Postcommotioneel syndroom: Slepende symptomen na hoofdletsel

Het postcommotioneel syndroom is een aandoening die meestal gepaard gaat met een hoofdletsel, meer bepaald een hersenschudding of een mild traumatisch hersenletsel. De patiënt ervaart hierbij symptomen die nog weken tot maanden aanhouden nadat hij de hoofdwonde heeft opgelopen. Duizeligheid en hoofdpijn zijn enkele voorbeelden van deze tekenen. Stress verminderen, medicatie nemen en verdere ondersteuning zoeken zijn enkele behandelingen voor deze aandoening. De slepende klachten hinderen mogelijk het dagelijks leven van de patiënt, maar ze verdwijnen meestal binnen het jaar.

• Epidemiologie
• Oorzaken van postcommotioneel syndroom
• Risicofactoren van aanhoudende klachten na hoofdletsel
• Symptomen: Hoofdpijn
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van postcommotioneel syndroom
• Prognose van slepende tekenen na hersentrauma
• Complicaties
• Preventie

Epidemiologie

Postcommotioneel syndroom (PCS) is een aandoening die kan optreden na een hersenschudding of ander hoofdletsel. Het komt voor bij een aanzienlijk aantal mensen die een hoofdtrauma hebben gehad, met prevalentie die varieert afhankelijk van de ernst van het letsel en de populatie. Studies tonen aan dat ongeveer 15-20% van de mensen met een hersenschudding symptomen ontwikkelt die voldoen aan de criteria voor PCS. Het syndroom kan invloed hebben op verschillende leeftijdsgroepen, maar is bijzonder merkbaar bij sporters en personen die betrokken zijn bij auto-ongelukken.

Leeftijdsgebonden prevalentie

De leeftijd speelt een cruciale rol bij de ontwikkeling van PCS. Jongeren, vooral atleten in contactsporten, lopen een hoger risico vanwege de frequentie van hoofdtrauma's. Volwassenen en ouderen kunnen ook PCS ontwikkelen, maar de symptomen kunnen anders zijn, waarbij ouderen vaak meer cognitieve problemen ervaren. Dit kan gerelateerd zijn aan een vermindering van de hersenfunctie die optreedt met de leeftijd.

Geslachtsverschillen

Onderzoek heeft ook gesuggereerd dat er geslachtsverschillen zijn in de prevalentie van PCS. Vrouwen lijken een hogere kans te hebben op het ontwikkelen van chronische symptomen na een hersenschudding in vergelijking met mannen. Dit kan deels te maken hebben met hormonale factoren of de manier waarop vrouwen pijn en ongemak ervaren.

Oorzaken van postcommotioneel syndroom

Na een hersenschudding of ander mild traumatisch hersenletsel verschijnt mogelijk het postcommotioneel syndroom. Het is anno oktober 2020 niet[I][/I] bekend wat precies de oorzaak is van het syndroom. Wellicht ligt structurele schade aan de hersenen of een verstoring van het berichtensysteem in de zenuwen aan de basis van de aandoening. Deze hersenproblemen zijn het resultaat van de impact die de hersenschudding heeft veroorzaakt.

Neurologische schade

Neurologische schade kan variëren van tijdelijke veranderingen in de hersenactiviteit tot blijvende veranderingen in de hersenstructuur. Het proces van axonale schade, waarbij zenuwvezels worden beschadigd, kan leiden tot langdurige symptomen. Dit kan ook resulteren in veranderingen in neurotransmitteractiviteit, wat de emotionele en cognitieve symptomen van PCS kan beïnvloeden.

Psychologische factoren

Ook spelen psychologische factoren mogelijk een rol, vooral omdat de meest voorkomende symptomen (hoofdpijn, duizeligheid en slaapproblemen) ook vaak optreden bij patiënten met een depressie, angst of een posttraumatische stressstoornis. De aanwezigheid van deze psychologische factoren kan de hersteltijd verlengen en de ernst van de symptomen verergeren.

Risicofactoren van aanhoudende klachten na hoofdletsel

Niet alle patiënten met een licht traumatisch hoofdletsel ervaren een postcommotioneel syndroom. De ernst van het hoofdletsel is bovendien niet geassocieerd met het risico op het postcommotioneel syndroom en de duur van de aanhoudende symptomen. Dit syndroom is doorgaans wel erger bij patiënten:

• met een eerdere hersenschudding of een eerder hoofdtrauma
• met een jongere leeftijd
• met een oudere leeftijd
• met een gebrek aan copingvaardigheden
• met een slecht sociaal ondersteuningssysteem
• met een voorgeschiedenis van depressie, angst, posttraumatische stressstoornis, of significante stressfactoren in het leven
• met een voorgeschiedenis van hoofdpijn
• met psychische veranderingen zoals geheugenverlies of vermoeidheid
• met vroege symptomen van hoofdpijn na een verwonding
• van het vrouwelijke geslacht

Symptomen: Hoofdpijn

De symptomen van het postcommotioneel syndroom zijn vaak vaag en niet-specifiek.

