Necrotiserende pancreatitis: Afsterven van delen pancreas

Necrotiserende pancreatitis is een ernstige aandoening waarbij delen van de alvleesklier (het pancreas) afsterven en mogelijk ook geïnfecteerd raken. Deze aandoening komt tot stand als complicatie van acute pancreatitis. Galstenen en overmatig alcoholgebruik liggen vaak aan de basis van een alvleesklierontsteking. Koorts, een gezwollen buik, maagpijn en braken zijn enkele symptomen van deze aandoening. De arts behandelt enerzijds de ontsteking van de alvleesklier en anderzijds ook het dood of geïnfecteerd pancreasweefsel. De vooruitzichten zijn bij een snelle diagnose en behandeling goed. Het maken van veranderingen in de levensstijl verbetert de gezondheid van de alvleesklier. Dit is belangrijk om verdere problemen te voorkomen.

• Alvleesklier (pancreas) en ontsteking van alvleesklier
• Oorzaken: Ernstige complicatie van alvleesklierontsteking
• Risicofactoren van afsterven van delen van het pancreas
• Soorten pancreatitis
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Pancreatitis
• Dood of geïnfecteerd pancreasweefsel
• Sepsis
• Prognose van necrotiserende pancreatitis
• Preventie

Alvleesklier (pancreas) en ontsteking van alvleesklier

De alvleesklier is een orgaan dat zich achter de maag bevindt. Het pancreas maakt enzymen aan om voedsel te verteren. Wanneer het pancreas gezond is, passeren deze enzymen een kanaal in de dunne darm. Als de alvleesklier ontstoken raakt, lekken deze enzymen in het pancreas en leiden ze tot schade aan de weefsels, wat in medische termen gekend is als ‘pancreatitis’. Bij ernstige schade aan de weefsels krijgen bepaalde delen van de alvleesklier onvoldoende bloed en zuurstof wat leidt tot weefselsterfte.

Oorzaken: Ernstige complicatie van alvleesklierontsteking

Patiënten krijgen necrotiserende pancreatitis als complicatie van acute pancreatitis (acute ontsteking van de alvleesklier). De aandoening, komt tot stand doordat de patiënt geen (effectieve) behandeling krijgt. Bij patiënten met necrotiserende pancreatitis verspreiden bacteriën zich in het dode weefsel en veroorzaken ze een infectie.

Risicofactoren van afsterven van delen van het pancreas

De ontsteking van de alvleesklier is vaak het gevolg van een overmatige alcoholinname of galstenen. Galstenen zijn kleine stenen die meestal gemaakt zijn uit cholesterol en zich vormen in de galblaas.

Pancreatitis is mogelijk ook het gevolg van:

• auto-immuunaandoeningen
• een hoog calciumgehalte in het bloed (hypercalciëmie)
• een tumor in het pancreas
• erfelijke aandoeningen die het pancreas aantasten, zoals mucoviscidose (taaislijmziekte met verstopping van organen)
• hoge niveaus van triglyceriden (soort vetten) in het bloed
• pancreasschade door het gebruik van medicijnen
• schade aan het pancreas

Mannen zijn voorts vaker dan vrouwen aangetast door necrotiserende pancreatitis.

Soorten pancreatitis

Acute pancreatitis kenmerkt zich doordat de symptomen plots optreden. Ongeveer één op de vijf patiënten met acute pancreatitis ontwikkelt complicaties, waaronder necrotiserende pancreatitis. Galstenen (harde afzettingen in galblaas met galkoliek) liggen bij ongeveer de helft van de patiënten met acute pancreatitis aan de basis van de symptomen. Bij ongeveer één op de vier patiënten is een overmatige alcoholinname de oorzaak. Patiënten met chronische pancreatitis hebben terugkerende symptomen. In zeldzame gevallen resulteert deze vorm in necrotiserende pancreatitis.

