Biotinetekort: Gebrek aan biotine (biotinedeficiëntie)
Biotine is een B-vitamine die verantwoordelijk is voor tal van lichaamsfuncties. Het komt voor in veel voedingsmiddelen en de voedingsbehoefte is klein. Een tekort is uiterst zeldzaam en treedt op bij onder andere enkele aandoeningen en het gebruik van medicijnen. Een biotinegebrek gaat gepaard met tal van symptomen, waaronder neurologische klachten, huidproblemen en oogaandoeningen. In de meeste gevallen volstaat het aanpassen van de voedingsstijl voor het behandelen van biotinedeficiëntie, maar in sommige gevallen zijn supplementen noodzakelijk. De vooruitzichten van een biotinetekort zijn tot slot goed wanneer de patiënt zich laat behandelen.

Extra biotine is nodig bij zwangere vrouwen /
Bron: PublicDomainPictures, PixabayFunctie van biotine, een vitamine B
Biotine is een
vitamine uit het B-complex die ook bekend staat als vitamine H of B7. Net zoals alle B-
vitaminen is biotine oplosbaar in water. Het lichaam is bijgevolg niet in staat om deze vitamine te bewaren daar biotine oplost in water. Deze vitamine helpt het lichaam bij de omzetting van koolhydraten in glucose, wat het lichaam nodig heeft om energie te maken. Biotine helpt tevens bij de omzetting van vetten en aminozuren, wat het lichaam nodig heeft voor de bouw van eiwitten. Eiwitten zijn nodig om cellen te herstellen en te onderhouden. Biotine is nodig voor een
gezonde huid, gezond haar, goed werkende ogen en een
goede leverfunctie. Ook zwangere vrouwen hebben extra biotine nodig, omdat dit essentieel is voor de embryonale groei. De aanmaak van biotine gebeurt in de darmen door het
microbioom (de bacteriepopulatie in de darm), en daarnaast is het mogelijk om biotine op te nemen via voedingsmiddelen.
Biotine in de voeding
Voeding
Biotine bevindt zich in kleine hoeveelheden in tal van voedingsmiddelen, waaronder:
- avocado's
- bananen
- biergist
- bloemkool
- champignons
- gekookte eieren (vooral de dooier)
- groene erwten en linzen
- noten (vooral amandelen, pinda's, pecannoten en walnoten)
- peulvruchten (vooral sojabonen, bonen, zwarte erwten)
- sardines
- volkorenproducten
- wortelen
- zonnebloemzaden
Aanbevolen dagelijkse inname
Een evenwichtige voeding is de beste bron van B-vitaminen. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid voor een volwassene is 30 microgram (mcg), terwijl de aanbevolen inname voor een kind 5 mcg per dag is. Zwangere vrouwen hebben 35 mcg per dag nodig.
Epidemiologie
Biotinetekort, of biotinedeficiëntie, komt wereldwijd voor, maar de prevalentie varieert afhankelijk van de regio, voeding en specifieke risicofactoren. Het tekort aan biotine is relatief zeldzaam bij mensen die een gevarieerd en evenwichtig voedingspatroon volgen, aangezien biotine in veel voedingsmiddelen voorkomt, zoals eieren, noten, en volle granen. Bij specifieke bevolkingsgroepen en in bepaalde omstandigheden kan het tekort echter vaker optreden.
Prevalentie en incidentie
De incidentie van biotinetekort is moeilijk exact vast te stellen, omdat het vaak niet wordt gediagnosticeerd, vooral in gevallen van milde symptomen. Het wordt vaak geassocieerd met andere aandoeningen, wat de diagnose kan bemoeilijken. Er zijn echter gevallen van biotinetekort die worden gerapporteerd bij mensen met bepaalde aandoeningen, zoals chronische ziekten, slecht voedingspatroon, of bij langdurige toediening van bepaalde medicijnen.
Geografische variaties
In ontwikkelingslanden komt biotinetekort vaker voor, vooral in gebieden waar een eenzijdig voedingspatroon heerst, vaak met een overmatige afhankelijkheid van maïs, wat de biotineopname kan verminderen. In ontwikkelde landen is het minder gebruikelijk, maar het komt nog steeds voor bij bepaalde risicogroepen.
Leeftijd en geslacht
Er zijn geen significante verschillen in de prevalentie van biotinetekort tussen mannen en vrouwen, maar het komt vaker voor bij ouderen, zwangere vrouwen en jonge kinderen, vooral als hun voeding niet voldoende biotine bevat.
Mechanisme
Biotine speelt een essentiële rol in de stofwisseling, vooral in de processen van vetzuursynthese, gluconeogenese en aminozuurmetabolisme. Het mechanisme achter biotinetekort kan variëren, maar het is meestal het gevolg van een tekort aan biotine in de voeding of een verstoring in de absorptie of het gebruik ervan in het lichaam.
