Aambeien (hemorroïden): symptomen, oorzaken en behandeling

Aambeien symptomen kunnen bestaan uit een pijnlijke zwelling of een harde bult of knobbel rond de anus; helder rood bloed op de uitwerpselen (poep); scheuren of abcessen rond de anus; branderigheid, irritatie en jeuk; een oncomfortabel drukkend gevoel; zitten is haast onmogelijk als de aambeien zo groot zijn dat ze buiten de anus hangen en niet meer teruggeduwd kunnen worden. Door hard te persen tijdens het poepen, bijvoorbeeld door chronische obstipatie, kunnen aambeien ontstaan. Persen tijden de zwangerschap is ook een veelvoorkomende oorzaak van aambeien. Aambeien kunnen worden voorkomen en genezen door een vezelrijk dieet, voldoende lichaamsbeweging en veel vocht. Soms is een operatieve ingreep nodig om aambeien te verwijderen. De prognose is goed. Door zelfzorgmaatregelen toe te passen genezen aambeien vaak binnen enkele weken.

• Wat zijn aambeien of hemorroïden?
• Oorzaken van aambeien
• Hoge druk van zwellichamen
• Verhoogde tonus
• Hoe vaak komt het voor?
• Symptomen van aambeien
• Wat zijn de klachten?
• Wanneer huisarts raadplegen?
• Complicaties
• Anemie of bloedarmoede
• Beknelde aambei
• Verschillende stadia (graden) van aambeien
• Onderzoek en diagnose
• Rectaal toucher
• Visuele inspectie
• Behandeling van aambeien
• Vocht- en vezelrijk dieet
• Goede stoelganggewoonten
• Gebruik geen hard toiletpapier
• Voldoende lichaamsbeweging
• Medicatie
• Operatie bij aambeien
• Zelfzorgmaatregelen ter genezing van aambeien
• Toiletdouche bij aambeien
• Warm zitbad met Epsom zout
• Losse, katoenen of linnen kleding
• Theezakje toepassen
• Andere zelfzorgmaatregelen
• Koude kompressen
• Aambeienkussen
• Natuurgeneeskunde
• Inwendige toepassing: thee
• Lokale uitwendige applicatie
• Preventie

Wat zijn aambeien of hemorroïden?

Aambeien betreft een aandoening waarbij de zwellichamen in het anale kanaal gezwollen, geïrriteerd en ontstoken zijn hetgeen klachten geeft. Zwellichamen zijn weefsels met bloedvaten die ervoor zorgen dat het rectum lucht- en lekdicht afgesloten kan worden. Deze zwellichamen worden ook wel aambeien genoemd. Iedereen heeft dus aambeien, maar niet iedereen heeft er last van. De medische term voor zwellichamen die door stuwing zijn opgezet (pijnlijke uitstulping) is hemorroïden. Soms kunnen ze in ernstige vorm uitzakken, waardoor ze ook uitwendig zichtbaar zijn.

Oorzaken van aambeien

Hoge druk van zwellichamen

Zwellichamen die (regelmatig) onder hoge druk komen te staan, bijvoorbeeld door hard persen tijdens de stoelgang door chronische obstipatie (verstopping). Ander factoren die aambeien kunnen veroorzaken zijn:

• vezelarm dieet;
  Aambeien komen vaak voor tijdens zwangerschap / Bron: Greyerbaby, Pixabay
• geboorte en zwangerschap;
• veroudering;
• diarree;
• anale seks/penetratie;
• veel zitten en weinig lichaamsbeweging;
• het langdurig op de wc zitten;
• heftig hoesten;
• zwaar tillen; en
• overgewicht.

Verhoogde tonus

Recentere studies tonen aan dat patiënten met aambeien meestal een verhoogde tonus hebben van het anale kanaal, ook in rust (dus als je niet aan het poepen bent). De spiertonus of spierspanning is de spanningstoestand van een spier.

Hoe vaak komt het voor?

Ongeveer de helft van de bevolking boven de 50 jaar heeft last van aambeien.

Symptomen van aambeien

Wat zijn de klachten?

