Urineweginfecties bij baby's en kinderen

Urineweginfecties zijn vrij gebruikelijk bij baby’s en kinderen. Deze aandoening ontstaat wanneer bacteriën zich ophopen in de blaas. Koorts, braken, bedplassen en pijn in de onderbuik zijn enkele tekenen van een urineweginfectie bij baby’s en kinderen. Het is niet altijd eenvoudig om de symptomen bij baby’s en kinderen te herkennen. Onbehandeld leidt een urineweginfectie tot een ernstigere nierinfectie of andere complicaties. Dankzij een goede en snelle behandeling met antibiotica herstelt het kind snel. Enkele tips verlagen tot slot het risico op het ontwikkelen van urineweginfecties bij baby’s en kinderen.

• Epidemiologie
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Aandoeningen
• Geslacht
• Hygiëne
• Plasgewoonten
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Praktische tips voor het leven / omgaan met urineweginfecties bij baby's en kinderen
• Herkennen van symptomen
• Preventieve maatregelen
• Medische opvolging en zorg thuis
• Misvattingen rond urineweginfecties bij baby's en kinderen
• Urineweginfecties komen alleen voor bij meisjes
• Symptomen van een urineweginfectie zijn altijd duidelijk zichtbaar
• Urineweginfecties zijn niet ernstig bij jonge kinderen
• Urineweginfecties worden altijd veroorzaakt door slechte hygiëne
• Urineweginfecties bij baby’s zijn zeldzaam
• Antibiotica zijn de enige behandeling voor urineweginfecties
• Urineweginfecties bij kinderen gaan altijd vanzelf over
• Urineweginfecties kunnen niet worden voorkomen

Epidemiologie

Urineweginfecties komen veel voor bij jonge kinderen en baby’s. Studies tonen aan dat ongeveer 1-3% van de meisjes en 0.5-1% van de jongens op jonge leeftijd een urineweginfectie zullen ervaren. De incidentie van urineweginfecties is hoger bij meisjes dan bij jongens, voornamelijk vanwege anatomische verschillen zoals de kortere urethra bij meisjes. Bij jongens is het risico verhoogd in de eerste levensmaanden, vooral als ze onbesneden zijn.

Oorzaken

Normale urine is steriel en bevat geen bacteriën. Bacteriën bevinden zich wel op de huid en ook in het rectale gebied en in de ontlasting. Bacteriën komen soms via de urethra in de blaas terecht. De blaas heeft verschillende systemen om een infectie te voorkomen. Door bijvoorbeeld te plassen, worden bacteriën meestal weggespoeld voordat deze de blaas bereiken. Soms is het lichaam van het kind echter niet in staat om de bacteriën te bestrijden. De bacteriën infecteren mogelijk de blaas (cystitis), de nieren (pyelonefritis), de urineleiders (ureteritis) en de urethra (urinebuis) (uretritis).

Risicofactoren

Aandoeningen

Door blaas- of nierproblemen ontstaan soms sneller urineweginfecties. Dit gebeurt bijvoorbeeld door een misvormde nier of door een vernauwing in de urinewegen, waardoor de urinestroom geremd wordt en de bacteriën zich kunnen vermenigvuldigen. Bij vesicoureterale reflux stroomt urine abnormaal achterwaarts vanuit de blaas door de urineleiders en naar de nieren.

Geslacht

Meisjes zijn vaker getroffen door een urineweginfectie. Hun urethra is namelijk korter, waardoor bacteriën uit de anus gemakkelijker in de vagina en urethra terecht kunnen komen. Meisjes die nauwsluitende kledij dragen, lijden ook vaker aan een urineweginfectie. Onbesneden jongens jonger dan één jaar hebben ook een iets hoger risico op een urineweginfectie.

Hygiëne

Kinderen die slechte toiletgewoonten en hygiënepraktijken naleven, zijn vaker aangetast door een urineweginfectie.

Plasgewoonten

Langdurig plassen en onregelmatig urineren zijn tot slot risicofactoren voor urineweginfecties bij baby’s en kinderen.