Symptomen

Necrotiserende pancreatitis
Het primaire symptoom van necrotiserende pancreatitis is buikpijn. Een patiënt heeft op verschillende plaatsen mogelijk buikpijn zoals aan de voorkant van de buik, in de buurt van de maag (maagpijn) en rond de rug. De pijn is soms ernstig en houdt dan tot enkele dagen aan. Andere symptomen die gepaard gaan met pijn zijn:

• braken
• een gezwollen buik
• een lage bloeddruk (hypotensie)
• een snelle hartslag (tachycardie)
• koorts
• misselijkheid
• uitdroging

Ernstige symptomen
Necrotiserende pancreatitis leidt onbehandeld tot een bacteriële infectie en sepsis (bloedvergiftiging). Sepsis is een aandoening waarbij het lichaam van een patiënt negatief reageert op bacteriën in de bloedbaan, waardoor het lichaam mogelijk in shock raakt. Dit is een potentieel levensbedreigende situatie, omdat hierdoor de bloedtoevoer naar belangrijke organen verminderd is. Zonder behandeling komt een patiënt aan sepsis te overlijden. Necrotiserende pancreatitis veroorzaakt mogelijk ook een abces in de alvleesklier.

Diagnose en onderzoeken

De arts onderzoekt de buik van de patiënt en stelt vragen over de symptomen. Verder is een bloedonderzoek vereist. Ook volgende beeldvormende onderzoeken zijn inzetbaar voor het bekijken van het pancreas: een echografie van de buik, een CT-scan en een MRI-scan. Als uit deze testen blijkt dat een deel van de alvleesklier is afgestorven, is een biopsie nodig om de aanwezigheid van een infectie op te sporen.

Behandeling

Artsen behandelen zowel pancreatitis als het deel van de alvleesklier dat is afgestorven.

Pancreatitis

Behandelingen voor pancreatitis omvatten:

• intraveneuze vochttoediening
• medicatie om misselijkheid en braken te voorkomen (anti-emetica)
• nasogastrische voeding: Een patiënt met nasogastrische voeding eet vloeibaar voedsel via een buisje in de neus. De alvleesklier krijgt dan voldoende rust tijdens het produceren van spijsverteringsenzymen.
• pijnstillers
• rust

Dood of geïnfecteerd pancreasweefsel

Verder wil de arts ook het dode deel van het pancreas zo snel mogelijk verwijderen. Als het weefsel is geïnfecteerd, schrijft een arts ook antibiotica voor. Om dood alvleesklierweefsel te verwijderen, plaatst de arts een katheter (dunne buis) in de buik van een patiënt. De arts verwijdert het dode weefsel via deze buis. Als dit niet werkt, is een open operatie noodzakelijk. Meestal volgt dan een operatie binnen de drie à vier weken nadat de symptomen van de aandoening zijn begonnen. Als de patiënt echter ziek is, is een operatie om het dode of geïnfecteerde weefsel te verwijderen eerder nodig.

Sepsis

Als een patiënt sepsis ontwikkelt door een infectie veroorzaakt door necrotiserende pancreatitis, is dit levensbedreigend. Om sepsis te behandelen, is ademhalingsondersteuning, antibiotica en intraveneuze (via een ader) vochttoediening noodzakelijk. De eerste tekenen van infectie behandelen is de beste manier om sepsis te voorkomen.

Prognose van necrotiserende pancreatitis

Een patiënt met tekenen van necrotiserende pancreatitis bezoekt zo snel mogelijk de arts want een juiste en snelle diagnose vermindert de kans op complicaties. Zonder behandeling leidt necrotiserende pancreatitis tot een infectie of sepsis. Dit leidt tot levensbedreigende orgaanschade. Necrotiserende pancreatitis is zeer goed te behandelen. Dankzij een tijdige, juiste behandeling herstelt een patiënt gewoonlijk volledig van necrotiserende pancreatitis.

Preventie

Een patiënt is niet altijd in staat om een alvleesklierontsteking en de complicaties hiervan te voorkomen. Het is wel belangrijk om het pancreas zo gezond mogelijk te houden. Dit is mogelijk door het hanteren van volgende maatregelen:

• crashdiëten vermijden
• een gezond gewicht behouden
• geen maaltijden overslaan
• niet te veel alcohol drinken

Als een patiënt symptomen van pancreatitis heeft, is het belangrijk om een arts te raadplegen. Een vroegtijdige behandeling is de beste manier om het risico op necrotiserende pancreatitis of andere complicaties te verminderen.

Lees verder

• Pancreatitis: Alvleesklierontsteking met buikpijn
• Acute pancreatitis: Ontsteking alvleesklier met pijn in buik
• Chronische pancreatitis: Aanhoudende ontsteking alvleesklier
• Exocriene pancreasinsufficiëntie (EPI)
• Vergroting van pancreas: Oorzaken van vergrote alvleesklier