Veel anorectale problemen, waaronder fissuren, fistels, abcessen, of irritatie en jeuk, ook wel pruritus ani genoemd, hebben vergelijkbare symptomen en worden soms ten onrechte aangeduid als aambeien. Mogelijke symptomen van aambeien zijn:

• pijnlijke zwelling of een harde bult rond de anus
• helder rood bloed op de uitwerpselen (poep)
• scheuren of abcessen rond de anus
• branderigheid, irritatie en jeuk
• een oncomfortabel drukkend gevoel
• zitten is haast onmogelijk als de aambeien zo groot zijn dat ze buiten de anus hangen en niet meer teruggeduwd kunnen worden

Wanneer huisarts raadplegen?

Raadpleeg de arts indien je last hebt van een plotselinge felle pijn rondom de anus; als aambeien gepaard gaan met koorts; bij (herhaald) optreden van bloed in de ontlasting.

Complicaties

Complicaties van aambeien zijn zeer zeldzaam, maar kunnen onder meer bestaan uit:

Anemie of bloedarmoede

In zeldzame gevallen kan chronisch bloedverlies door aambeien leiden tot bloedarmoede (anemie), waardoor je niet genoeg gezonde rode bloedcellen hebt om zuurstof te transporteren naar je cellen.

Beknelde aambei

Aambeien kunnen afknellen in de anus, waardoor ze verder opzwellen en kapot kunnen gaan. Dat geeft helderrood
bloedverlies (na de ontlasting). Deze inklemming kan pijn veroorzaken en er kan een pijnlijke zwelling in de anus
ontstaan. In dat geval vormt zich een bloedstolsel in de aambei (getromboseerd hemorroïd).

Verschillende stadia (graden) van aambeien

Er worden vier verschillende ontwikkelingsstadia onderscheiden voor een aambei. De aambei wordt naar de ernst van de aandoening ingedeeld in een stadium:

Onderzoek en diagnose

De arts kan kan het rectale gebied en bekijken of er externe aambeien aanwezig zijn. Daarna zal de arts onderzoeken of er sprake is van interne aambeien. Hierbij kunnen de volgende onderzoeken worden ingezet:

Rectaal toucher

Een rectaal toucher of digitaal rectaal onderzoek is het onderzoeken van het rectum (de anus en de endeldarm) van een patiënt door een arts. De arts doet dit door een gehandschoende, vinger in je rectum aan te brengen. Zo nodig kan vooraf een lokaal anestheticum worden aangebracht (vaak lidocaïnevaselinecrème 3%). Bij het rectaal toucher zijn hemorroïden graad 1 en graad 2 niet altijd voelbaar.

Visuele inspectie

Omdat interne aambeien vaak te zacht zijn om te worden gevoeld tijdens een rectaal toucher, kan de arts ook een proctoscopie of een sigmoïdoscopie uitvoeren. Bij een proctoscopie bekijkt de arts met een korte, holle buis, een zogeheten 'proctoscoop', het slijmvlies van het laatste deel van de endeldarm en de anus. Een sigmoïdoscopie is een kijkonderzoek waarbij de arts met een endoscoop via de anus het begin van het rectum of de endeldarm bekijkt en het laatste deel van de dikke darm. Het onderzoeken van de gehele dikke darm wordt coloscopie genoemd.

Behandeling van aambeien

Vocht- en vezelrijk dieet

Aambeien is geen gevaarlijke of levensbedreigende aandoening. Een vocht- en vezelrijk dieet biedt de beste genezing indien aambeien worden veroorzaakt door verstopping en hard persen. Dit zorgt namelijk voor zachte ontlasting. Drink 1,5 tot 2 liter per dag en gebruik vezelrijke voeding, aangezien vezels vocht aantrekken en zodoende ervoor zorgen dat de ontlasting zacht blijft. Vezels zitten vooral in volkoren brood, zemelen en groente en vruchten.

Goede stoelganggewoonten

Ga direct naar het toilet om te poepen als je aandrang voelt. Uitstellen leidt maar tot obstipatie en harde ontlasting. Hard persen is niet goed en kan aambeien in de hand werken; de ontlasting moet rustig passeren.