Symptomen

De symptomen van een urineweginfectie zijn bij baby’s en jonge kinderen vaak moeilijk te herkennen omdat zij vaker kampen met algemene tekenen. De tekenen van een urineweginfectie zijn bij oudere kinderen duidelijker.

Volgende symptomen komen mogelijk tot uiting:

• bedplassen
• blaaspijn
• braken
• brandende gevoelens of pijn bij het plassen
• diarree
• een algemeen ziek gevoel
• een dringende behoefte om te plassen, en dan slechts een paar druppels plassen
• een slechte gewichtstoename
• ernstige vermoeidheid
• koorts
• koude rillingen
• misselijkheid
• onrust / prikkelbaarheid
• pijn in de onderbuik
• pijn in de rug
• pijn in de zij
• urineafwijkingen: stinkende urine, troebele urine, bloed in de urine / roze urine
• urine-incontinentie
• weinig eetlust

Alarmsymptomen

Bij urineweginfecties kunnen de volgende alarmsymptomen optreden die onmiddellijke medische aandacht vereisen:

• bloederige urine
• ernstige pijn in de onderbuik
• langdurige koorts
• ontstekingen of abcessen in de onderbuik
• snelle achteruitgang van de algemene toestand
• slechte eetlust en gewichtsverlies

Diagnose en onderzoeken

Een urineonderzoek is nodig om een urineweginfectie op te sporen. Bij onzindelijke kinderen die een luier dragen, plaatst de arts een katheter in de urethra en blaas om het monster te verzamelen. Bij baby's en jonge kinderen wordt soms ook een plastic zakje over de geslachtsdelen geplaatst zodat de urine hierin opgevangen kan worden voor verder onderzoek. Oudere kinderen kunnen in een steriel potje plassen. In het laboratorium gebeurt een analyse van het urinemonster. Het is ook mogelijk om het urinewegmonster te kweken om te kijken welk type bacteriën hierin groeien. Op basis hiervan weet de arts welke medicijnen hij kan voorschrijven. Bij een geschiedenis van herhaalde urineweginfecties is een doorverwijzing naar een nefroloog (nierspecialist) soms nuttig. Ook zet de arts dan beeldvormende onderzoeken in om urinewegproblemen op te sporen: een echografie, een cystourethrografie, een nucleaire scan, een CT-scan en/of een MRI-scan.

Behandeling

Meestal zijn antibiotica nodig om een urineweginfectie bij baby’s en kinderen te behandelen. De behandelingsduur bedraagt meestal drie à tien dagen. Na de antibioticakuur test de arts mogelijk opnieuw de urine om er zeker van te zijn dat de infectie verdwenen is. Het kind moet zeker de volledige antibioticakuur voltooien omdat anders de kans op antibioticaresistentie ontstaat, hetgeen leidt tot een nieuwe infectie.

Prognose

Na circa één week zijn de meeste urineweginfecties bij baby’s en kinderen verdwenen. Af en toe ervaren kinderen wel gedurende enkele weken tekenen. Indien de symptomen verergeren met de antibioticakuur of na drie dagen na de opstart nog altijd niet verbeteren, is advies van een arts noodzakelijk.

Complicaties

Onbehandeld of te laat behandeld leidt een urineweginfectie bij baby’s en kinderen tot een nierinfectie, een nierabces, een verminderde nierfunctie of nierfalen, hydronefrose (waternier: verstopping van de nieren met pijn). Naast de nierproblemen ontaardt een onbehandelde urineweginfectie mogelijk in sepsis (bloedvergiftiging) wat leidt tot orgaanfalen en de dood.