Cognitieve symptomen

Veel voorkomende symptomen zijn:

• cognitieve problemen: geheugenproblemen, concentratieproblemen en minder aandacht, een vertraagde informatieverwerking en reactietijd
• hoofdpijn (meest voorkomende symptoom): De hoofdpijn varieert en voelt aan als spanningshoofdpijn of migraine (aanvallen van een aura en/of eenzijdige hoofdpijn). Dit is soms te wijten aan een nekblessure die tegelijk met het hoofdletsel plaatsvond.

Neurologische symptomen

Neurologische symptomen omvatten:

• problemen met de hersenzenuw: oorsuizen (tinnitus aurium), duizeligheid, een overgevoeligheid voor geluid (fonofobie), een overgevoeligheid voor licht (fotofobie), een verminderd geurvermogen (hyposmie), een verminderd smaakvermogen, een wazig gezichtsvermogen, misselijkheid, gehoorverlies, dubbelzien, pijnlijke oogbewegingen
• psychische symptomen: een depressieve stemming, stemmingswisselingen, prikkelbaarheid en angst, slaapstoornissen, een verandering van de eetlust, een verminderd libido, vermoeidheid

Deze symptomen tasten het dagelijks leven aan van de patiënt. Hij kan bijvoorbeeld niet meer goed presteren op het werk.

Alarmsymptomen

De alarmsymptomen van postcommotioneel syndroom zijn vaak een combinatie van cognitieve, emotionele en fysieke klachten.

Hoofdpijn en duizeligheid

Patiënten kunnen last hebben van aanhoudende hoofdpijn, duizeligheid en concentratieproblemen.

Emotionele symptomen

Emotionele symptomen zoals prikkelbaarheid, angst en depressie kunnen ook voorkomen.

Slaapproblemen

Andere klachten zijn slaapproblemen en gevoeligheid voor licht en geluid.

Als deze symptomen langdurig aanhouden of verergeren, is het belangrijk om medische hulp te zoeken voor verdere evaluatie en behandeling.

Diagnose en onderzoeken

Het is voor de arts soms lastig om het postcommotioneel syndroom te diagnosticeren omdat de symptomen zo vaag en aspecifiek zijn. Er is bovendien geen definitieve test voor het diagnosticeren van het postcommotioneel syndroom.

Diagnosecriteria

De diagnose is voornamelijk gebaseerd op basis van een voorgeschiedenis van een hoofdletsel en de gemelde symptomen. Artsen gebruiken vaak gestandaardiseerde vragenlijsten om de ernst van de symptomen te beoordelen en om een duidelijk beeld te krijgen van de impact van de symptomen op het dagelijks leven.

Lichamelijk onderzoek

Een lichamelijk onderzoek, en soms ook een CT-scan of MRI-scan van het hoofd zijn nodig om de symptomen te evalueren. Deze onderzoeken helpen om andere mogelijke oorzaken van de symptomen uit te sluiten, zoals fracturen of hematomen.

Uitsluiten van andere oorzaken

Soms voert de arts nog verdere onderzoeken uit om andere oorzaken van de symptomen uit te sluiten, zoals een infectie, een hersenbloeding of vergiftiging. Dit kan laboratoriumonderzoek omvatten om de algehele gezondheid te controleren.

Behandeling van postcommotioneel syndroom

De behandeling van postcommotioneel syndroom is vaak gericht op het verlichten van de symptomen en het verbeteren van de kwaliteit van leven van de patiënt.

Fysiotherapie en revalidatie

Fysiotherapie kan nuttig zijn voor patiënten die fysieke symptomen ervaren, zoals hoofdpijn en duizeligheid. Revalidatieprogramma's zijn ook belangrijk om patiënten te helpen hun dagelijkse activiteiten geleidelijk aan te hervatten.

Medicatie
Medicatie kan worden voorgeschreven voor de behandeling van specifieke symptomen zoals hoofdpijn, depressie of angst.

Psychologische ondersteuning

Psychologische ondersteuning, zoals cognitieve gedragstherapie, kan ook nuttig zijn voor patiënten die emotionele problemen ervaren. Het is belangrijk dat patiënten zich gesteund voelen tijdens hun herstelproces, omdat dit kan bijdragen aan een betere uitkomst op de lange termijn.

Prognose van slepende tekenen na hersentrauma

De prognose van postcommotioneel syndroom (PCS) kan aanzienlijk variëren, afhankelijk van verschillende factoren zoals de ernst van het hoofdletsel en de individuele respons op behandelingen. Veel mensen herstellen uiteindelijk van PCS met een combinatie van tijd en gepaste behandelingen.