Gebruik geen hard toiletpapier

Bij irritatie of jeuk rond de anus kun je het beste ruw toiletpapier vermijden en in plaats daarvan een nat doekje gebruiken en daarna de anus goed droog deppen (niet wrijven!). Gebruik neutrale vochtige doekjes en gebruik vooral geen vochtig toiletpapier waar alcohol of parfum in zit.

Voldoende lichaamsbeweging

Zorg dagelijks voor voldoende lichaamsbeweging; een halfuur per dag of meer. Lichaamsbeweging is belangrijk om je darmen in beweging te houden en zorgen voor een goede stoelgang.

Medicatie

De behandeling van aambeien kan bestaan uit:

• Lidocaïne vaseline crème FNA en bij onvoldoende effect: HCA vaseline crème (dit medicijn is uitsluitend op recept verkrijgbaar);
• Eventueel bij inwendige aambeien: zinkoxide zetpillen (uitsluitend op recept verkrijgbaar);
• Bij lichte tot matige pijn: paracetamol en bij pijn met ontstekingsreacties: ibuprofen, naproxen, diclofenac.

Operatie bij aambeien

Soms is een operatieve ingreep noodzakelijk. Traditioneel wordt de kwaal verholpen door de aambeien met elastiekjes af te binden. Deze behandeling gaat regelmatig gepaard met pijn. De ontwikkelingen zijn niet stil blijven staan en er is in de jaren 10 van deze eeuw een nieuwe ingreep ontwikkeld voor behandeling van aambeien, die inmiddels door veel chirurgen in Nederland wordt toegepast. Het is de PPH methode en dat is een afkorting voor Procedure voor Prolaps en Hemorrhoïden. Hierbij wordt het verzakte slijmvlies boven de aambeien verwijderd. Vervolgens worden de aambeien teruggebracht naar hun oorspronkelijke positie. Binnen vier tot zes weken slinken de aambeien weer tot hun normale grootte. De PPH procedure doet minder pijn dan de traditionele behandelmethode. De ingreep wordt namelijk uitgevoerd in een gedeelte van de endeldarm waar zich minder pijnzenuwen bevinden. Als gevolg hiervan kunnen de patiënten hun dagelijkse activiteiten weer sneller oppakken.

Zelfzorgmaatregelen ter genezing van aambeien

Toiletdouche bij aambeien

Een andere adequate oplossing is het gebruik van een zogeheten toiletdouche. Hiermee kunnen klachten al na een week minder worden. Door de betere hygiëne in combinatie met de masserende werking van de waterstraal kunnen pijnklachten verminderen of zelfs geheel verdwijnen. Bovendien is het gebruik van een toiletdouche veel hygiënischer dan het gebruik van toiletpapier.

Warm zitbad met Epsom zout

Warme baden kunnen de irritatie van aambeien helpen verzachten. Je kunt een zitbad gebruiken, een klein plastic bad dat over een wc-bril past, of een volledig bad nemen. Het nemen van een warm bad gedurende 20 minuten na elke stoelgang is het meest effectief. Het toevoegen van Epsom zout aan het bad kan verdere verlichting bieden door pijn te verminderen.

Losse, katoenen of linnen kleding

Het inwisselen van strakke kleding gemaakt van polyester met ultra-ademend katoen (vooral katoenen ondergoed) of linnen kleding, kan helpen het anale gebied zowel schoon als droog te houden. Dit kan mogelijk de symptomen verminderen. Gebruik geen geparfumeerde wasmiddelen of wasverzachters teneinde irritatie te verminderen.

Theezakje toepassen

Gebruik een theezakje voor verlichting van aambeien. Externe aambeien kunnen worden gekalmeerd door een warm, nat theezakje aan te brengen. Het looizuur in de thee zal de zwelling helpen verminderen, de pijn verlichten en de bloedstolling bevorderen waarmee het bloeden stopt.

Andere zelfzorgmaatregelen

Neem regelmatig een warm bad of zitbad. Ga twee tot drie keer per dag in warm water zitten gedurende tien tot vijftien minuten per keer. Houd het anale gebied schoon. Ga dagelijks baden of douchen om de huid rond je anus te reinigen en doe dit voorzichtig. Vermijd doekjes op basis van alcohol of geparfumeerde doekjes. Dep het gebied daarna droog of gebruik een föhn. Gebruik geen droog wc-papier. Om ervoor te zorgen dat het anale gebied schoon is na de stoelgang, kun je het beste vochtige doekjes of nat wc-papier gebruiken die geen parfum of alcohol bevat. Het is nog beter om een toiletdouche te gebruiken (zie boven). Je kunt ook koude kompressen op je anus toepassen om de zwelling te verminderen.