Preventie

Het risico op urineweginfecties bij baby’s en kinderen kan verlaagd worden door:

• voldoende te drinken en zo de urinewegen door te spoelen
• kinderen regelmatig te laten plassen
• kinderen te leren om de geslachtsdelen goed af te drogen na het plassen
• de kinderen na het plassen te leren de geslachtsdelen van voor naar achter schoon te maken
• de geslachtsdelen schoon en droog te houden
• behoorlijk toiletgebruik te onderwijzen en te voorkomen dat kinderen met verstopte darmen rondlopen
• het kind na de geboorte tijdig te laten controleren op urineweginfecties indien er sprake is van afwijkende plasproblemen

Praktische tips voor het leven / omgaan met urineweginfecties bij baby's en kinderen

Herkennen van symptomen

Urineweginfecties bij baby's en kinderen kunnen zich manifesteren door koorts, prikkelbaarheid, pijn bij het plassen, of een sterk ruikende urine. Vroege herkenning en medische behandeling zijn belangrijk om complicaties te voorkomen.

Preventieve maatregelen

Zorg voor een goede hygiëne, vooral na toiletgebruik. Bij meisjes is het belangrijk om van voren naar achteren schoon te maken. Geef regelmatig vocht om de blaas door te spoelen en te voorkomen dat bacteriën zich ophopen.

Medische opvolging en zorg thuis

Volg de voorgeschreven antibioticakuur nauwgezet. Bij terugkerende infecties kan een kinderarts verder onderzoek aanbevelen, zoals een echo van de nieren en blaas. Overweeg preventieve maatregelen zoals het vermijden van constipatie, wat de kans op infecties kan verkleinen.

Misvattingen rond urineweginfecties bij baby's en kinderen

Urineweginfecties (UWI) komen vaak voor bij baby's en kinderen en kunnen leiden tot ernstige gezondheidsproblemen als ze niet tijdig worden behandeld. Er bestaan echter veel misvattingen over de oorzaken, symptomen en behandeling van urineweginfecties bij jonge kinderen. Deze misverstanden kunnen het moeilijk maken voor ouders om de juiste zorg te bieden en vertragen soms het herstel van het kind. Het is essentieel om deze misvattingen te begrijpen en de waarheid te kennen om zo een adequate behandeling te waarborgen.

Urineweginfecties komen alleen voor bij meisjes

Een veelvoorkomende misvatting is dat urineweginfecties alleen bij meisjes voorkomen, maar dit is niet waar. Hoewel meisjes inderdaad een hoger risico lopen op het ontwikkelen van UWI’s vanwege de kortere urethra, kunnen ook jongens een urineweginfectie krijgen. Bij pasgeboren jongens komt een UWI vaak voor als gevolg van een aangeboren afwijking aan de urinewegen, zoals een verstopte voorhuid of een terugstroming van urine naar de nieren. Het is dus belangrijk om te begrijpen dat urineweginfecties zowel bij jongens als meisjes kunnen voorkomen.

Symptomen van een urineweginfectie zijn altijd duidelijk zichtbaar

Veel ouders denken dat urineweginfecties altijd duidelijke symptomen veroorzaken, zoals koorts, pijn bij het plassen of een sterke geur van urine. Bij jonge kinderen, en vooral bij baby’s, kunnen de symptomen echter veel subtieler zijn en niet altijd direct herkenbaar. Baby’s kunnen bijvoorbeeld prikkelbaar zijn, minder eetlust hebben of een vertraagde groei vertonen, zonder dat er andere klassieke symptomen van een infectie aanwezig zijn. Dit maakt het soms moeilijk om een UWI op tijd te herkennen, wat kan leiden tot complicaties als de infectie niet wordt behandeld.

Urineweginfecties zijn niet ernstig bij jonge kinderen

Sommige ouders geloven dat een urineweginfectie bij een baby of kind geen ernstige gevolgen heeft, omdat het vaak wordt behandeld met medicatie. Dit is echter niet altijd het geval. Als een UWI niet snel wordt behandeld, kan deze zich uitbreiden naar de nieren en leiden tot nierbeschadiging. Bij zeer jonge kinderen kunnen de symptomen van een nierinfectie minder duidelijk zijn, maar het risico op ernstige complicaties is groot. In sommige gevallen kan een onbehandelde infectie leiden tot een ernstige bloedvergiftiging (sepsis), die levensbedreigend kan zijn. Daarom is het van cruciaal belang om een UWI bij jonge kinderen serieus te nemen en medische hulp in te schakelen zodra symptomen zich voordoen.

