Virale hepatitis D-infectie: Ontstoken lever door virus

Virale hepatitis D is een infectieziekte waarbij de lever ontstoken en gezwollen is door het hepatitis D-virus (HDV). Deze ontsteking kan alleen optreden bij mensen die al besmet zijn met het hepatitis B-virus (HBV). De symptomen kunnen acuut of chronisch zijn en omvatten geelzucht, donkere urine, lichte ontlasting, zwakte, vermoeidheid en een gezwollen buik. Chronische leverontsteking kan leiden tot levercirrose, leverfalen of zelfs leverkanker. Behandelingen voor hepatitis D omvatten medicatie, medische behandelingen en in sommige gevallen een levertransplantatie. De prognose is uitstekend als het virus volledig uit het lichaam kan worden verwijderd, maar de vooruitzichten zijn afhankelijk van verschillende factoren.

• Synoniem hepatitis D-infectie
• Epidemiologie
• Oorzaken: Door hepatitis D-virus én hepatitis B-virus
• Risicofactoren
• Symptomen van acute en chronische infectie
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van virale infectie
• Prognose HDV-infectie
• Complicaties van leverontsteking
• Preventie van hepatitis D

Synoniem hepatitis D-infectie

Een hepatitis D-infectie wordt door artsen soms aangeduid als een ‘hepatitis-deltavirusinfectie’.

Epidemiologie

Wereldwijd lijden naar schatting vijftien tot twintig miljoen mensen aan hepatitis D. In België en Nederland komt hepatitis D relatief zeldzaam voor. De infectie is echter gebruikelijker in andere delen van de wereld, zoals Oost- en Zuid-Europa, het Middellandse Zeegebied, het Midden-Oosten, delen van Azië (zoals Mongolië), Centraal-Afrika en het Amazone-rivierbekken in Zuid-Amerika.

Oorzaken: Door hepatitis D-virus én hepatitis B-virus

Hepatitis D-virus én hepatitis B-virus

Hepatitis D is een virale infectie veroorzaakt door het hepatitis D-virus (HDV). Dit virus, oorspronkelijk bekend als ‘deltavirus’ (delta-agens), werd in 1977 ontdekt door Rizzetto et al. Het is een enkelstrengig RNA-virus dat behoort tot de familie Flaviviridae. HDV is een onvolledig RNA-virus met een diameter van 40-50 nm en maakt gebruik van de mantel van het hepatitis B-virus (HBV). Het virus bevat in de kern een eigen hepatitis D-antigeen (HDAg), ook bekend als het ‘delta-antigeen’. Voor vermenigvuldiging heeft het hepatitis D-virus de aanwezigheid van hepatitis B-virus nodig, wat betekent dat een co-infectie (gelijktijdige infectie met HBV) of een superinfectie (HDV-infectie bij een reeds bestaande HBV-infectie) noodzakelijk is. HDV kan de ernst van leverziekten bij patiënten met acute of chronische hepatitis B-infectie verergeren en kan ook symptomen veroorzaken bij HBV-dragers zonder eerdere symptomen.

Andere virussen

Andere virussen die hepatitis D kunnen veroorzaken zijn onder meer:

• het coxsackievirus
• het cytomegalovirus
• het Epstein-Barrvirus (dat klierkoorts veroorzaakt)
• het herpes simplex-virus
• andere arbovirussen, zoals die verantwoordelijk voor influenza (griep) of gele koorts

Overdracht

De overdracht van hepatitis D gebeurt via bloed en bloedproducten (zoals bloedtransfusies, intraveneus drugsgebruik, prikincidenten, of contact met beschadigde huid). Besmetting kan ook plaatsvinden via seksueel contact, maar enkel als zowel HDV als HBV tegelijkertijd worden overgedragen.

Risicofactoren

Hepatitis D komt alleen voor bij personen die al besmet zijn met hepatitis B. Risicofactoren voor hepatitis D-infectie zijn onder andere:

• zwangerschap van een geïnfecteerde moeder (zij kan het virus aan de baby doorgeven)
• dragen van het hepatitis B-virus
• mannen die seks hebben met andere mannen
• misbruik van intraveneuze of injectiegeneesmiddelen
• ontvangen van veel bloedtransfusies
• wonen in regio's waar hepatitis D meer voorkomt

Symptomen van acute en chronische infectie

De incubatietijd (de periode tussen blootstelling aan het virus en het optreden van symptomen) bedraagt meestal twee weken tot drie maanden. Symptomen kunnen acuut, subacuut of chronisch zijn.

