolsels. Bloedstolsels bij zwangere vrouwen leiden tot een miskraam of problemen met foetale groei en ontwikkeling van het kind. Een transformatie naar
acute myelogene leukemie (AML) komt voor bij 0,6-5% van de patiënten met essentiële trombocytose.