Herstelpercentage en tijdslijn

Studies tonen aan dat een significant percentage van de patiënten binnen enkele weken tot maanden na het letsel verbetering van hun symptomen ervaart. De meeste patiënten melden een aanzienlijke vermindering van hun symptomen binnen drie tot zes maanden. Echter, sommige patiënten kunnen langdurige symptomen ervaren die maanden of zelfs jaren aanhouden, wat hun dagelijks leven en functioneren beïnvloedt.

Factoren die de prognose beïnvloeden

Verschillende factoren kunnen de prognose van PCS beïnvloeden, waaronder:

• de leeftijd van de patiënt: Jongeren hebben doorgaans een betere prognose dan ouderen, die mogelijk meer tijd nodig hebben om te herstellen
• de ernst van het hoofdletsel: Hoe ernstiger het trauma, des te groter de kans op langdurige symptomen
• de aanwezigheid van eerdere hersenschuddingen: Patiënten met een geschiedenis van herhaalde hersenschuddingen lopen een verhoogd risico op aanhoudende klachten
• psychologische en sociale factoren: Ondersteuning van familie en vrienden kan bijdragen aan een beter herstel, terwijl stress of een gebrek aan steun het herstel kan bemoeilijken

Vroegtijdige interventie en een goed beheerd behandelplan kunnen helpen om de prognose te verbeteren en de impact van PCS te minimaliseren.

Complicaties

Complicaties van postcommotioneel syndroom kunnen het functioneren in het dagelijks leven aanzienlijk beïnvloeden en kunnen variëren afhankelijk van de ernst en duur van de symptomen.

Chronische hoofdpijn

Een van de meest voorkomende complicaties is chronische hoofdpijn, die kan variëren van milde tot ernstige pijn. Deze hoofdpijn kan het dagelijks functioneren belemmeren en het moeilijk maken om te werken of deel te nemen aan sociale activiteiten.

Cognitieve stoornissen

Cognitieve stoornissen zijn een andere mogelijke complicatie. Patiënten kunnen moeite hebben met concentratie, geheugen en informatieverwerking. Dit kan leiden tot problemen op het werk of op school en kan frustratie en angst veroorzaken bij de betrokkenen.

Emotionele en sociale problemen

Emotionele problemen zoals langdurige angst of depressie kunnen ook optreden als gevolg van aanhoudende symptomen. Deze mentale gezondheidsproblemen kunnen de kwaliteit van leven verder aantasten en de sociale interacties bemoeilijken. Problemen met werk, zoals afwezigheid of verminderde productiviteit, kunnen ook optreden als gevolg van de aanhoudende symptomen, waardoor een vicieuze cirkel van stress en functionele beperkingen ontstaat.

Het is cruciaal om een uitgebreid behandelplan te hebben dat gericht is op het beheren van deze complicaties en het verbeteren van de algehele kwaliteit van leven van de patiënt.

Preventie

Preventie van postcommotioneel syndroom richt zich voornamelijk op het vermijden van hoofdletsel door het nemen van voorzorgsmaatregelen bij risicovolle activiteiten zoals contactsporten.

Beschermende maatregelen

Het dragen van beschermende uitrusting, zoals helmen en andere veiligheidsmiddelen, kan het risico op hoofdletsel aanzienlijk verminderen. Dit is vooral belangrijk voor atleten en mensen die regelmatig aan risicovolle activiteiten deelnemen.

Educatie en bewustwording

Educatie over het herkennen van symptomen van een hersenschudding is van vitaal belang. Het is belangrijk dat zowel atleten als coaches, ouders en verzorgers zich bewust zijn van de symptomen en de juiste maatregelen nemen. Dit omvat het belang van rust, het vermijden van inspanning na een hersenschudding, en het tijdig zoeken van medische evaluatie.

Nazorg

Voor mensen die eerder hoofdletsels hebben gehad, kan het essentieel zijn om extra voorzichtig te zijn. Regelmatige nazorg en evaluaties bij verdere symptomen kunnen helpen om het risico op het ontwikkelen van PCS te verminderen. Patiënten wordt aangeraden om openhartig te zijn over hun symptomen met zorgverleners, zodat zij passende ondersteuning en zorg kunnen krijgen.

Door deze preventieve maatregelen te nemen, kan het risico op het ontwikkelen van postcommotioneel syndroom aanzienlijk worden verminderd, wat bijdraagt aan een veiligere en gezondere leefomgeving voor iedereen.

Lees verder

• Hersenschudding: Mild hersenletsel door stoot tegen schedel
• Hersentrauma: Hoofdletsel door trauma met veel symptomen