MEGDEL-syndroom: Stofwisselingsziekte

Het MEGDEL-syndroom is een uiterst zeldzame erfelijke stofwisselingsaandoening die tot stand komt door veranderingen in een gen. Patiënten met deze ziekte kampen met allerlei verschillende symptomen, zoals progressieve slechthorendheid en een mentale en motorische achteruitgang. Deze aandoening is uitsluitend symptomatisch te behandelen. Veel symptomen van de ziekte zijn tot slot progressief.

• Synoniemen van het MEGDEL-syndroom
• Epidemiologie
• Oorzaken: Genetische veranderingen
• Symptomen
• 3-methylglutaconische acidurie (MEG)
• Doofheid
• Encefalopathie
• Andere symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van stofwisselingsziekte
• Prognose van stofwisselingsaandoening

Synoniemen van het MEGDEL-syndroom

In de medische literatuur worden enkele synoniemen gebruikt voor het MEGDEL-syndroom, met name:

• 3-methylglutaconzuur in de urine met doofheid, encefalopathie en Leigh-achtig syndroom
• 3-methylglutaconzuur in de urine type IV met sensorineurale doofheid, encefalopathie en Leigh-achtig syndroom
• het MEGDHEL-syndroom
• SERAC1-defect

Epidemiologie

De prevalentie van het MEGDEL-syndroom is niet bekend anno november 2019, maar de aandoening is uiterst zeldzaam. In de medische literatuur is sprake van enkele tientallen getroffen patiënten sinds het beschrijven van de ziekte. Het is echter anno november 2019 onbekend wanneer de autosomaal recessieve aandoening in de medische literatuur beschreven is.

Oorzaken: Genetische veranderingen

Wanneer mutaties (wijzigingen) in het SERAC1-gen optreden, leidt dit tot de symptomen van het MEGDEL-syndroom. Dit gen is verantwoordelijk voor een eiwit waarvan de functie anno november 2019 onbekend is. Mogelijk is dit eiwit wel nodig voor het veranderen (hermodelleren) van fosfatidylglycerol. Dit is een type van fosfolipiden (bepaald vetten). Een ander fosfolipide, cardiolipine genaamd, is gemaakt van fosfatidylglycerol. Cardiolipine is een onderdeel van het membraan dat cellulaire structuren omringt, mitochondriën genaamd, die de energie uit voedsel omzetten in een vorm die cellen kunnen gebruiken, en is belangrijk voor de goede werking van deze structuren. Door de genetische mutatie, werkt het eiwit niet meer goed, en kan fosfatidylglycerol niet meer hermodelleren, wat leidt tot een gewijzigde samenstelling van cardiolipine. Wanneer cardiolipine abnormaal werkt, zijn de mitochondriën (energieproducerende cellen) getroffen. Hierdoor ontstaan de neurologische symptomen en gehoorproblemen die karakteristiek zijn voor het MEGDEL-syndroom. Wetenschappers weten anno november 2019 niet zeker of de SERAC1 -genmutaties leiden tot de abnormale afgifte van 3-methylglutaconzuur in de urine.

Symptomen

Het MEGDEL-syndroom is een multisystemische aandoening die diverse problemen veroorzaakt:

• 3-methylglutaconische acidurie (MEG)
• doofheid (D)
• encefalopathie (hersenziekte) (E)
• Leigh-achtige ziekte (L)

De ernst en hoeveelheid van de tekenen zijn echter wel variabel. Bovendien lijden niet alle kinderen aan alle symptomen.

3-methylglutaconische acidurie (MEG)

Bij het MEGDEL-syndroom is het zuur 3-methylglutaconzuur abnormaal hoog in de urine (3-methylglutaconzuurururie). Ook 3-methylglutaarzuur, een ander zuur, is verhoogd in de urine.

Doofheid

In de kindertijd ontstaat progressief gehoorverlies, wat resulteert uit veranderingen in het binnenoor (sensorineurale doofheid).

Encefalopathie

Patiënten met het MEGDEL-syndroom komen ter wereld met encefalopathie (ziekte, stoornis of schade aan hersenen). Hierdoor ontstaan voedingsproblemen, groeiproblemen, een slechte gewichtstoename en een zwakke spierspanning (hypotonie). Later in het leven ontwikkelen patiënten progressieve spierproblemen met name onvrijwillige spierspanning (dystonie) en spierstijfheid (spasticiteit). Dit leidt tot een vertraagde mentale en motorische ontwikkeling (psychomotorische vertraging), of anders verliezen patiënten de reeds gekende vaardigheden. Patiënten met het MEGDEL-syndroom hebben een verstandelijke beperking en leren nooit spreken. Epilepsie komt mogelijk ook tot uiting. De hersenveranderingen doen denken aan deze van het Leigh-syndroom.

Andere symptomen

Bij patiënten met deze zeldzame stofwisselingsziekte komen ook andere symptomen tot uiting zoals bijvoorbeeld:

• een aangeboren lage bloedsuikerspiegel (neonatale hypoglykemie)
• een darmobstructie (verstopping in darm met buikpijn en braken)
• een klein hoofd (microcefalie)
• een slecht gezichtsvermogen door een slechter werkende functie van de oogzenuw
• episodes van abnormaal hoge hoeveelheden melkzuur in het bloed (lactaatacidose)
• gastro-oesofageale reflux
• leverproblemen (mogelijk ernstig maar een verbetering is vaak wel mogelijk)
• neonatale icterus (geelzucht bij de geboorte)
• scoliose (zijdelingse kromming van de wervelkolom)
• vatbaar voor infecties zoals oorinfecties en luchtweginfecties

Diagnose en onderzoeken

Een bloedonderzoek en urineonderzoek onthullen typische verhoogde waarden van de stoffen 3-methylglutaconzuur en 3-methylglutaarzuur. Een MRI-scan van de hersenen geeft ook typische afwijkingen weer. Om de werking van de mitochondriën (energieproducerende cellen) te testen, voert de arts mogelijk een spierbiopsie uit. Een huidbiopsie onderzoekt bindweefselcellen wat ook afwijkingen onthult. Baby’s met leverproblemen krijgen soms een leverbiopsie. Een echografie van de buik is voorts ook inzetbaar bij leverproblemen. Een elektro-encefalografie (EEG: hersenfilmpje) is voorts nodig wanneer patiënten kampen met epilepsie. Een gehooronderzoek is nodig bij gehoorverlies terwijl een oogonderzoek vereist is bij oogproblemen. Bij skeletafwijkingen zet de arts een röntgenfoto in van de botten. Tot slot bevestigt een genetisch onderzoek de aanwezigheid van de stofwisselingsaandoening.

Behandeling van stofwisselingsziekte

De behandeling gebeurt symptomatisch aangezien dit syndroom niet te genezen is anno november 2019. Volgende behandelingen zijn mogelijk:

• chirurgie
• een gipscorset
• ergotherapie
• fysiotherapie
• logopedie
• medicatie
• sondevoeding

Prognose van stofwisselingsaandoening

Het is anno november 2019 onbekend wat de levensverwachting is van patiënten met het MEGDEL-syndroom. Sommige patiënten hebben echter dermate ernstige symptomen dat ze reeds in de kindertijd komen te overlijden.