Postcommotioneel syndroom: Slepende symptomen na hoofdletsel

Het postcommotioneel syndroom is een aandoening die meestal gepaard gaat met een hoofdletsel, meer bepaald een hersenschudding of een mild traumatisch hersenletsel. De patiënt ervaart hierbij symptomen die nog weken tot maanden aanhouden nadat hij de hoofdwonde heeft opgelopen. Duizeligheid en hoofdpijn zijn enkele voorbeelden van deze tekenen. Stress verminderen, medicatie nemen en verdere ondersteuning zoeken zijn enkele behandelingen voor deze aandoening. De slepende klachten hinderen mogelijk het dagelijks leven van de patiënt, maar ze verdwijnen meestal binnen het jaar.

• Epidemiologie
• Oorzaken van postcommotioneel syndroom
• Risicofactoren van aanhoudende klachten na hoofdletsel
• Symptomen: Hoofdpijn
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van slepende tekenen na hersentrauma
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie

Postcommotioneel syndroom (PCS) is een aandoening die kan optreden na een hersenschudding of ander hoofdletsel. Het komt voor bij een aanzienlijk aantal mensen die een hoofdtrauma hebben gehad, met prevalentie die varieert afhankelijk van de ernst van het letsel en de populatie. Studies tonen aan dat ongeveer 15-20% van de mensen met een hersenschudding symptomen ontwikkelt die voldoen aan de criteria voor PCS. Het syndroom kan invloed hebben op verschillende leeftijdsgroepen, maar is bijzonder merkbaar bij sporters en personen die betrokken zijn bij auto-ongelukken.

Oorzaken van postcommotioneel syndroom

Na een hersenschudding (mild hersenletsel door stoot tegen schedel) of ander een mild traumatisch hersenletsel verschijnt mogelijk het postcommotioneel syndroom. Het is anno oktober 2020 niet[I][/I] bekend wat precies de oorzaak is van het syndroom. Wellicht ligt structurele schade aan de hersenen of een verstoring van het berichtensysteem in de zenuwen aan de basis van de aandoening. Deze hersenproblemen zijn het resultaat van de impact die de hersenschudding veroorzaakt heeft. Ook spelen psychologische factoren mogelijk een rol, vooral omdat de meest voorkomende symptomen (hoofdpijn, duizeligheid en slaapproblemen) ook vaak optreden bij patiënten met een depressie, angst of een posttraumatische stressstoornis. Verder zijn de fysiologische effecten van hersentrauma en de emotionele reacties op deze effecten ook in verband gebracht met de ontwikkeling van het postcommotioneel syndroom.

Risicofactoren van aanhoudende klachten na hoofdletsel

Niet alle patiënten met een licht traumatisch hoofdletsel ervaren een postcommotioneel syndroom. De ernst van het hoofdletsel is bovendien niet geassocieerd met het risico op het postcommotioneel syndroom en de duur van de aanhoudende symptomen. Dit syndroom is doorgaans wel erger bij patiënten:

• die een eerdere hersenschudding of een eerder hoofdtrauma hebben gehad
• die een jongere leeftijd hebben
• die een oudere leeftijd hebben
• met een gebrek aan copingvaardigheden
• met een slecht sociaal ondersteuningssysteem
• met een voorgeschiedenis van depressie, angst, posttraumatische stressstoornis, of significante stressfactoren in het leven
• met een voorgeschiedenis van hoofdpijn
• met psychische veranderingen zoals geheugenverlies of vermoeidheid
• met vroege symptomen van hoofdpijn na een verwonding
• van het vrouwelijke geslacht

Symptomen: Hoofdpijn

De symptomen van het postcommotioneel syndroom zijn vaak vaag en niet-specifiek.

Veel voorkomende symptomen zijn:

• cognitieve problemen: geheugenproblemen, concentratieproblemen en minder aandacht, een vertraagde informatieverwerking en reactietijd
• hoofdpijn (meest voorkomende symptoom): De hoofdpijn varieert en voelt aan als spanningshoofdpijn of migraine (aanvallen van een aura en/of eenzijdige hoofdpijn). Dit is soms te wijten aan een nekblessure die tegelijk met het hoofdletsel plaatsvond.
• problemen met de hersenzenuw: oorsuizen (tinnitus aurium), duizeligheid, een overgevoeligheid voor geluid (fonofobie), een overgevoeligheid voor licht (fotofobie), een verminderd geurvermogen (hyposmie), een verminderd smaakvermogen, een wazig gezichtsvermogen, misselijkheid, gehoorverlies, dubbelzien, pijnlijke oogbewegingen
• psychische symptomen: een depressieve stemming, stemmingswisselingen, prikkelbaarheid en angst, slaapstoornissen, een verandering van de eetlust, een verminderd libido, vermoeidheid

Deze symptomen tasten het dagelijks leven aan van de patiënt. Hij kan bijvoorbeeld niet meer goed presteren op het werk.