Acute infectie

Patiënten met acute hepatitis D vertonen vaak symptomen zoals:

• donkere urine
• huiduitslag
• kleigekleurde ontlasting
• verlies van eetlust
• geelzucht (geelachtige verkleuring van huid, slijmvliezen en ogen)
• gewrichtspijn
• koorts
• misselijkheid en braken
• pijn in de bovenbuik, boven de lever
• spierpijn
• vermoeidheid

Chronische infectie

Chronische hepatitis D kan vaak minder merkbare symptomen hebben, maar leidt sneller tot ernstige complicaties. Symptomen kunnen zijn:

• jeukende huid
• geelzucht
• gewichtsverlies
• vermoeidheid
• zwakte
• buikzwelling (ascites)
• zwelling van de enkels (oedeem)

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van hepatitis D wordt gesteld op basis van de medische geschiedenis, lichamelijk onderzoek en bloedonderzoek. Tijdens het lichamelijk onderzoek let de arts op huidskleur, zwelling van de benen, zwelling van de voeten of enkels en gevoeligheid of zwelling van de buik. Soms is een echografie van de lever nodig om de stijfheid van de lever te meten, wat bekend staat als elastografie. Een leverbiopsie kan ook nodig zijn om weefselmonsters te verkrijgen voor microscopisch onderzoek, vooral als andere tests onvoldoende informatie bieden over de leverbeschadiging of ziekte.

Behandeling van virale infectie

Bij chronische hepatitis D die leidt tot cirrose kunnen medicijnen, chirurgie en andere medische ingrepen nodig zijn. Als acute hepatitis D leidt tot acuut leverfalen, of als chronische hepatitis D leidt tot leverfalen of leverkanker, kan een levertransplantatie noodzakelijk zijn.

Prognose HDV-infectie

De prognose is doorgaans goed voor patiënten met een co-infectie waarbij beide virussen succesvol worden behandeld en uit het lichaam worden verwijderd. Voor patiënten met een superinfectie varieert de prognose, afhankelijk van de duur en ernst van de hepatitis B-infectie, alcoholgebruik, andere gezondheidsproblemen en leeftijd.

Complicaties van leverontsteking

Acute hepatitis D

Acute hepatitis D kan in zeldzame gevallen leiden tot acuut leverfalen, waarbij de lever plotseling stopt met functioneren. Dit komt zelden voor, maar leverfalen komt vaker voor bij patiënten met zowel hepatitis D- als hepatitis B-infecties dan bij patiënten met alleen hepatitis D.

Chronische hepatitis D

Chronische hepatitis D kan leiden tot levercirrose, leverfalen en leverkanker. Patiënten met zowel chronische hepatitis B als hepatitis D hebben een hogere kans op deze complicaties dan mensen met alleen chronische hepatitis B. Vroege diagnose en behandeling van chronische hepatitis B en D kunnen de kans op ernstige gezondheidsproblemen verminderen.

Cirrose

Cirrose is een aandoening waarbij gezond leverweefsel langzaam wordt vervangen door littekenweefsel, wat de bloedstroom door de lever belemmert. In de vroege stadia van cirrose blijft de lever nog functioneren, maar naarmate de cirrose verergert, kan leverfalen optreden.

Leverfalen

Leverfalen ontwikkelt zich meestal over maanden of jaren, waarbij de lever zijn functie niet meer kan vervullen of beschadigde cellen niet kan vervangen.

Leverkanker

Patiënten met zowel chronische hepatitis B als hepatitis D hebben een verhoogd risico op leverkanker. Het is daarom aanbevolen om minimaal twee keer per jaar een echografie of ander beeldvormend onderzoek van de lever te ondergaan om tijdig kanker te detecteren, zodat een behandeling kan worden gestart.

Preventie van hepatitis D

Preventiemaatregelen voor hepatitis B zijn ook effectief tegen hepatitis D. Dit omvat het vermijden van het delen van naalden en persoonlijke voorwerpen. Handschoenen moeten worden gedragen bij contact met bloed of open huidzweren van anderen. Hoewel er geen vaccin voor hepatitis D beschikbaar is, kan een vaccin tegen hepatitis B helpen om hepatitis D te voorkomen.

Lees verder

• Levergezondheid: Tips voor goede leverfunctie
• Levercirrose (cirrose) door hepatitis of alcoholmisbruik
• Leverfalen: Lever stopt plots of geleidelijk met werken
• Icterus (geelzucht) en hepatitis (leverontsteking)
• Geelzucht (icterus): Soorten, oorzaken en symptomen