Nierkoliek: symptomen, oorzaak, behandeling en prognose

Een nierkoliek duidt op een acute, pijnlijke situatie, met als oorzaak een niersteen die de urineleider blokkeert. De urinewegen bestaan uit de nieren, urineleiders, blaas en urethra (plasbuis). Urine, die zich vormt in de nieren, passeert de urineleiders om vervolgens tijdelijk te worden opgeslagen in de blaas. Als de blaas vol zit, krijg je het signaal om te plassen en via de urethra verlaat de urine het lichaam. Wanneer zich nierstenen vormen, kunnen deze de urinewegen blokkeren. Als een niersteen vast komt te zitten, kan dit leiden tot een nierkoliek. Hoewel dit bij iedereen kan gebeuren, komt het vaker voor bij mannen in de leeftijd van 20 tot 30. Sommige mensen hebben meer dan één niersteen per keer. De symptomen van een nierkoliek kunnen vaak met een pijnstiller uit de groep NSAID’s worden behandeld. Niet alle nierstenen komen in aanmerking voor behandeling. Het voorkomen van nierstenen en dus een nierkoliek, kan onder meer door dagelijks voldoende te drinken en gezond te eten.

• Wat is een nierkoliek?
• Nierkoliek symptomen: acute pijn en misselijkheid
• Geen symptomen
• Nierkoliek
• Bijkomende symptomen
• Oorzaak van een nierkoliek: nierstenen
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van een nierkoliek
• Complicaties
• Voorkomen van een nierkoliek
• Prognose

Wat is een nierkoliek?

Een nierkoliek is een acute, pijnlijke situatie die ontstaat als een niersteen een deel van je urinewegen blokkeert. De urinewegen bestaan uit je nieren, urineleiders, blaas en urethra (plasbuis). Je kunt overal in je urinewegen stenen krijgen. Ze vormen zich wanneer mineralen zoals calcium en urinezuur in je urine vast komen te zitten en harde kristallen vormen. De stenen kunnen zo klein zijn als een zandkorrel of zo groot als een golfbal. Als deze stenen groot genoeg worden, kunnen ze flinke pijn veroorzaken.

Nierkoliek symptomen: acute pijn en misselijkheid

Geen symptomen

Kleine nierstenen die zich in de nieren bevinden, hoeven geen symptomen te veroorzaken.

Nierkoliek

Grotere stenen kunnen een nierkoliek veroorzaken, vooral als ze een urineleider blokkeren. De urineleider loopt van het nierbekken naar de blaas. Symptomen van nierkoliek zijn onder meer:

• Intense pijn in de flank (links of rechts) tussen je ribben en heup, of in je onderbuik;
• Pijn kan uitstralen naar je rug of liezen;
• Misselijkheid of braken;
• Nierkoliekpijn komt vaak in golven. Deze golven kunnen 20 tot 60 minuten duren.

Bijkomende symptomen

Andere symptomen van nierstenen zijn onder meer:

• Pijn bij het plassen;
• Bloed in de urine, dat roze, rood of bruin kan zijn;
• Troebele of stinkende urine;
• Gruis of kleine stukjes stenen in je urine;
• Frequente aandrang om te plassen;
• Meer of minder plassen dan normaal;
• Koorts en koude rillingen (als je een infectie hebt).

Oorzaak van een nierkoliek: nierstenen

Een nierkoliek treedt op wanneer een steen vast komt te zitten in je urinewegen, vaak in een ureter. De steen blokkeert de urinewegen en veroorzaakt intense pijn. Ongeveer 12 procent van de mannen en 6 procent van de vrouwen krijgt tijdens hun leven een of meerdere urinestenen. De kans op een nierkoliek neemt toe als gevolg van veranderingen in je eetgewoonten en levensstijl. Er zijn een aantal factoren die het risico op het krijgen van urinestenen vergroten, waaronder:

• Een dieet dat rijk is aan stoffen die stenen vormen, zoals oxalaat, natrium of eiwit;
• Een familiegeschiedenis of persoonlijke geschiedenis van nierstenen;
• Uitdroging door onvoldoende vloeistof te drinken, of door het verliezen van te veel vocht door zweten, braken of diarree;
• Overgewicht of obesitas;
• Intestinale malabsorptie;
• Stofwisselingsstoornissen, erfelijke ziekten, hyperparathyreoïdie (te snel werkende schildklier) en andere aandoeningen die de hoeveelheid steenvormende stoffen in je lichaam kunnen verhogen;
• Urineweginfectie.

Een veel voorkomende oorzaak van nierkolieken tijdens de zwangerschap is een urineweginfectie.

Onderzoek en diagnose

Bloedonderzoek en urineonderzoek kunnen wijzen op een een infectie of een gestoorde nierfunctie. Een röntgenfoto, echografie, CT-scan of MRI-scan kan een niersteen of andere oorzaken van de pijn laten zien. Het kan zijn dat je van te voren een contrastvloeistof krijgt toegediend om je urinewegen beter zichtbaar te maken op de foto's.

Behandeling van een nierkoliek

Als er sprake is van een grote niersteen, kan de arts een van de volgende procedures uitvoeren om de steen te verwijderen en de nierkoliek te verlichten:

• Extracorporale schokgolflithotripsie: niersteenvergruizing middels schokgolven gericht op de nieren om de stenen in zeer kleine stukjes te breken. De steenfragmenten worden dan via de urine uitgeplast.
• Ureteroscopie: de arts steekt een dunne, verlichte telescoop door je urethra en blaas om de steen te verwijderen.
• Percutane niersteenoperatie: deze procedure gebruikt kleine instrumenten die door een kleine snee in de rug zijn ingebracht om een ​​steen te verwijderen.

Op korte termijn zal de arts je pijnstillende medicijnen geven om de pijn van een nierkoliek te verlichten.

Complicaties

Nierkoliek is een symptoom van urinestenen. Als grotere urinestenen niet goed worden behandeld, kunt je complicaties ontwikkelen zoals een urineweginfectie of nierschade.

Voorkomen van een nierkoliek

Om in de toekomst een nierkoliek te voorkomen, kun je maatregelen nemen om nierstenen te voorkomen:

• Een dieet met veel kalium, magnesium en voldoende vocht verlaagt de vorming van nierstenen.
• Verminder de inname van frisdrank, vooral frisdrank die fosforzuur bevat.
• Gebruik minder zout.
• Beperk dierlijke eiwitten in voedsel zoals rood vlees en eieren.
• Beperk voedingsmiddelen met veel oxalaat, zoals spinazie, noten en rabarber.
• Medicatie kan de hoeveelheid mineralen en zuren in je urine onder controle houden.

Prognose

De meeste urinestenen zullen uiteindelijk vanzelf verdwijnen. Medische behandelingen kunnen stenen verwijderen die dat niet doen. Nierstenen kunnen terugkomen. Ongeveer de helft van de mensen die één steen hebben gehad, krijgt binnen vijf jaar een nieuwe. Door extra vocht te drinken en andere stappen te nemen om stenen te voorkomen, kun je dit voorkomen.

Lees verder

• Nieraandoeningen: symptomen, oorzaken en behandeling
• Nierfunctieonderzoek: onderzoek naar functioneren van nieren
• Nierstenen verwijderen: nierstenen vergruizen en laser
• Nierstenen voorkomen: het ontstaan van nierstenen voorkomen
• Nieren: functie, ligging, anatomie en werking van de nieren