Alarmsymptomen

De alarmsymptomen van postcommotioneel syndroom zijn vaak een combinatie van cognitieve, emotionele en fysieke klachten. Patiënten kunnen last hebben van aanhoudende hoofdpijn, duizeligheid, en concentratieproblemen. Emotionele symptomen zoals prikkelbaarheid, angst, en depressie kunnen ook voorkomen. Andere klachten zijn slaapproblemen en gevoeligheid voor licht en geluid. Als deze symptomen langdurig aanhouden of verergeren, is het belangrijk om medische hulp te zoeken voor verdere evaluatie en behandeling.

Diagnose en onderzoeken

Het is voor de arts soms lastig om het postcommotioneel syndroom te diagnosticeren omdat de symptomen zo vaag en aspecifiek zijn. Er is bovendien geen definitieve test voor het diagnosticeren van het postcommotioneel syndroom. De diagnose is voornamelijk gebaseerd op basis van een voorgeschiedenis van een hoofdletsel en de gemelde symptomen. Een lichamelijk onderzoek, en soms ook een CT-scan of MRI-scan van het hoofd zijn nodig om de symptomen te evalueren. Soms voert de arts nog verdere onderzoeken uit om andere oorzaken van de symptomen uit te sluiten, zoals een infectie, een hersenbloeding of vergiftiging.

Behandeling

De meeste patiënten met een postcommotioneel syndroom herstellen dankzij rust en door het verlichten van stress via bijvoorbeeld ontspanningsoefeningen. De meeste artsen behandelen eveneens de slepende symptomen van het postcommotioneel syndroom. De arts schrijft bijvoorbeeld medicijnen voor voor het behandelen van migraine of spanningshoofdpijn, zoals sommige antidepressiva, antihypertensiva en anti-epileptica. Een neuroloog en/of psychiater behandelen psychische symptomen geassocieerd met het postcommotioneel syndroom. Antidepressiva en psychotherapie zijn hierbij aanbevolen. Verder krijgen patiënten informatie over de tekenen van een hersenschudding. De arts meldt hen namelijk dat de klachten veelal erger zijn in de eerste paar weken nadat het hoofdletsel is opgetreden maar dat de klachten verdwijnen binnen enkele maanden. De tijd is namelijk de beste therapie voor het behandelen van cognitieve problemen die gepaard gaan met het syndroom. Bepaalde vormen van cognitieve therapie zijn in sommige gevallen wel nuttig. Tot slot zijn sommige patiënten gebaat met ergotherapie en/of logopedie.

Prognose van slepende tekenen na hersentrauma

De prognose van postcommotioneel syndroom kan variëren afhankelijk van de ernst van het hoofdletsel en de individuele respons op behandeling. Veel mensen herstellen uiteindelijk van PCS met een combinatie van tijd en gepaste behandeling. Echter, sommige individuen kunnen langdurige symptomen ervaren die hun dagelijks leven beïnvloeden. Vroegtijdige interventie en een goed beheerd behandelplan kunnen helpen om de prognose te verbeteren en om de impact van PCS te minimaliseren.

Complicaties

Complicaties van postcommotioneel syndroom kunnen het functioneren in het dagelijks leven beïnvloeden en kunnen variëren afhankelijk van de ernst van de symptomen. Chronische hoofdpijn, cognitieve stoornissen, en emotionele problemen zoals langdurige angst of depressie kunnen complicaties zijn. Problemen met werk en sociale interacties kunnen optreden als gevolg van aanhoudende symptomen. Het is belangrijk om een uitgebreid behandelplan te hebben om complicaties te beheersen en om de kwaliteit van leven te verbeteren.

Preventie

Preventie van postcommotioneel syndroom richt zich op het vermijden van hoofdletsel door het nemen van voorzorgsmaatregelen bij risicovolle activiteiten zoals contact sporten en het dragen van beschermende uitrusting. Educatie over het herkennen van symptomen van een hersenschudding en het nemen van de juiste maatregelen, zoals rust en medische evaluatie, kan helpen om het risico van het ontwikkelen van PCS te verminderen. Voor mensen die eerder hoofdletsels hebben gehad, kan het belangrijk zijn om extra voorzichtig te zijn en om follow-up zorg te zoeken bij verdere symptomen.

Lees verder

• Hersenschudding: Mild hersenletsel door stoot tegen schedel
• Hersentrauma: Hoofdletsel door trauma met veel symptomen