Urineweginfecties worden altijd veroorzaakt door slechte hygiëne

Een andere misvatting is dat urineweginfecties altijd het gevolg zijn van slechte hygiëne. Hoewel onjuiste hygiënepraktijken zeker het risico op een UWI kunnen verhogen, zijn er ook andere oorzaken die kunnen bijdragen aan het ontstaan van een infectie. Bijvoorbeeld, bij sommige kinderen kunnen anatomische afwijkingen, zoals een te smalle urinebuis of een blokkade in de urinewegen, het risico op infecties vergroten. Daarnaast kan het in sommige gevallen een erfelijke aandoening zijn. Het is dus belangrijk om niet te snel te oordelen over de oorzaak van een urineweginfectie en te begrijpen dat er verschillende factoren bij komen kijken.

Urineweginfecties bij baby’s zijn zeldzaam

Een misverstand is dat urineweginfecties bij baby’s zeldzaam zijn. In werkelijkheid komen UWI’s bij jonge kinderen, inclusief baby’s, relatief vaak voor. Bij baby’s kunnen urineweginfecties zelfs moeilijker te herkennen zijn, omdat ze zich niet altijd op de typische manier presenteren. Bij baby's kan een urineweginfectie zich uiten in een toename van huilen, slecht slapen, koorts, of een verandering in het eetgedrag. Als ouders deze signalen niet opmerken, kan de infectie zich ongemerkt ontwikkelen, met mogelijke gevolgen voor de gezondheid van het kind.

Antibiotica zijn de enige behandeling voor urineweginfecties

Hoewel antibiotica vaak de meest effectieve behandeling voor een urineweginfectie zijn, betekent dit niet dat ze altijd de enige oplossing zijn. In sommige gevallen kan het ook belangrijk zijn om veranderingen in de levensstijl aan te brengen, zoals het verbeteren van de hydratatie van het kind, het regelmatig verschonen van luiers om de groei van bacteriën te beperken, of het verhogen van de vezelinname voor een betere urinewegengezondheid. Het is ook van belang dat ouders hun kinderen leren om goed te plassen en de juiste hygiënepraktijken te volgen. Het is essentieel om met een arts samen te werken om de beste behandeling en preventieve maatregelen voor het kind te bepalen.

Urineweginfecties bij kinderen gaan altijd vanzelf over

Veel ouders denken dat een urineweginfectie vanzelf wel overgaat, maar dat is niet altijd het geval. Wanneer een urineweginfectie onbehandeld blijft, kan deze zich uitbreiden naar de nieren, wat kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen, zoals nierbeschadiging. Ook kan een onbehandelde infectie leiden tot een chronische toestand die vaker terugkomt, wat extra medische zorg vereist. Het is belangrijk om te weten dat, zelfs als de symptomen in eerste instantie mild lijken, het altijd raadzaam is om medische hulp in te roepen om complicaties te voorkomen.

Urineweginfecties kunnen niet worden voorkomen

Een veelgehoorde misvatting is dat urineweginfecties niet kunnen worden voorkomen. Hoewel er geen garantie is dat een UWI volledig te vermijden is, zijn er zeker stappen die ouders kunnen nemen om het risico te verlagen. Regelmatig verschonen van luiers, het zorgen voor voldoende hydratatie, het stimuleren van het kind om regelmatig te plassen, en het handhaven van goede hygiëne kunnen allemaal bijdragen aan het voorkomen van urineweginfecties. Daarnaast kunnen medische controles helpen bij het identificeren van risicofactoren of onderliggende gezondheidsproblemen die bijdragen aan het ontstaan van UWI’s.

Lees verder

• Urineweginfectie door gebruik van verblijfskatheter
• Urineweginfecties: Wat zijn de risicofactoren?
• Urineonderzoek (urinetest): Analyse van urinemonster
• Plasproblemen (mictiemoeilijkheden): Problemen met urineren
• Dysurie: Pijn of brandend gevoel bij het plassen / urineren