Biotine wordt voornamelijk opgenomen in de dunne darm. Wanneer er een tekort is aan biotine in de voeding, of wanneer de absorptie ervan verstoord is door andere ziekten of medicijnen, kan het lichaam onvoldoende biotine verkrijgen, wat leidt tot deficiëntie.
Genetische factoren
In zeldzame gevallen kan een genetische aandoening, zoals biotinedeficiëntie door defecte biotine transporteiwitten, leiden tot een verminderde opname van biotine in het lichaam. Deze genetische vormen van biotinetekort zijn echter uitzonderlijk en komen weinig voor.
Verlies van biotine door medicijnen
Bepaalde medicijnen, zoals anti-epileptica en antibiotica, kunnen de biotineproductie of -absorptie verstoren, wat het risico op biotinetekort verhoogt. Dit kan zich uiten in symptomen zoals vermoeidheid, huidproblemen en haarverlies.
Oorzaken
De oorzaken van biotinedeficiëntie zijn divers. De meest voorkomende oorzaak is biotinidasedeficiëntie, een erfelijke aandoening die de opname en het gebruik van biotine door het lichaam belemmert. Andere oorzaken kunnen zijn:
Aandoeningen
De grootste oorzaak van een gebrek aan biotine is 'biotinidasedeficiëntie'.
Alcoholisme kan de biotine-opname verminderen. Zwangere vrouwen die geen extra biotine innemen, lopen ook een verhoogd risico op een tekort. Verder kan een biotinedeficiëntie optreden bij patiënten met de
ziekte van Crohn (aandoening met diarree en
buikpijn), omdat de darmen onvoldoende voedingsstoffen kunnen opnemen.

Een oogbindvliesontsteking komt voor bij biotinidasedeficiëntie /
Bron: Marco Mayer, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0) Biotinidasedeficiëntie
Biotinidasedeficiëntie is de meest voorkomende oorzaak van biotinedeficiëntie. Dit is een zeldzame erfelijke stofwisselingsziekte die ongeveer 1 op de 60.000 pasgeboren
baby’s treft. Door een genetische mutatie is het lichaam niet in staat om biotine te gebruiken, wat leidt tot een tekort. De symptomen van biotinidasedeficiëntie komen meestal na enkele weken of maanden tot uiting, hoewel de ziekte zich soms pas in de kindertijd manifesteert. De belangrijkste symptomen zijn:
Een behandeling is nodig bij deze stofwisselingsaandoening, anders kan de patiënt in een
coma raken of overlijden. Alle pasgeborenen krijgen echter een hielprik vlak na de geboorte om deze aandoening op te sporen.
Medicatie en medische behandelingen
Wanneer patiënten langdurig parenterale voeding krijgen, verhoogt dit het risico op een tekort aan biotine. Bij parenterale voeding krijgen patiënten hun voedingsstoffen via een ader toegediend (intraveneus). Ook langdurig gebruik van anti-epileptische medicatie kan een risicofactor zijn, omdat deze medicijnen de biotinewaarden in het lichaam kunnen verlagen. Het langdurig nemen van
antibiotica kan bovendien de biotineproducerende bacteriën in de darm vernietigen.
Voeding
Sommige voedselverwerkingstechnieken kunnen biotine in de voeding vernietigen. Rauwe eiwitten bevatten het eiwit ‘avidine’ dat de absorptie van biotine door het lichaam kan belemmeren.
Risicofactoren
Risicofactoren voor biotinedeficiëntie omvatten:
- Langdurig gebruik van parenterale voeding
- Langdurig gebruik van anti-epileptische medicatie
- Overmatig alcoholgebruik
- Onvoldoende biotine-inname bij zwangere vrouwen
- Bepaalde genetische aandoeningen zoals biotinidasedeficiëntie
Risicogroepen
Er zijn specifieke groepen mensen die een verhoogd risico lopen op biotinetekort. Deze risicogroepen omvatten mensen met bepaalde medische aandoeningen, zwangere vrouwen, en mensen met een eenzijdig voedingspatroon.
Zwangere vrouwen
Tijdens de zwangerschap is er een verhoogde vraag naar biotine, en vrouwen die een tekort aan biotine hebben, kunnen last krijgen van vermoeidheid, huiduitslag en andere symptomen die gerelateerd zijn aan een deficiëntie. Een verhoogd risico bestaat bij vrouwen die een slecht voedingspatroon volgen.
Ouderen
Ouderen hebben vaak een verminderde opnamecapaciteit in de darmen en een lagere biotinemetabolisme, wat hun risico op een tekort verhoogt. Bovendien kan het moeilijker zijn voor ouderen om voldoende biotine via de voeding binnen te krijgen.