Koude kompressen

Breng een koud kompres aan op de anus om zwelling gedurende 15 minuten per keer te verlichten. Voor grote, pijnlijke aambeien kan dit een uiterst effectieve behandeling zijn. Wikkel ijs altijd in een doek of papieren handdoek en breng nooit iets wat bevroren is rechtstreeks aan op de huid, aangezien dit tot bevriezing kan leiden.

Aambeienkussen

Aambeien ontstaan als gevolg van hoge druk rond de anus. Deze druk kan verlicht worden middels een zitkussen met een opening in het midden, een zogeheten donutkussen of aambeienkussen.

Natuurgeneeskunde

De natuur biedt een breed scala aan behandelingsopties voor aambeien

Inwendige toepassing: thee

Aambeien zijn een van de soorten kwalen waartegen tal van natuurlijke huismiddeltjes kunnen worden gebruikt. Het is belangrijk om de aambeien enerzijds van buitenaf en anderzijds van binnenuit te bestrijden. Hoewel er veel vrij verkrijgbare zalven, tincturen en oplossingen voor de behandeling van aambeien in apotheken en drogisterijen zijn te vinden, is het de moeite waard om te proberen aambeien te bestrijden met de kracht van de natuur; er is een verscheidenheid aan natuurlijke hulpmiddelen om aambeien tegen te gaan.

Een breed scala aan kruidenthee is geschikt voor de behandeling van inwendige aambeien. Om te profiteren van de voordelen van deze behandeling, moeten de warme dranken meerdere keren per dag worden gedronken. De ervaring leert dat theemengsels op basis van paardenkastanje en boekweit bijzonder effectief zijn tegen aambeien. Maar thee op basis van eikenbast bestrijdt ook effectief aambeien van binnenuit.

Lokale uitwendige applicatie

Bij aambeien is echter ook lokale, externe therapie vereist. De natuur biedt hiervoor ook uitgebreide behandelingsopties. Kamille wordt beschouwd als een bijzonder effectieve remedie voor aambeien. Als additief in warme zitbaden kan de plant effectief aambeien bestrijden en het getroffen gebied desinfecteren. Om de aambeien optimaal te bestrijden, voeg je extracten op basis van eikenbast, toverhazelaar of paardenkastanje toe aan het kamillebad. De combinatie van kamille en de andere drie genoemde middelen biedt een dubbel front tegen aambeien: kamille bestrijdt de ontsteking, de andere ingrediënten zorgen ervoor dat de aambeien samentrekken en dus een sterk analgetisch effect hebben.

Maar er zijn verschillende andere natuurlijke remedies voor de pijnlijke aambeien. Lavendel of duizendblad toegediend in warm water hebben ontstekingsremmende en pijnstillende effecten op de aambeien. Hetzelfde geldt voor heermoes en de goudsbloem (Calendula officinalis). De laatste bloeit met felgele bloemen van juni tot september op stikstofrijke grond en bevat een mengsel van flavonoïden en etherische oliën die de genezing van weefsel kan bevorderen en zwelling kan verminderen.

Preventie

Je kunt aambeien voorkomen door evenwichtige voeding (vezelrijk dieet, veel water, weinig suiker, geen laxeermiddelen en voldoende lichaamsbeweging); goede stoelgang-gewoonten (voorkom te allen tijde hard persen tijdens de stoelgang, vermijd langdurig toiletbezoek, stel toiletbezoek niet uit); anale hygiëne (niet hard vegen, bij voorkeur een toiletdouche gebruiken).

Lees verder

• Aambeien: bloed op ontlasting, jeuk anus en branderig gevoel
• Anus: anusaandoeningen of anale klachten met jeuk en pijn
• Branderige anus: oorzaken branderig gevoel of brandende anus
• Aambeienzalf: zalf bij aambeien (curanol en lidocaïne)
• Aambeien genezen & zelf behandelen met natuurlijke middelen