Biotinetekort: Gebrek aan biotine (biotinedeficiëntie)

Biotine is een B-vitamine die verantwoordelijk is voor tal van lichaamsfuncties. Het komt voor in veel voedingsmiddelen en de voedingsbehoefte is klein. Een tekort is uiterst zeldzaam en treedt op bij onder andere enkele aandoeningen en het gebruik van medicijnen. Een biotinegebrek gaat gepaard met tal van symptomen, waaronder neurologische klachten, huidproblemen en oogaandoeningen. In de meeste gevallen volstaat het aanpassen van de voedingsstijl voor het behandelen van biotinedeficiëntie, maar in sommige gevallen zijn supplementen noodzakelijk. De vooruitzichten van een biotinetekort zijn tot slot goed wanneer de patiënt zich laat behandelen.

• Functie van biotine, een vitamine B
• Biotine in de voeding
• Voeding
• Aanbevolen dagelijkse inname
• Epidemiologie
• Oorzaken
• Aandoeningen
• Medicatie en medische behandelingen
• Voeding
• Risicofactoren
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Aanpassingen in de voeding
• Supplementen
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Functie van biotine, een vitamine B

Biotine is een vitamine uit het B-complex die ook bekend staat als vitamine H of B7. Net zoals alle B-vitaminen is biotine oplosbaar in water. Het lichaam is bijgevolg niet in staat om deze vitamine te bewaren daar biotine oplost in water. Deze vitamine helpt het lichaam bij de omzetting van koolhydraten in glucose, wat het lichaam nodig heeft om energie te maken. Biotine helpt tevens bij de omzetting van vetten en aminozuren, wat het lichaam nodig heeft voor de bouw van eiwitten. Eiwitten zijn nodig om cellen te herstellen en te onderhouden. Biotine is nodig voor een gezonde huid, gezond haar, goed werkende ogen en een goede leverfunctie. Ook zwangere vrouwen hebben extra biotine nodig, omdat dit essentieel is voor de embryonale groei. De aanmaak van biotine gebeurt in de darmen door het microbioom (de bacteriepopulatie in de darm), en daarnaast is het mogelijk om biotine op te nemen via voedingsmiddelen.

Biotine in de voeding

Voeding

Biotine bevindt zich in kleine hoeveelheden in tal van voedingsmiddelen, waaronder:

• avocado's
• bananen
• biergist
• bloemkool
• champignons
• gekookte eieren (vooral de dooier)
• groene erwten en linzen
• noten (vooral amandelen, pinda's, pecannoten en walnoten)
• peulvruchten (vooral sojabonen, bonen, zwarte erwten)
• sardines
• volkorenproducten
• wortelen
• zonnebloemzaden

Aanbevolen dagelijkse inname

Een evenwichtige voeding is de beste bron van B-vitaminen. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid voor een volwassene is 30 microgram (mcg), terwijl de aanbevolen inname voor een kind 5 mcg per dag is. Zwangere vrouwen hebben 35 mcg per dag nodig.

Epidemiologie

Biotinedeficiëntie is zeldzaam en komt vooral voor bij mensen met specifieke genetische aandoeningen of bij degenen die langdurig parenterale voeding krijgen. Studies tonen aan dat biotinedeficiëntie in de algemene bevolking zeer ongewoon is, maar het kan optreden bij bepaalde risicogroepen, zoals pasgeborenen met biotinidasedeficiëntie en mensen met aandoeningen die de opname van biotine belemmeren.

Oorzaken

De oorzaken van biotinedeficiëntie zijn divers. De meest voorkomende oorzaak is biotinidasedeficiëntie, een erfelijke aandoening die de opname en het gebruik van biotine door het lichaam belemmert. Andere oorzaken kunnen zijn:

Aandoeningen

De grootste oorzaak van een gebrek aan biotine is 'biotinidasedeficiëntie'. Alcoholisme kan de biotine-opname verminderen. Zwangere vrouwen die geen extra biotine innemen, lopen ook een verhoogd risico op een tekort. Verder kan een biotinedeficiëntie optreden bij patiënten met de ziekte van Crohn (aandoening met diarree en buikpijn), omdat de darmen onvoldoende voedingsstoffen kunnen opnemen.

Biotinidasedeficiëntie

Biotinidasedeficiëntie is de meest voorkomende oorzaak van biotinedeficiëntie. Dit is een zeldzame erfelijke stofwisselingsziekte die ongeveer 1 op de 60.000 pasgeboren baby’s treft. Door een genetische mutatie is het lichaam niet in staat om biotine te gebruiken, wat leidt tot een tekort. De symptomen van biotinidasedeficiëntie komen meestal na enkele weken of maanden tot uiting, hoewel de ziekte zich soms pas in de kindertijd manifesteert. De belangrijkste symptomen zijn:

• alopecia (haaruitval)
• ataxie (een slechte coördinatie)
• braken
• conjunctivitis (oogbindvliesontsteking)
• diarree
• eczeem (chronische huidaandoening met droge huid en jeukende huid)
• een ontwikkelingsachterstand
• gehoorverlies
• hepatomegalie (vergrote lever) (zelden)
• hypotonie (zwakke spieren)
• lethargie (slaperigheid)
• perioden van bewusteloosheid
• schimmelinfecties
• splenomegalie (vergrote milt) (zelden)
• spraakproblemen (zelden)
• toevallen

Een behandeling is nodig bij deze stofwisselingsaandoening, anders kan de patiënt in een coma raken of overlijden. Alle pasgeborenen krijgen echter een hielprik vlak na de geboorte om deze aandoening op te sporen.