Mensen met chronische ziekten
Mensen met chronische ziekten, zoals diabetes, nierziekten of leverziekten, hebben vaak een verhoogd risico op biotinetekort, omdat deze aandoeningen de opname of het metabolisme van biotine kunnen verstoren.
Symptomen
In de meeste gevallen beginnen de symptomen van een biotinetekort geleidelijk, maar ze kunnen progressief zijn. Volwassenen met een biotinegebrek ervaren mogelijk één of meer van de volgende tekenen:
Alarmsymptomen
Alarmsymptomen van biotinetekort kunnen variëren van mild tot ernstig. De symptomen zijn vaak niet specifiek voor biotinetekort, wat het moeilijk maakt om een diagnose te stellen zonder laboratoriumonderzoek.
Haarverlies
Een van de meest voorkomende symptomen van biotinetekort is haarverlies of dunner wordend haar. Dit komt vaak voor bij zowel volwassenen als kinderen die biotinedeficiëntie ervaren.
Huidproblemen
Biotinetekort kan leiden tot huidproblemen zoals droge, schilferige huid, uitslag, en roodheid. Deze symptomen zijn vaak te vinden rond de ogen, neus en mond, en worden soms geassocieerd met een seborrheic dermatitis.
Neurologische symptomen
Biotinetekort kan ook neurologische symptomen veroorzaken, zoals depressie, vermoeidheid, prikkelbaarheid, en in ernstige gevallen, geheugenverlies of andere cognitieve stoornissen.
Diagnose en onderzoeken
De diagnose van biotinedeficiëntie kan worden gesteld door middel van bloedonderzoek. Dit onderzoek meet de concentratie van biotine in het bloed en kan helpen vaststellen of er sprake is van een tekort. Daarnaast kunnen genetische tests worden uitgevoerd om biotinidasedeficiëntie te bevestigen.
Behandeling
De behandeling van biotinedeficiëntie hangt af van de oorzaak. Bij een erfelijke aandoening zoals biotinidasedeficiëntie kan behandeling met biotinesupplementen noodzakelijk zijn. Voor de meeste andere gevallen volstaat het aanpassen van de voeding om het tekort te verhelpen.
Aanpassingen in de voeding
Bij een biotinedeficiëntie is het belangrijk om voedingsmiddelen die rijk zijn aan biotine te consumeren, zoals eieren, noten, zaden en volkorenproducten.
Supplementen
In ernstige gevallen van biotinedeficiëntie kan het nodig zijn om biotinesupplementen in te nemen. Deze worden vaak voorgeschreven door een arts op basis van de ernst van het tekort en de specifieke behoeften van de patiënt.
Prognose
De prognose van biotinetekort is over het algemeen goed wanneer het op tijd wordt gediagnosticeerd en behandeld. Het herstel kan snel plaatsvinden na het starten van biotine-suppletie, hoewel ernstige gevallen langer kunnen duren.
Herstel na suppletie
Bij de meeste patiënten zal het herstel snel optreden na het starten van een biotine-suppletie, met verbetering van symptomen zoals haarverlies, huidproblemen en vermoeidheid binnen enkele weken.
Langdurige deficiëntie en complicaties
Als biotinetekort onbehandeld blijft, kunnen er langdurige complicaties optreden, zoals chronische huidaandoeningen, ernstige haaruitval, en neurologische schade.
Complicaties
Onbehandeld kan een biotinetekort leiden tot ernstige complicaties zoals neurologische schade, huidinfecties en ernstige ontwikkelingsproblemen bij kinderen. Het is daarom belangrijk om symptomen serieus te nemen en tijdig medisch advies in te winnen.
Preventie
Preventie van biotinetekort kan eenvoudig worden bereikt door een voedingspatroon te volgen dat rijk is aan biotine en door het vermijden van risicofactoren die het tekort kunnen verergeren.
Evenwichtig voedingspatroon
Een dieet dat rijk is aan biotine-rijke voedingsmiddelen zoals eieren, vis, noten en zaden kan het risico op biotinetekort helpen verminderen. Het is belangrijk om een gevarieerd voedingspatroon te volgen om voldoende biotine in de voeding te krijgen.
Gebruik van biotinesupplementen
Voor mensen die een verhoogd risico op biotinetekort hebben, zoals zwangere vrouwen of ouderen, kan het gebruik van biotinesupplementen een nuttige preventieve maatregel zijn, vooral als er tekenen van een tekort optreden.
Medische opvolging en controle
Voor mensen met risicofactoren, zoals patiënten met darmproblemen of mensen die langdurig medicijnen gebruiken die de biotineabsorptie beïnvloeden, is regelmatige medische opvolging essentieel om biotinetekort vroegtijdig te detecteren.
Praktische tips voor het omgaan met biotinetekort
Zorg goed voor jezelf
Bij een biotinetekort is het belangrijk om goed voor jezelf te zorgen door je voedingspatroon aan te passen. Biotine, ook wel vitamine B7 genoemd, speelt een cruciale rol in verschillende lichaamsfuncties, zoals het metabolisme van vetten, koolhydraten en eiwitten. Het tekort kan leiden tot verschillende symptomen, zoals haarverlies, vermoeidheid, huiduitslag en spierpijn. Het eerste wat je kunt doen, is het verbeteren van je voedingskeuzes door meer biotine-rijke voedingsmiddelen in je dieet op te nemen, zoals eieren, noten, zaden en vis.
Eet biotine-rijke voedingsmiddelen
Om je biotineniveaus op peil te brengen, is het belangrijk om voedingsmiddelen te eten die rijk zijn aan biotine. Goede bronnen van biotine zijn bijvoorbeeld eieren, noten, amandelen, volkorenproducten, spinazie en vis. Het opnemen van deze voedingsmiddelen in je dagelijkse maaltijden kan helpen om de symptomen van een biotinetekort te verminderen. Als je het moeilijk vindt om deze voedingsmiddelen te eten, kun je ook biotine-supplementen overwegen, maar het is belangrijk om dit eerst met je arts te bespreken.
Raadpleeg je arts voor een supplement
Als je vermoedt dat je last hebt van een biotinetekort, is het raadzaam om een arts te raadplegen voor een bloedonderzoek om te bevestigen of je biotinelevels laag zijn. Bij een vastgesteld tekort kan je arts je een supplement aanbevelen. Het is belangrijk om je arts te raadplegen voordat je supplementen gaat gebruiken, vooral als je al andere medicijnen of supplementen gebruikt, om te voorkomen dat er interacties of bijwerkingen optreden.
Let op symptomen van biotinetekort
De symptomen van biotinetekort kunnen variëren van milde tot ernstige vormen. Veel voorkomende symptomen zijn onder andere haaruitval, huiduitslag, vermoeidheid, spierpijn en zelfs stemmingswisselingen. Als je merkt dat je één of meer van deze symptomen ervaart, is het belangrijk om dit met je arts te bespreken. Bij ernstigere gevallen kan een biotinetekort leiden tot neurologische klachten, zoals tintelingen of een gevoelloos gevoel in de ledematen.
Versterk je haar en huid
Een van de meest opvallende symptomen van biotinetekort is haarverlies. Biotine speelt een belangrijke rol in de gezondheid van je haar, huid en nagels. Naast het aanpassen van je voedingspatroon, kan het ook helpen om producten te gebruiken die biotine bevatten. Er zijn veel haar- en huidverzorgingsproducten die biotine bevatten en speciaal zijn ontwikkeld om de haargroei te bevorderen en de huidconditie te verbeteren.
Overweeg de effecten van een laag biotineniveau op je energie
Een ander veelvoorkomend symptoom van biotinetekort is vermoeidheid. Biotine speelt een sleutelrol in het energiemetabolisme. Wanneer je biotine-niveaus laag zijn, kan dit leiden tot gevoelens van vermoeidheid en zwakte. Het verhogen van je biotine-inname kan helpen om je energieniveau weer op peil te krijgen, maar zorg ervoor dat je ook andere oorzaken van vermoeidheid uitsluit door een arts te raadplegen.
Overweeg een uitgebalanceerd dieet met voldoende vitaminen
Het is belangrijk om niet alleen biotine, maar ook andere belangrijke vitamines en mineralen in je dieet op te nemen. Een
evenwichtig voedingspatroon kan helpen om alle benodigde voedingsstoffen binnen te krijgen. Het regelmatig eten van een gevarieerd dieet, inclusief groenten, fruit, volkorenproducten en eiwitten, draagt bij aan een gezonde werking van je lichaam en kan je helpen biotinetekort te voorkomen.
Monitor je voortgang
Als je veranderingen hebt aangebracht in je dieet en/of je biotine-inname hebt verhoogd, is het belangrijk om je voortgang te monitoren. Let op verbeteringen in je haar, huid en energieniveau. Als je na een aantal weken geen merkbare verbetering ziet, neem dan opnieuw contact op met je arts voor verder advies. Het kan nodig zijn om je biotineniveaus regelmatig te controleren om ervoor te zorgen dat ze op een gezond niveau blijven.
Zorg voor een goede algehele gezondheid
Naast het verhogen van je biotine-inname, is het essentieel om ook andere aspecten van je gezondheid te beheren. Een gezonde levensstijl, inclusief voldoende slaap, stressmanagement en regelmatige lichaamsbeweging, draagt bij aan een optimaal herstel van biotinetekort en een algemeen gezond welzijn. Zorg voor je lichaam als geheel, zodat het beter in staat is om biotine effectief te gebruiken en de functies in je lichaam goed uit te voeren.
Lees verder