Medicatie en medische behandelingen

Wanneer patiënten langdurig parenterale voeding krijgen, verhoogt dit het risico op een tekort aan biotine. Bij parenterale voeding krijgen patiënten hun voedingsstoffen via een ader toegediend (intraveneus). Ook langdurig gebruik van anti-epileptische medicatie kan een risicofactor zijn, omdat deze medicijnen de biotinewaarden in het lichaam kunnen verlagen. Het langdurig nemen van antibiotica kan bovendien de biotineproducerende bacteriën in de darm vernietigen.

Voeding

Sommige voedselverwerkingstechnieken kunnen biotine in de voeding vernietigen. Rauwe eiwitten bevatten het eiwit ‘avidine’ dat de absorptie van biotine door het lichaam kan belemmeren.

Risicofactoren

Risicofactoren voor biotinedeficiëntie omvatten:

Langdurig gebruik van parenterale voeding
Langdurig gebruik van anti-epileptische medicatie
Overmatig alcoholgebruik
Onvoldoende biotine-inname bij zwangere vrouwen
Bepaalde genetische aandoeningen zoals biotinidasedeficiëntie

Symptomen

In de meeste gevallen beginnen de symptomen van een biotinetekort geleidelijk, maar ze kunnen progressief zijn. Volwassenen met een biotinegebrek ervaren mogelijk één of meer van de volgende tekenen:

• anorexia (weinig eetlust)
• bloedarmoede (anemie)
• broze nagels
• conjunctivitis (oogbindvliesontsteking)
• depressie
• droge huid
• eczeem
• glaucoom (glaucoom)
• braken
• hallucinaties
• haaraandoeningen zoals haaruitval (alopecia)
• moeheid
• gezondheidsproblemen met de lever
• spierzwakte
• slechtziendheid
• spierpijn
• verandering van de huidkleur

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen die bij een biotinegebrek kunnen optreden, omvatten ernstige gevallen van de eerder genoemde symptomen, zoals ernstige neurologische problemen (hallucinaties, ernstige spierzwakte, verwardheid, etc.) en ernstige huidproblemen. Indien deze symptomen optreden, dient onmiddellijk medische hulp te worden ingeroepen.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van biotinedeficiëntie kan worden gesteld door middel van bloedonderzoek. Dit onderzoek meet de concentratie van biotine in het bloed en kan helpen vaststellen of er sprake is van een tekort. Daarnaast kunnen genetische tests worden uitgevoerd om biotinidasedeficiëntie te bevestigen.

Behandeling

De behandeling van biotinedeficiëntie hangt af van de oorzaak. Bij een erfelijke aandoening zoals biotinidasedeficiëntie kan behandeling met biotinesupplementen noodzakelijk zijn. Voor de meeste andere gevallen volstaat het aanpassen van de voeding om het tekort te verhelpen.

Aanpassingen in de voeding

Bij een biotinedeficiëntie is het belangrijk om voedingsmiddelen die rijk zijn aan biotine te consumeren, zoals eieren, noten, zaden en volkorenproducten.

Supplementen

In ernstige gevallen van biotinedeficiëntie kan het nodig zijn om biotinesupplementen in te nemen. Deze worden vaak voorgeschreven door een arts op basis van de ernst van het tekort en de specifieke behoeften van de patiënt.

Prognose

De vooruitzichten voor mensen met een biotinetekort zijn doorgaans goed, vooral wanneer het tekort tijdig wordt ontdekt en behandeld. Na de behandeling met biotinesupplementen of voedingsaanpassingen verdwijnen de symptomen meestal binnen enkele weken tot maanden.

Complicaties

Onbehandeld kan een biotinetekort leiden tot ernstige complicaties zoals neurologische schade, huidinfecties en ernstige ontwikkelingsproblemen bij kinderen. Het is daarom belangrijk om symptomen serieus te nemen en tijdig medisch advies in te winnen.

Preventie

Om een biotinetekort te voorkomen, is het belangrijk om een gevarieerde en evenwichtige voeding te handhaven die rijk is aan biotine. Voor mensen met een verhoogd risico, zoals zwangere vrouwen en mensen met bepaalde medische aandoeningen, kunnen extra biotinesupplementen nodig zijn. Regelmatige medische controles kunnen ook helpen bij het vroegtijdig opsporen van mogelijke tekorten.

Lees verder

• Vitamine B-complex: Voedingsbron, functie en tekort